Jacobus Revius

Jacobus Revius
Gebore	Jakob Reefsen November 1586 Deventer, Overijssel
Sterf	15 November 1658(1658-11-15) Leiden, Holland, Nederlandse Republiek
Beroep	digter, teoloog, kerkhistorikus

Jacobus Revius (gebore as Jakob Reefsen; November 1586 – 15 November 1658) was 'n Nederlandse digter, Calvinistiese teoloog en kerkhistorikus. Sy bekendste bundel gedigte, die Over-ysselsche Sangen en Dichten (1630), is 'n hoogtepunt van die Nederlandse barokkuns. Volgens Pieter Geyl,

…die werklike gees van Calvinisme, in sy onberispelike soberheid, in sy wreedheid sowel as in die self-afwykende tendense daarvan, is in Revius verpersoonlik. […]

Lewe

Revius is in Deventer gebore as die seun van die burgemeester, Ryck Reefsen, tydens die Nederlandse Opstand. Nie lank na sy geboorte nie, in 1587, val Deventer in Spaanse hande, en sy moeder vlug saam met hom na Amsterdam waar hy grootword. Hy is opgelei in Leiden (1604–07) en Franeker (1607–10), en besoek vanaf 1610 tot 1612 verskillende buitelandse universiteite, veral die Akademies van Saumur, Montauban, en Orléans. Hier het hy kennis gemaak met Renaissancepoësie wat 'n groot invloed op sy eie poësie sou hê. By sy terugkeer na Nederland hou hy in 1613 tydelike poste in Zeddam, Winterswijk, en Aalten, en teen Oktober 1614 word hy 'n predikant in sy geboortestad Deventer, waar hy sewe-en-twintig jaar lank sou bly. In 1618 word hy aangestel as bibliotekaris van die Fraterhuis, en in dieselfde jaar gee die Sinode van Dordrecht 'n rol aan hom ten opsigte van die hersiening van die Nederlandse vertaling van die Ou Testament; die Statenvertaling. Die komitee van vertalers en hersieners, wat van 1633 tot 1634 te Leiden vergader het, het Revius as sekretaris aangestel. Hy het ook 'n aktiewe rol gespeel in die vestiging van die Athenaeum in Deventer in 1630 en het 'n invloedryke rol gespeel in die aanstelling van die eerste professore. Vanaf 1641 was hy verbonde aan die Staatsseminarium van die Universiteit van Leiden. Sy afsluitingsjare is gekenmerk deur die opkoms van Cartesianisme, waarteen hy heftig gekant was. Revius, 'n kenner van Hebreeus, was ook 'n produktiewe skrywer. Hy het egter 'n oorheersende karakter gehad en was 'n heftige polemikus, soos blyk uit sy stryd met Cartesianisme en die Remonstrante. Terwyl hy probeer het om die kontemporêre kontroversie betreffende die vraag of mans lang hare mag dra te vermy, was hy verplig om sy gematigde posisie te verdedig. Hy is in Leiden oorlede.

Gedagtes

Die werk van Revius kom soms voor as uiters militant en soms as baie toegewyd, godsdienstig en Calvinisties. Sy Over-Ysselsche Sangen en Dichten uit 1630 bevat 'n groot klomp gedigte oor Bybelse onderwerpe sowel as gemengde sekulêre gedigte. Dit is sterk beïnvloed deur die Franse Katolieke letterkunde.

Sy Schriftuurlijk tegen Bericht van de Leere der Gereformeerde Kerken aengaende de goddelijke Predestinatie ende andere aen-clevende Poineten (Deventer, 1617) was teen die Remonstrante gerig; hy het ook spesifiek sy Statera philosophise Cartesiante (Leyden, 1650) en Theke, hoc eat levitas defensionia Cartesian (Brief, 1653) teen die Kartesiane gerig. In sy Examen ... seu de potestate magistratuum reformatorum circa res erelesiastieas (Amsterdam, 1642) en sy Uittreksels ... over de macht der merheid in het afzetten van predikanten (Leyden, 1650) het hy die regte van die Kerk verdedig.

Sy bekendste gedig is Hy droegh onse smerten (Hy dra ons sorge) met die eerste lyn "T' en sijn de Joden niet, Heer Jesu, die u cruysten" (Dit is nie die Jode, Here Jesus, wat u gekruisig het nie). Alhoewel dit blyk dat Revius in die gedig vir die Jode opstaan, word daar geglo dat hy antisemities was, aangesien dit van 'n Christen, en veral in daardie dae 'n Calvinis, verwag is.

Erfenis

In sy eie tyd was Revius nie gewild nie en meestal bekend vir sy kontroversiële skrywes en sy geskiedenis van Deventer; Daventriae illustratae (1651). Vandag is hy een van die weinige 17de eeuse Nederlandse digters wie se werk nog gelees en gesing word. Het Liedboek voor de Kerken, die mees gebruikte boek in Nederland, bevat sewe van sy gedigte in gemoderniseerde spelling. Baie Nederlandse strate is na hom vernoem, soos Reviusdreef (Reviuslaan) in Leiderdorp, Reviusplein in Maassluis, Reviusstraat in Hazerswoude-Rijndijk en de Jacobs Reviuslaan in Eindhoven.

Geraadpleegde werke

• Suarez repurgatus sive syllabus Disputationum metaphysicarum, Lugduni, 1648.
• Methodi Cartesianæ consideratio theologica, Lugduni, 1648.
• Statera philosophiae Cartesianae, Lugduni, 1650.
• Selected Poems of Jacobus Revius, Dutch Metaphysical Poet, Detroit, Wayne State University Press, 1968.
• Keur uit die Nederlandse poësie, A.P. Grové, J.L. Steyn (samestellers),(Nasou Beperk), ISBN 0 625 00160 5 , Twaalfde druk, November 1979

Voorbeelde van sy poësie

Gods besluyt

 Gelijck als in een colck een steentgen valt te gronde
 Het water werpt terstont een ringsken in het ronde,
   En van het eene comt een ander schieten uyt,
   Waer van een ander strax, en weer een ander spruyt,
 Soo dat in corten tijdt de oogen daer op dwalen,
 De grootte noch t'getal niet connend' achterhalen:
   Soo gatet oock met my, o grootte God en Heer,
   Van doe mijn tong began te stamelen u eer,
 Het eene denck ik na, het ander valt my inne,
 U wijsheyt, u gericht, u waerheyt, uwe minne
   Omringen my te saem in eenen oogenslach:
   En, wil ick van het een of t' ander doen gewach,
 U raet en u besluyt my so geheel verslinden
 Dat ick daer in noch gront noch oever weet te vinden.
 
 Hemelsche Wandelinge
 Gods kinderen altijt de werelt soo betreden
 Dat hare sinnen niet en hechten hier beneden:
   Gelijck een ronden cloot loopt op een vlacke baen
   En met een stip alleen deselve roeret aen.

Verdere leesmateriaal

• Aza Goudriaan (redakteur), Jacobus Revius, a Theological Examination of Cartesian Philosophy: Early Criticisms (1647), Leiden: Brill, 2002.

Eksterne skakels

• Liedere en Kunsliedere Teksblad^{[dooie skakel]}