Gaan na inhoud

Ra

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Ra
Die Songod Ra
Die Songod Ra
Soort god  Egipties
God van Son en glans
Naam in hiërogliewe
r
a		 N5
Z1		 C2

of
N5
Z1		 C2

of
C2N5
Kultussentrum  Heliopolis
Simbool Sonskyf
Ouers Neith en Khnum of Nun
Sibbes Apep, Thoth, Sobek, Serket, Hathor
Metgesel Hathor, Isis, en sommige sê Sechmet and Bastet
Kinders Shu, Tefnut, Bastet, Ma'at
Portaal  Portaalicoon   Antieke Egipte

Ra (soms ook Re) is die Oud-Egiptiese Songod. Hy word as die belangrikste van die nege gode (die Ennead) in die Egiptiese mitologie beskou. Ra is die God van die Oorsprong, wat uit die sogenaamde Oerheuwel verrys en die mensdom geskep het. Hy is ook die heerser en bewaarder van die skepping. Vanaf die 4de Dinastie is die naam "Seun van Ra" aan die Egiptiese farao's toegeken.

Oud-Egiptiese afbeeldings vertoon Ra met 'n sonskyf op sy kop. Volgens die legende het die gode aan die begin van die skepping as konings op die Aarde geheers. Ra was die eerste van hierdie konings en het hom volgens oorlewering later na die hemel teruggetrek. Daar is geglo dat hy oor al die gedeeltes van die geskape wêreld geheers het: die lug, die aarde en die onderwêreld.[1] Die mense self is uit Ra se trane en sweet geskep, vandaar dat die Egiptenaars hulleself die "Beeste van Ra" genoem het. Ra vaar bedags met die sonskip deur die hemel. Snags vaar hy met die nagskip deur die Doderyk.

Rol

[wysig | wysig bron]

Ra en die son

[wysig | wysig bron]

Die son het vir die Egiptenaars lig, warmte en groei verteenwoordig. Die songod was dus baie belangrik, ook aangesien die son die heerser was van alles wat hy geskep het. Die gevleuelde sonskyf is as die liggaam of oog van Ra gesien. Ra was die pa van Sjoe en Tefnoet. Sjoe was die god van die wind, en Tefnoet die godin van die reën. Sekhmet was die Oog van Ra en is deur die vuur in Ra se oog geskep. Sy was 'n aggressiewe leeuwyfie.

Ra en die onderwêreld

[wysig | wysig bron]

Daar is geglo dat Ra op twee sonskepe gereis het, naamlik die Mandjet (die Boot van Miljoene Jare) of oggendskip, en die Mesektet of aandskip.[2] Hierdie skepe het hom op sy reis deur die hemel en die Duat, die Egiptiese onderwêreld geneem. Terwyl Ra op die Mesektet was, het hy die kop van 'n ram gehad.[2] Wanneer Ra in sy sonskip gereis het, is hy deur verskeie ander gode vergesel, insluitend Sia (persepsie), Hu (bevelvoering) en Heka (towerkrag). Soms sou lede van die Ennead hom op sy reis help, insluitend Set, wat die slang Apophis oorwin het, en Mehen, wat teen die monsters van die onderwêreld baklei het. Terwyl Ra in die onderwêreld was, sou hy hom met sy verskeie vorms beklee.[2]

Apophis, die god van chaos, was 'n reuseslang wat elke nag probeer het om die son se vaart te stuit deur dit te verslind of met 'n hipnotiese blik tot stilstand te dwing. Die Egiptenaars het geglo dat Ra snags as Atoem of in die vorm van 'n ram ondergegaan het. Die Mesektet of die Nagskip, sou hom deur die onderwêreld voer en ter voorbereiding van sy hergeboorte weer by die ooste besorg. In hierdie mites van Ra is die opkomende son simbolies van die son se hergeboorte uit die hemelgodin Noet; sodoende is die konsep van hergeboorte en vernuwing aan Ra toegeskryf en is sy rol as skeppergod versterk.

Wanneer Ra in die onderwêreld was, het hy met Osiris, die god van die dooies, verenig en daardeur ook die god van die dooies geword.[2]

Ra as skepper

[wysig | wysig bron]

Sekere Antieke Egiptenaars, veral die volgelinge van Ra in Heliopolis,[2] het Ra as die skeppergod aanbid. Daar is geglo dat Ra gehuil het en dat die mens uit sy trane voortgekom het.[2] Hierdie volgelinge het geglo dat Ra selfgeskape was terwyl die volgelinge van Ptah geglo het dat Ra deur Ptah geskep is.[3] In 'n gedeelte van die Boek van die Dooies sny Ra homself en verander sy bloed in twee intellektuele personifikasies, Hu, of gesag, en Sia, of verstand. Ra word ook as die skepper van die seisoene, maande, plante en diere beskou.

Ikonografie

[wysig | wysig bron]
Beeld van Ra-Horakti, 3de eeu v.C.

