Om die wêreld in 80 dae
Om die wêreld in 80 dae
| |
|---|---|
| |
| Oorspronklike titel | Le tour du monde en quatre-vingts jours |
| Skrywer | Jules Verne |
| Omslagontwerper | Alphonse-Marie-Adolphe de Neuville en Léon Benett[1] |
| Land |  Frankryk |
| Taal | Frans |
| Reeks | The Extraordinary Voyages #11 |
| Genre | Avontuurroman |
| Uitgewer | Pierre-Jules Hetzel |
| Uitgegee | 30 Januarie 1873[2] |
| Medium | Druk |
| Voorloper | The Fur Country |
| Vervolg | The Mysterious Island |
Om die wêreld in 80 dae (Frans: Le tour du monde en quatre-vingts jours) is 'n klassieke avontuurroman deur die Franse skrywer Jules Verne. Dit is vir die eerste keer is 1873 gepubliseer. Verskeie rolprente is al van die boek gemaak.
Die held van die verhaal is 'n ene Phileas Fogg. Hy gaan 'n weddenskap aan dat hy binne tagtig dae om die wêreld kan reis. Fogg is deur sy kneg, Passepartout, vergesel. Uiteindelik slaag hulle om die reis op die nippertjie te voltooi.
Phileas was 'n stiptelik man, wat presies uitgewerk het watter vervoermiddels hy sal moet gebruik en hoe lank elke tog sal neem. Sy skedule was as volg:
| Roete | Vervoermiddel | Reistyd |
|---|---|---|
| Van Londen na Suez | trein en stoomboot | 7 dae |
| Van Suez na Moembaai | stoomboot | 13 dae |
| Van Moembaai na Kalkutta | trein | 3 dae |
| Van Kalkutta na Hongkong | stoomboot | 13 dae |
| Van Hongkong na Jokohama | stoomboot | 6 dae |
| Van Jokohama na San Francisco | stoomboot | 22 dae |
| Van San Francisco na New York Stad | trein | 7 dae |
| Van New York na Londen | stoomboot | 9 dae |
| Totaal | 80 dae | |
Agtergrond en analise
[wysig | wysig bron]Around the World in Eighty Days is geskryf tydens moeilike tye, beide vir Frankryk en Verne. Dit was tydens die Frans-Pruisiese Oorlog (1870–1871) waarin Verne as kuswag opgeroep is; hy het finansiële probleme ondervind (sy vorige werke het nie tantième betaal nie); sy pa is onlangs oorlede; en hy het 'n openbare teregstelling aanskou wat hom ontstel het.[3]
Die tegnologiese innovasies van die 19de eeu het die moontlikheid van vinnige omseiling geopen, en die vooruitsig het Verne en sy leserspubliek gefassineer. Veral drie tegnologiese deurbrake het in 1869–70 plaasgevind wat 'n toeriste-agtige om-die-wêreld-reis vir die eerste keer moontlik gemaak het: die voltooiing van die eerste transkontinentale spoorlyn in Amerika (1869), die opening van die Suezkanaal (1869) en die koppeling van die Indiese spoorweë oor die sub-kontinent (1870). Dit was nog 'n noemenswaardige punt aan die einde van 'n era van eksplorasie en die begin van 'n era van ten volle globale toerisme wat in relatiewe gemak en veiligheid geniet kon word. Dit het die verbeelding aangewakker dat enigiemand kon gaan sit, 'n skedule opstel, kaartjies koop en die wêreld rond reis, 'n prestasie wat voorheen net vir die mees heldhaftige en geharde avonturiers gereserveer is.[3]
Die verhaal het op 6 November 1872 in Le Temps begin.[4] Die storie is in dele oor die volgende 45 dae gepubliseer, met die einde daarvan om Fogg se sperdatum van 21 Desember met die regte wêreld te sinchroniseer. Hoofstuk XXXV het op 20 Desember verskyn;[5] 21 Desember, die datum waarop Fogg terug in Londen sou verskyn, het nie 'n aflewering van die storie ingesluit nie;[6] op 22 Desember het die laaste twee hoofstukke Fogg se sukses aangekondig.[7] Aangesien dit vir die eerste keer in dele gepubliseer is, het sommige lesers geglo dat die reis werklik plaasvind – weddenskappe is geplaas, en sommige spoorwegmaatskappye en skeepsvaartmaatskappye het Verne bepleit om in die boek te verskyn. Dit is onbekend of Verne aan hul versoeke gehoor gegee het, maar die beskrywings van sommige spoor- en skeepsrederye laat 'n vermoede dat hy wel beïnvloed is.[3]
Wat die naelbyteinde betref, het Fogg gedink dit is een dag later as wat dit werklik was, want hy het vergeet dat hy tydens sy reis 'n volle dag by sy horlosie gevoeg het, teen 'n koers van 'n uur per 15° lengtegraad gekruis. Ten tyde van publikasie en tot 1884 het 'n de jure Internasionale datumlyn nie bestaan nie. As dit die geval was, sou hy bewus gemaak gewees het van die verandering in datum sodra hy hierdie lyn bereik het. Dus, die dag wat hy tydens sy reis by sy horlosie gevoeg het, sou verwyder word wanneer hy hierdie denkbeeldige lyn oorsteek. Fogg se fout sou egter nie in die werklike wêreld plaasgevind het nie, want 'n de facto datumlyn het wel bestaan. Die VK, Indië en die VSA het dieselfde kalender gehad met verskillende plaaslike tye. Toe hy in San Francisco aankom, sou hy opgemerk het dat die plaaslike datum een dag vroeër was as wat in sy reisdagboek aangedui word. Gevolglik is dit onwaarskynlik dat hy nie sou agterkom dat die vertrekdatums van die transkontinentale trein in San Francisco en van die China-stoomboot in New York een dag vroeër as sy reisdagboek was nie. Hy sal ook op een of ander manier moet vermy om na enige koerante te kyk. Boonop wys John Sutherland in Who Betrays Elizabeth Bennet? daarop dat Fogg en die maatskappy "doof, stom en blind" sou moes wees om nie op te let hoe besig die strate op 'n oënskynlike "Sondag" was nie, met die Sunday Observance Act 1780 steeds in effek.[8]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ (fr) [1] Geargiveer 2 Desember 2006 op Wayback Machine
- ↑ "Die Reise um die Erde in 80 Tagen" (in Duits). J-verne.de. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 September 2019. Besoek op 25 Januarie 2017.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 William Butcher (translation and introduction). Around the World in Eighty Days, Oxford Worlds Classics, 1995, Introduction.
- ↑ "Le Temps". Gallica (in Engels). 6 November 1872. Besoek op 26 September 2022.
- ↑ "Le Temps". Gallica (in Engels). 20 Desember 1872. Besoek op 26 September 2022.
- ↑ "Le Temps". Gallica (in Engels). 21 Desember 1872. Besoek op 26 September 2022.
- ↑ "Le Temps". Gallica (in Engels). 22 Desember 1872. Besoek op 26 September 2022.
- ↑ Sutherland, John; Sutherland, Lord Northcliffe Professor of Modern English Literature John (21 Maart 1999). Who Betrays Elizabeth Bennet?: Further Puzzles in Classic Fiction. Oxford University Press. ISBN 9780192838841. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Januarie 2022. Besoek op 10 Oktober 2020 – via Google Books.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Om die wêreld in 80 dae.
