Fransjohan Pretorius

Fransjohan Pretorius
Geboortenaam	Fransjohan Pretorius (Fanjan)
Gebore	25 Januarie 1949 Johannesburg, Transvaal, Republiek van Suid-Afrika
Alma mater	Universiteit van Pretoria, Universiteit van Leiden, Universiteit van Suid-Afrika
Nasionaliteit	Suid-Afrika
Instelling	Universiteit van Suid-Afrika (-1989), Universiteit van Pretoria (1989-2014)
Vakgebied	Historikus Tweede Vryheidsoorlog, skrywer
Bydraes	Kommandolewe tydens die Anglo-Boereoorlog 1899-1902 (1999), Verskroeide Aarde (2001), Geskiedenis van Suid-Afrika : van voortye tot vandag (2012)
Eerbewyse	Jan H. Maraisprys Stalsprys

Fransjohan Pretorius (gebore op 25 Januarie 1949 in Johannesburg) is professor emeritus in Geskiedenis aan die Universiteit van Pretoria, en die skrywer of redakteur van agt boeke oor die Tweede Vryheidsoorlog. Sy boek Kommandolewe tydens die Anglo-Boereoorlog 1899-1902 is met verskeie toekennings bekroon, en die Engelse vertaling was die naaswenner van die Sunday Times Alan Patonprys. Hy is ook die skrywer van die topverkoper Verskroeide Aarde, wat in ’n gewilde televisiedokumentêr omskep is.

Lewe en werk

Pretorius, een van Suid-Afrika se bekendste geskiedkundiges, is in 1949 in Johannesburg gebore. Hy is ’n oud-Tukkie wat nagraads verder aan die Rijksuniversiteit Leiden in Nederland gestudeer het en sy doktorsgraad in 1989 aan Unisa behaal het. Hy begin sy loopbaan as akademikus aan sy alma mater, waarheen hy in 1989 terugkeer na twaalf jaar aan die Departement Geskiedenis van Unisa. Aan die einde van Junie 2014 tree hy uit met amptelike pensioen aan die Universiteit van Pretoria.

Hy is die redakteur van Geskiedenis van Suid-Afrika - Van voortye tot vandag (2012) wat deur Tafelberg Uitgewers uitgegee word.

Pretorius het oor die afgelope 45 jaar honderde publikasies geskryf, van wetenskaplike artikels tot bydraes in koerante. Hy tree ook gereeld in radioprogramme op. Sy werk oor kommandolewe tydens die Anglo-Boereoorlog word internasionaal erken as een van die belangrikste ondersoeke na daardie pynlike tydperk van Suid-Afrika se geskiedenis. “Verskroeide Aarde”, die ryk geïllustreerde boek wat daarop gebaseer is en ook in Engels verskyn het, het breë aandag getrek. Hy word wêreldwyd as ’n deskundige oor daardie laaste fase van Britse ryksuitbreiding erken.

In 2020 is sy Terugblik - 80 sketse uit 'n ryk verlede deur Protea Boekhuis gepubliseer.

Pretorius is getroud met Laurette, afgetrede professor in Rekenaarwetenskap aan UNISA. Hy het ’n dogter, Laurette, en twee seuns, Nicolaas en Hermann.

Pryse en erkennings

Vir sy werk is Pretorius deur die Nasionale Navorsingstigting as ’n B1-navorser gegradeer, dit wil sê as ’n navorser wat internasionale erkenning geniet en beskou word as ’n vooraanstaande internasionale kenner van die gebied.

In 1998 het hy die Stalsprys vir Historiese Wetenskappe van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns ontvang en in 2001 ’n prestigeprys van die FAK. Pretorius het die Stalsprys vir Kultuurgeskiedenis, die FAK Prestige-Prys en die Presidentstoekenning van die Rapportryerskorps ontvang vir sy bydrae tot kennis oor die Anglo-Boereoorlog.

In 2019 is die Jan H. Maraisprys vir Uitstaande bydrae tot Afrikaans as wetenskapstaal aan hom toegeken. Die jaarlikse Jan H. Maraisprys is in 2015 geskep deur ’n besluit van Het Jan Marais Nasionale Fonds, Naspers en Universiteit Stellenbosch. Al drie instellings het hulle ontstaan te danke aan die versiende steun van Jannie Marais (1860-1915) van Stellenbosch wat saam met sy broers in die 1870’s hulle fortuin op die Kimberleyse diamantvelde gemaak het. Marais was ’n groot ondersteuner van Afrikaans as ’n akademiese en literêre taal. Die prys vir ’n lewensbydrae tot akademiese Afrikaans word geadministreer deur die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns.

Publikasies

Insluitend:

• 1991 - Pretorius, F. (1991). Kommandolewe tydens die Anglo-Boereoorlog, 1899-1902. Kaapstad: Human & Rousseau. ISBN 9780798127790. OCLC 29362270.
• 1999 - Hall, Darrell; Pretorius, F.; Torlage, Gilbert (1999). The Hall handbook of the Anglo-Boer War, 1899-1902 (in Engels). Pietermaritzburg: University of Natal Press. ISBN 9780869809433. OCLC 43789807.
• 1999 - Pretorius, F. (1999). 'N Oorlog om by stil te staan : die Anglo-Boereoorlog, 1899-1902. Pretoria: SA Scientific Publications. OCLC 45964225.
• 2001 - Pretorius, F.; Schaafsma, Jan (2001). Verskroeide Aarde. Kaapstad: Human & Rousseau. ISBN 9780798141918. OCLC 47896441.
  • Pretorius, F., red. (2017). Scorched earth (in Engels) (2e uitg.). Cape Town: Tafelberg. ISBN 9780624079675. OCLC 999307131.
• 2001 - Pretorius, F. (2001). The great escape of the Boer Pimpernel Christiaan de Wet (in Engels). Pietermaritzburg: University of Natal Press. ISBN 9780869809945. OCLC 47896459.
• 2007 - Pretorius, F. (2007). De la Rey : die leeu van Wes-Transvaal (2e uitg.). , Pretoria: Protea Boekhuis. ISBN 9781869191764. OCLC 157010033.
• 2009 - Pretorius, Fransjohan (2009). Historical dictionary of the Anglo-Boer War (in Engels). Lanham, Maryland, Verenigde State van Amerika: Scarecrow Press. ISBN 9780810860919. OCLC 267053121.
• 2012 - Pretorius, F. (2012). Geskiedenis van Suid-Afrika : van voortye tot vandag. Kaapstad: Tafelberg. ISBN 9780624054665. OCLC 806270649.
• 2014 - Pretorius, F., red. (2014). A history of South Africa : from the distant past to the present day (in Engels). Pretoria [South Africa]: Protea Book House. OCLC 903246390. 712 bladsye.
• 2020 - Pretorius, F. (2020). Terugblik : 80 sketse uit 'n ryk verlede. Pretoria: Protea Boekhuis. ISBN 9781485310983. OCLC 1182562073.
• 2023 - Joubert, Anton; Pretorius, F. (2023). Jan Smuts 1870-1950 : a photobiography (in Engels). Pretoria: Protea Book House. ISBN 9781485313847. OCLC 1372393402.