Ra is deur 'n verskeidenheid vorms verteenwoordig. Die mees algemene vorm was 'n man met die kop van 'n valk. 'n Sonskyf het op sy kop gerus en daar was 'n opgekrulde slang om die skyf.[2] Ander vorms is 'n man met die kop van 'n kewer (in sy vorm as Khepri) of 'n man met die kop van 'n ram. Ra is onder andere ook as 'n ram, kewer, feniks, slang, bul, kat of leeu uitgebeeld.[4]

Aanbidding

[wysig | wysig bron]

Die hoofsentrum van Ra was Iunu, die "Plek van Pilare", later aan die Grieke bekend as Heliopolis (letterlik "Sonstad") en vandag in die voorstede van Kaïro geleë. Hy is met die plaaslike songod Atoem of Atoem-Ra geïdentifiseer. As Atoem of Atoem-Ra was hy die eerste wese en oorsprong van die Ennead, naamlik Sjoe en Tefnoet, Geb en Noet, Osiris, Set, Isis en Nephthys. Die vakansie van die "Die Ontvangenis van Ra" is in die Gregoriaanse kalender op 26 Mei gevier.

Sy plaaslike kultus het vanaf die Tweede Dinastie begin groei en Ra sodoende as songod gevestig. Teen die Vierde Dinastie is die farao's as Ra se manifestasie op aarde beskou en die "Seuns van Ra" genoem. Toe Ra gedurende die Vyfde Dinastie 'n staatsgod geword het, het sy aanbidding dramaties toegeneem en die farao's het spesifiek opgedrag gegee daar dat piramides, obeliske en sontempels vir hom gebou word.

Gedurende die Middelkoninkryk is Ra toenemend met ander gode geaffilieer en gekombineer, veral Amoen en Osiris.

Ra op die sonskip

Gedurende die tyd van die Nuwe Koninkryk het die aanbidding van Ra meer gekompliseerd en swieriger geraak. Die mure van tombes het gedetailleerde tekste bevat wat Ra se reis deur die onderwêreld uitgebeeld het. Daar is gesê dat Ra die gebede en seëninge van die lewendes saam met die siele van die dooies op die sonskip vervoer het. Die idee dat Ra saam met die son verouder, het gedurende die opkoms van die Nuwe Koninkryk groter aftrek gekry.

Die vele aanbiddingsrituele het gesange, gebede en towerspreuke ingesluit om Ra en die sonboot te help om Apep te oorwin.

Die opkoms van die Christendom in die Romeinse Ryk het 'n einde aan die Egiptenaars se aanbidding van Ra gebring,[5] en toe Ra se gewildheid skielik afneem, het die studie van Ra suiwer akademies geword, selfs onder die Egiptiese priesters.[6]

Verhouding met ander gode

[wysig | wysig bron]

Gode vermeng met Ra

[wysig | wysig bron]

Soos dikwels die geval met die Egiptiese gode, was Ra se identiteit dikwels met ander gode gekombineer om sodoende 'n onderlinge verbintenis tussen gode te skep.

Amoen en Amoen-Ra

Amoen-Ra

Amoen was 'n lid van die Ogdoad, en het saam met Ama-oenet, 'n baie vroeë beskermer van Thebe, skeppingskragte verteenwoordig. Hy het volgens oorlewering via asem geskep, en is dus eerder met die wind as die son geïdentifiseer. Namate die kultusse van Amoen en Ra in onderskeidelik Bo- en Onder-Egipte al hoe meer gewild geraak het, is hulle gekombineer om Amoen-Ra, 'n sonskeppergod, te vorm. Amoen-Ra het die amptelike titel "konin van die gode" van sy aanbidders ontvang en is as 'n rooi-oogman met 'n leeu se kop met 'n omringende sonskyf uitgebeeld.[7]

Atoem en Atum-Ra

Atoem-Ra (of Ra-Atoem) was nog 'n saamgestelde god wat uit twee afsonderlike gode gevorm is. Ra het meer ooreenkomste met Atoem as met Amoen getoon. Daar was 'n nouer verband tussen Atoem en die son en hy was ook skeppergod van die Ennead. Ra en Atoem is albei as die vader van die gode en die farao's beskou, en het baie volgelinge gehad.

Ra-Horakti

In die latere Egiptiese mitologie was Ra-Horakti eerder 'n titel of manifestasie as 'n saamgestelde god. Dit beteken "Ra (wat) Horus van die Horisonne" is. Daar is beweer dat Ra-Horakti eenvoudig na die son (Ra) se reis van horison tot horison verwys, of dat dit op Ra as 'n simboliese god van hoop en hergeboorte dui.

Khepri en Khnum

Khepri was 'n heilige kewer wat die son in die oggende opgerol het, en is soms as die oggendmanifestasie van Ra beskou. Khnum weer, die god met die ramskop, is as die aandmanifestasie van Ra beskou. Ra self was verteenwoordiger van die middaguur wanneer die son om twaalfuur sy hoogste punt bereik het.

