Gewone janfrederik
| Gewone janfrederik | |
|---|---|
| |
| In Johannesburg, Suid-Afrika | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Domein: | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Familie: | |
| Genus: | |
| Spesie: | C. caffra
|
| Binomiale naam | |
| Cossypha caffra (Linnaeus, 1771)
| |
| |
| verspreiding | |
Die Gewone janfrederik (Cossypha caffra) is 'n klein insekvretende voëlspesie wat algemeen in suidelike en oostelike Afrika voorkom. Die voël het sy naam te danke aan sy roep, wat na die lettergrepe jan-fre-d'rik klink. Dit is oorwegend 'n broeiende standvoël in suidelike en oostelike Afrika.
Beskrywing
[wysig | wysig bron]Die janfrederik is 16 tot 17 cm lank. Die volwassene is grys geveer aan die bokant, en effens olyfkleurig getint op die mantelvere. Die gesigsye, voor en agter die oog, is swarterig, en met 'n wit supersilium van die grys kroon geskei. Die ken, keel, sentrale bors, kruis- en dekvere op die stert is oranje, en die sentrale stertvere is grysbruinerig. Die pensvere is bleekgrys.
Die swart snawel is kort en reguit, met 'n effens afgeboë bo-snawel. Die bene en pote is pienkerig grys, en die oë is bruin. Die geslagte is soortgelyk, maar die jongvoël is donkerbruin bo, en vaalbruin onder geveer, met swaar vaalbruin merke aan die bokant en grysbruin merke op die bors.
Dit het 'n kras, lae, drielettergrepige alarmnoot WHA-dur-dra, of JAN-fre-d'rik. Die gesang bestaan uit variërende kort frases van musikale note, wat altyd afskop met 'n lae legato fluittril, bv. tjerooo-whiet-whiet-whieet.
Verspreiding en leefgebied
[wysig | wysig bron]Dit is inheems aan Suid-Soedan, suidwaarts na Namibië, Zambië, Zimbabwe, Suid-Afrika, Lesotho en Eswatini. Dit is 'n algemene spesie aan woudrande en in struikgewas, in fynbos, die karoo, plantasies, tuine en parke.
Gedrag
[wysig | wysig bron]Die beskutting van digte plantegroei word verkies, waar voedsel en prooi naby grondvlak gesoek word. Voedsel bestaan uit ongewerweldes, klein paddas, akkedisse en vrugte.
'n Koppievormige nes word gebou uit rue plantreste, uitgevoer met dierehare, haarwortels en ander fyn materiaal. Dit broei gewoonlik van Junie tot November in die Wes-Kaap en Augustus tot Januarie elders, maar kan te enige tyd van die jaar nesmaak. Een van die broeipaar sal sy of haar pensvere in water deurweek, waarmee die nesmateriaal benat word om dit sag te maak vir vorming van die nes. Die ander lid van die broeipaar sal die materiaal nes toe bring.
Subspesies
[wysig | wysig bron]Daar is vier subspesies:
- C. c. iolaema (lokaal van Suid-Soedan tot Malawi en noord-Mosambiek)
- C. c. kivuensis (suidwes-Uganda en aanliggende DRK)
- C. c. caffra (oos-Zimbabwe en oostelike helfte van Suid-Afrika)
- C. c. namaquensis (suid-Namibië en westelike helfte van Suid-Afrika)
Name
[wysig | wysig bron]Cossypha is afgelei van kossuphos, wat in Grieks 'n soort lyster is, terwyl caffra dui op Kaffrarië in die Oos-Kaap. Weens die spesie se algemene voorkoms en verspreiding in Suid-Afrika, het etlike Afrikaanse streeks- en volksname ontstaan, waaronder dagbrekertjie,[1] jandaddera, janpierewiet, jantatterat, rooiborsie, vetvreter, wipstert, ensomeer.[2]
-
Nes met legsel van drie -
Gevlekte veredrag van 'n jongvoël -
Ouer wat 'n parasiterende Piet-my-vrou-kuiken voer -
'n Rooierige stert – kenmerkend van die genus Cossypha
,_b.jpg)
Sien ook
[wysig | wysig bron]- Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls
- Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)
- Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Streek- en Volksname Geargiveer 7 November 2015 op Wayback Machine, besoek op 18 Oktober 2014
- ↑ Baumbach, E.J.M. (20 Januarie 2006). Versameling van Afrikaanse streeksvoëlname. p. 23.