Jom Kippoeroorlog
Die Jom Kippoeroorlog, ook bekend as die Ramadan-oorlog, die Oktoberoorlog, die 1973 Arabies-Israeliese Oorlog of die Vierde Arabies-Israeliese Oorlog, was 'n gewapende konflik wat van 6 tot 25 Oktober 1973 tussen Israel en 'n koalisie van Arabiese state onder leiding van Egipte en Sirië gewoed het. Die meeste gevegte tussen die twee kante het in die Sinai-skiereiland en die Golanhoogte plaasgevind - wat albei in 1967 deur Israel beset is - met 'n paar gevegte in Afrika-Egipte en Noord-Israel.[1][2] Egipte se aanvanklike doelwit in die oorlog was om 'n vastrapplek op die oostelike oewer van die Suezkanaal te kry en daarna hierdie winste te benut om die terugbesorging van die res van die Israelies-besette Sinai-skiereiland te beding.[3][4][5][6]
Die oorlog het op 6 Oktober 1973 begin, toe die Arabiese koalisie gesamentlik 'n verrassingsaanval teen Israel geloods het op die Joodse heilige dag van Jom Kippoer, wat met die Islamitiese heilige maand Ramadan in daardie jaar saamgeval het. Egiptiese en Siriese magte het hul ooreenstemmende wapenstilstand-lyne met Israel oorgesteek en onderskeidelik die Sinai-skiereiland en die Golanhoogte binnegeval. Ná die uitbreek van vyandelikhede het beide die Verenigde State en die Sowjetunie massiewe hervoorsieningspogings aan hul onderskeie bondgenote tydens die oorlog begin, wat tot 'n amperse konfrontasie tussen die twee kernsupermoonthede gelei het.[7]
Die gevegte het begin met 'n massiewe en suksesvolle kruising van die Suezkanaal deur die Arabiese koalisie; Egiptiese magte het die wapenstilstandslyne met Israel oorgesteek en feitlik ongehinderd na die Sinai-skiereiland gevorder. Israel het egter drie dae later die meeste van sy magte gemobiliseer en die Egiptiese offensief gestuit, wat gelei het tot 'n militêre dooiepunt. Die Siriërs het hul aanval op die Golanhoogte gekoördineer om saam te val met die Egiptiese offensief en het aanvanklik dreigende winste in Israel-beheerde gebied gemaak. Na drie dae van hewige gevegte het Israeliese magte die Siriërs teruggestoot na die vooroorlogse wapenstilstandslyne. Die Israeliese weermag het toe 'n vier dae lange teenoffensief tot diep in Sirië geloods. Binne 'n week het Israeliese artillerie die buitewyke van die Siriese hoofstad Damaskus begin bestook, en die Egiptiese president Anwar Sadat het begin bekommerd raak oor die verswakkende integriteit van die Arabiese koalisie se leierskap.
Sadat het geglo dat die inname van twee strategiese bergpasse dieper binne die Sinai-skiereiland die Arabiese posisie sou verstewig tydens na-oorlogse onderhandelinge met Israel, en het Egiptiese magte beveel om nog 'n offensief teen die Israeli's te begin, wat vinnig afgeweer is. Israeliese magte het daarna 'n teenaanval op die naat tussen die twee Egiptiese formasies geloods, die Suezkanaal na Egipte oorgesteek en stadig suidwaarts en weswaarts na Suezstad begin vorder in meer as 'n week van hewige gevegte wat groot ongevalle aan beide kante tot gevolg gehad het. [8] [9]
Op 22 Oktober het 'n aanvanklike wapenstilstand wat deur die Verenigde Nasies bemiddel is, ontrafel, met elke kant wat die ander vir skendings blameer het. Teen 24 Oktober het die Israeli's hul posisies aansienlik verbeter en hul omsingeling van die Egiptiese Derde Leër en Suezstad voltooi, wat hulle binne 100 km van die Egiptiese hoofstad Kaïro gebring het. Hierdie ontwikkeling het gelei tot gevaarlik verhoogde spanning tussen die Verenigde State en die Sowjetunie (onderskeidelik verbonde aan Israel en die Arabiese state) en 'n tweede wapenstilstand is op 25 Oktober gesamentlik ingestel om die oorlog amptelik te beëindig.
Die Jom Kippoeroorlog het verreikende implikasies gehad; die Arabiese wêreld het in 1967 vernedering ervaar in die ondergang van die Egipties-Siriese-Jordaanse alliansie, maar het sielkundig geregverdig gevoel deur die vroeë suksesse in die 1973-konflik. Die Israeli's het erken dat, ten spyte van indrukwekkende operasionele en taktiese prestasies op die slagveld, daar geen waarborg was dat hulle altyd die Arabiese state militêr sou oorheers nie, soos hulle konsekwent gedoen het gedurende die Eerste en Tweede Arabies-Israeliese Oorlog en die Sesdaagse Oorlog; hierdie veranderinge het die weg gebaan vir die Israelies-Palestynse vredesproses. Die 1978 Camp David-ooreenkomste wat op die oorlog gevolg het, het meegebring dat Israel die hele Sinai-skiereiland aan Egipte teruggegee het en die daaropvolgende 1979 Egipties-Israeliese vredesverdrag, wat die eerste keer was dat 'n Arabiese land Israel as 'n wettige staat erken het. Na die bereiking van vrede met Israel, het Egipte voortgegaan om weg te dryf van die Sowjetunie en uiteindelik die Sowjet-invloedsfeer heeltemal verlaat.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Rabinovich, Abraham (2004). The Yom Kippur War: The Epic Encounter That Transformed the Middle East. Schoken Books. p. 260. ISBN 0-8052-1124-1.
- ↑ Herzog, Chaim (1998). War of Atonement: The Inside Story of the Yom Kippur War, 1973. Greenhill Books. ISBN 1-85367-307-2.
- ↑ Herzog 1975, p. 37.
- ↑ Insight Team of the London Sunday Times 1974, p. 15.
- ↑ Herzog 1982, p. 321.
- ↑ James Bean and Craig Girard (2001). "Anwar al-Sadat's grand strategy in the Yom Kippur War" (PDF). National War College. pp. 1, 8. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 28 Februarie 2017. Besoek op 11 Junie 2018.
- ↑ Quandt, William (2005). Peace Process: American Diplomacy and the Arab–Israeli Conflict Since 1967 (third uitg.). California: University of California Press. pp. 104–05. ISBN 978-0520246317.
- ↑ Hammad (2002), pp. 237–76
- ↑ Gawrych (1996), p. 60
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- CIA Simposium oor die Rol van Intelligensie in die 1973 Arabies-Israeliese Oorlog, gehou op 30 Januarie 2013
- President Nixon en die rol van intelligensie in die 1973 Arabies-Israeliese oorlog, versameling van primêre dokumente op die CIA webwerf
- 'n Tweede kyk, 40 jaar na die oorlog en Die ondergang van die Hermon-fortifikasie . Israeliese TV-dokumentêre films wat in Oktober 2013 uitgesaai is, met oorspronklike videomateriaal wat tydens die oorlog verfilm is, onderhoude met vegtendes tydens die oorlog en dekades later, ens. Geplaas op die amptelike YouTube-kanaal van die Israel Broadcasting Authority
- Israeli Air Force Wing 115 – ervarings tydens die oorlog, en insigte 40 jaar later . Dokumentêre film wat in Oktober 2013 vrygestel is, met onderhoude met lugmagvlieëniers. Geplaas op die amptelike YouTube-kanaal van die Fisher Institute for the Strategic Study of Air and Space