Raet-Tawy

Raet of Raet-Tawy was 'n vroulike aspek van Ra; onafhanklik van hom was sy nie van veel waarde nie. In sommige legendes is sy as óf Ra se vrou óf sy dogter voorgestel.[8]

Gode geskep deur Ra

[wysig | wysig bron]

Bastet

Bastet (ook Bast) word soms die "kat van Ra" genoem.[9] Sy is ook sy dogter en word met Ra se wraakinstrument, die songod se oog, geassosieer.[9] Bastet is daarvoor bekend dat sy die slang Apophis (Ra se geswore vyand en die "god van Chaos") onthoof het om Ra te beskerm.[9] In een mite het Ra vir Bastet as 'n leeuwyfie na Nubia gestuur.[9]

Sekhmet

Sekhmet is nog 'n dogter van Ra.[10] Sy is as 'n leeuwyfie of groot kat uitgebeeld en was 'n "oog van Ra" of 'n instrument van die songod se wraak.[10] In een mite was Sekhmet so woedend dat Ra gedwing was om haar in 'n koei te verander sodat sy nie onnodige skade kon aanrig nie.[10]

Hathor

Hathor is nog 'n dogter van Ra.[11] Toe Ra gevrees het dat die mensdom teen hom saamgesweer het, het hy Hathor as die "oog van Ra" gestuur om hulle uit te wis.[10] In een mite het Hathor naak voor Ra gedans totdat hy gelag het en sodoende van sy nukkerigheid genees is.[11] Wanneer Ra sonder Hathor was, het hy baie depressief geraak.[12]

Vyandiggesinde gode

[wysig | wysig bron]

Ptah

Ptah word selde in die literatuur van die Ou Koninkryk se piramides genoem.[3] Sommige mense glo dit is weens die feit dat Ra se volgelinge in Heliopolis die hoofskrywers van hierdie inskripsies was.[3] Ra se aanbidders was glo jaloers op Ptah.[3] Terwyl sommige geglo het dat Ra selfgeskape was, het ander geglo dat Ptah hom geskep het.[13]

Isis

Apep in die vorm van 'n reuse slang

Isis het dikwels probeer om Ra se ondergang te bewerk aangesien sy wou hê dat haar seun, Horus, aan bewind moes wees. In een mite het Isis 'n slang geskep om Ra te vergiftig en hom eers die teenmiddel gegee toe hy vir haar gesê het wat sy regte naam is.[14] Ra het Isis van toe af gevrees, want noudat sy geheime naam aan haar bekend was, kon sy al haar mag teen hom gebruik en Horus se oorname bewerkstellig.[14]

Apep

Apep, ook Apophis genoem, was die god van chaos en Ra se grootste vyand. Daar is geglo dat hy Ra net onder die horison voorgelê het en probeer het om Ra te verslind wanneer hy in die onderwêreld neerdaal. Wanneer hy Ra ingesluk het, het dit tot die sonsondergang gelei en wanner hy Ra heeltemal ingesluk het, het die nag aangebreek. Hy kon egter nooit daarin slaag om Ra in te hou nie, en wanneer hy Ra uitgespoeg het, het die son opgekom.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ The Routledge Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses, George Hart ISBN 0-415-34495-6
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Hart, George (1986). A Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses. London, England: Routledge & Kegan Paul Inc. pp. 179–182. ISBN 0-415-05909-7.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Hart, George (1986). A Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses. London, England: Routledge & Kegan Paul Inc. pp. 172–178. ISBN 0-415-05909-7.
  4. ↑ The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt, Wilkinson ISBN 0-500-05120-8
  5. ↑ Quirke, S. (2001). The cult of Ra: Sun-worship in ancient Egypt. New York: Thames and Hudson, p.144.
  6. ↑ Müller, M. (2002). Ra. In D. B. Redford (Ed.), The ancient gods speak: A guide to Egyptian religion. New York: Oxford University Press, p.328.
  7. ↑ Hart, George (1986). A Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses. London, England: Routledge & Kegan Paul Inc. p. 6. ISBN 0-415-05909-7.
  8. ↑ Wilkinson, Richard (2003). The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt. London: Thames and Hudson. p. 164. ISBN 978-0-500-05120-7.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Hart, George (1986). A Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses. London, England: Routledge & Kegan Paul Inc. pp. 54–56. ISBN 0-415-05909-7.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Hart, George (1986). A Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses. London, England: Routledge & Kegan Paul Inc. pp. 187–189. ISBN 0-415-05909-7.
  11. ↑ 11,0 11,1 Hart, George (1986). A Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses. London, England: Routledge & Kegan Paul Inc. pp. 76–82. ISBN 0-415-05909-7.
  12. ↑ Harris, Geraldine (1981). Gods & Pharaohs from Egyptian Mythology. London, England: Eurobook Limited. p. 26. ISBN 0-87226-907-8.
  13. ↑ The World Almanac and Book of Facts 2011. p. 708.
  14. ↑ 14,0 14,1 Harris, Geraldine (1981). Gods & Pharaohs from Egyptian Mythology. London, England: Eurobook Limited. pp. 24–25. ISBN 0-87226-907-8.

Skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Ra&oldid=2151467"