John Herschel

Sir John Herschel
John Herschel (1867) deur Julia Margaret Cameron
Geboortenaam	John Frederick William Herschel
Gebore	7 Maart 1792 Slough, Engeland
Oorlede	11 Mei 1871 (op 79) Collingwood, naby Hawkhurst, Kent, Engeland
Plek van graf	Westminster-abdy
Blyplek	Slough, Kaapstad
Nasionaliteit	Verenigde Koninkryk
Vakgebied	Wiskunde, Sterrekunde
Alma mater	Sint John se kollege, Cambridge Eton-kollege
Bekend vir	die uitvinding van fotografie
Beïnvloed deur	William Herschel (vader)
Toekennings	Gold Medal of the Royal Astronomical Society Copley-medalje (1821) Lalande-medalje (1825) Koninklike medalje (1836, 1840) Knight of the Royal Guelphic Order

Sir John Frederick William Herschel (Berkshire; 7 Maart 1792 – 11 Mei 1871) was ’n Britse wiskundige, sterrekundige, apteker en eksperimentele fotograaf/uitvinder. Hy was die seun van sir William Herschel, ook ’n sterrekundige, en die pa van 12 kinders.

Hy het hom eers met die wiskunde besig gehou maar later die sterrekundige werk van sy vader voortgesit. In 1834 het hy sy ondersoek na die suidelike deel van die hemelruim uitgebrei. Benewens die sterrekunde was Herschel ook geïnteresseerd in natuur- en skeikunde en fotografie.

Hy het in Eton en Cambridge gestudeer, waarna hy hom op die wiskunde toegespits het. Saam met twee vriende, die wiskundiges George Peacock (1791–1858) en Charles Babbage, het hy tussen 1813 en 1820 'n aantal wiskundige verhandelings geskryf wat aan hom groot bekendheid besorg het. Aan die begin van 1814 het hy besluit om in die regte te gaan studeer, maar sy kennismaking met die fisikus William Hyde Wollaston (1766–1828) en die sterrekundige James South (1785-1 867) het hom van studierigting laat verander.

John Herschel in 1829

John Herschel se teleskoop naby Kaapstad in Suid-Afrika

Na 'n mislukte poging om in Cambridge 'n dosent in die chemie te word, het hy hom vir 'n ruk in Slough met die chemie en die fisika besig gehou. In 1816 het hy onder leiding van sy vader met sterrekundige waarnemings begin. Van 1821 tot 1823 het hy met James South saamgewerk in 'n nuwe ondersoek na 380 dubbelsterre wat deur sy vader waargeneem is.

Tussen 1825 en 1833 het hy die ondersoek na die noordelike sterrehemeI voortgesit en talle nuwe dubbelsterre en newels ontdek. Dit het die getal ontdekte dubbelsterre op 3 350 te staan gebring en die newels op 525. Deur sy eie waarnemings met die van sy vader te vergelyk, kon hy die bane van ’n groot aantal dubbelsterre bepaal. Sy verhandeling hieroor, On the investigations of the orbits of revolving double stars, het in 1833 verskyn. In dieselfde jaar het hy besluit om die suidelike sterrehemel te bestudeer. Hy het na Suid-Afrika gekom en in Maart 1834 met sy waarnemings begin. In die volgende vier jaar het hy 'n inventaris van 70 000 sterre opgestel en 1 700 newels en 1 200 dubbelsterre ontdek. Ander waarnemings wat hy gedoen het, sluit in die newel rondom (die ster) Eta Carinae, die bolvormige sterrehoop 47 Tucani, sonvlekke, Halley se komeet (in 1835), die Magellaanse Wolke en die eerste noukeurige helderheidsmeting van 65 helder sterre. Hierbenewens het hy in 1840 die veranderlike helderheid van Betelgeuse gemeet.

In 1838 het Herschel na Engeland teruggekeer. In 1847 verskyn sy Cape Observations met katalogusse en kaarte van newels en sterrehope, die relatiewe posisies en helderheid van dubbelsterre, asook metinge van die helderheid van sterre. Aanvanklik het Herschel, net soos sy vader, gemeen dat die sterre 'n reusagtige, afgeplatte, skyfvormige stelsel is met die son as middelpunt.

Later het hy van die teorie afgesien en verskeie ander moontlikhede ondersoek. Hy het vasgestel dat die newels die melkwegvlak skynbaar vermy en by die melkwegpole ophoop. Later is bepaal dat dit veroorsaak word deur die absorbsie van lig in die melkwegvlak. Herschel se General catalogue of nebulae and clusters of stars (1863) het later 'n belangrike bron geword in die studie van sowel die melkwegnewels en sterrehope as die sterrestelsels buite die melkweg. Herschel het hom nie net met die sterrekunde besig gehou nie maar ook met die natuur- en skeikunde.

In 1819 het hy natriumtiosulfaat as fikseersout in fotografie ontwikkel In 1823, ses jaar voor die werk van Foucault, het hy al voorgestel dat dit dalk moontlik sou wees om elke chemiese verbinding deur middel van sy spektrum te analiseer, en in 1839 het hy, onafhanklik van Fox Talbot, die positief-negatief-proses in fotografie ontdek.

Herschel het 'n aantal boeke geskryf, waarvan On the study of natural philosophy 1830 en Outlines of astronomy (1849) die bekendste is. In 1827 is hy gekies tot voorsitter van die Royal Astronomical Society. Hy is op 11 Mei 1871 oorlede en in die Westminster-abdy, naby die graf van Isaac Newton, begrawe.

Herschel het ook bydraes gelewer op die gebied van kleurblindheid en die chemiese krag van ultravioletstrale. Die dorpie Herschel in die Oos-Kaap is in 1873 na sir John Herschell vernoem twee jaar na sy dood. Die privaat Meisieskool Herschel (gestig in 1922) in Kaapstad is ook na hom genoem.

Bronne

• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0-908409-50-8 band

Eksterne skakels

• (en) "Sir John Herschel, 1ste Baronet". Encyclopædia Britannica. Besoek op 22 Augustus 2020.
• (en) John Herschel by Find a Grave