Pandoer
‘n Pandoer was ‘n soldaat van ‘n regiment wat hoofsaaklik bestaan het uit Khoikhoi-lede en wat gestig is in 1793 ter verdediging van die Kaap die Goeie Hoop.
Oorloë in Europa tussen Engeland en Frankryk (en sy bondgenoot Nederland) het ‘n bedreiging vir die VOC-bewind aan die Kaap ingehou. ‘n Besetting deur die Engelse van die strategiese hawe aan die suidpunt van Afrika op hul roete na hul kolonies in die Ooste was ‘n sterk moontlikheid. As noodmaatreël het die besoekende kommissarisse S.C. Nederburgh en S.H. Frijkenius besluit om die Kaap se verdediging te versterk met ‘n regiment bekend as die Corps Pandouren. Dit het bestaan uit ontstamde lede van die Khoikhoi-gemeenskap en persone van gemengde bloed. ‘n Vereiste was dat hulle Nederlands kon verstaan en ervare was in die gebruik van “snaphaanen”, die destydse gewere. Rekrute was plaasarbeiders van oor die hele kolonie en selfs van Genadendal. Tydens die Slag van Muizenberg in Augustus 1795 het 150 pandoere opgetree en veral in die guerilla-oorlogvoering het hulle uitgeblink. Tydens die eerste Britse bewind is die korps omskep in die Cape Corps. Die daaropvolgende Bataafse bewind van 1803 tot 1806 het die korps behou. In die tyd van die Kaapkolonie (dus na 1806) het die Engelse ook regimente van pandoere gestig wat onder andere tydens die Kaapse grensoorloë op die Oosgrens van die kolonie diens verrig het. Pandoere het ook ‘n bydrae gelewer in die onderdrukking van die Van Jaarsveld-opstand onder leiding van Adriaan van Jaarsveld van 1799 en die Slagtersnek-rebellie van 1815.
Naam
[wysig | wysig bron]Pandoere was oorspronklik ‘n gewapende mag wat in 1741 deur baron Von der Trenck vir grensverdediging teen die Turke gevorm is. Hulle was berug vir hul wreedheid en snelheid. Die naam kom van die Serwo-Kroaties en Hongaarse woord ‘’pàndûr’’, met die betekenis van gewapende dienaar.
Lees ook
[wysig | wysig bron]Bibliografie
[wysig | wysig bron]- de Villiers, J.: The Pandour Corps at the Cape during the rule of the Dutch East India Company. Suid-Afrikaanse Krygshistoriese Vereniging Joernaal, deel 3, nr. 3, Junie 1975. (op internet)
- de Villiers, Johan: Die “Corps Pandoeren”, 1793-1795: krygers te verdediging van die Kaapkolonie teen die einde van die Nederlandse bewind. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, Maart 2020. Jaargang 60 nr. 1. (researchgate.net/publication/340755200)
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Pandoer.
