Die krygskuns
Die krygskuns
| |
|---|---|
| |
| Skrywer | Sunzi |
| Land |  Volksrepubliek China |
| Taal | Chinees |
| Onderwerp | Krygkunde, Militêre strategie en taktiek |
| Genre | Nie-fiksie |
| Uitgewer | |
| Uitgegee | 5de eeu v.C. |
Die krygskuns is 'n antieke Chinese militêre verhandeling uit die 5de eeu v.C. Dit is deur die antieke Chinese militêre strateeg Sunzi geskryf en dit bestaan uit dertien hoofstukke waar elke hoofstuk één aspek van oorlog bespreek. In 1080 kanoniseer Keiser Shenzong van Song Die krygskuns deur dit vóór in die kanon van Sewe Militêre Klassieke te plaas. Dit is die invloedrykste strategiese verhandeling in Oos-Asië en het onder meer Oosterse en Westerse militêre denke, besigheidstaktiek en juridiese strategie beïnvloed.
Die krygskuns is die eerste na die Weste gebring toe dit in 1772 deur die Jesuïet Jean Joseph Marie Amiot in Frans vertaal is. Die Britse offisier Everard Ferguson Calthrop het in 1905 'n gedeeltelike vertaling in Engels beskikbaar gestel. Die eerste volledige Engelse vertaling was 'n geannoteerde weergawe wat in 1910 deur Lionel Giles gepubliseer is. Beroemde leiers, waaronder Mao Zedong, Generaal Võ Nguyên Giáp, Generaal Douglas MacArthur, en leiers van die Japannese Keiserryk is deur Die krygskuns beïnvloed.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Teks en kommentaar
[wysig | wysig bron]Die kuns van die oorlog (Die krygskuns) word tradisioneel toegeskryf aan 'n ou Chinese militêre generaal bekend as Sun Tzu (nou geromaniseer "Sunzi"), wat "Meester Sun" beteken. Tradisioneel word gesê dat Sun Tzu in die 6de eeu vC geleef het, maar die vroegste dele van Die krygskuns dateer waarskynlik minstens 100 jaar later.[1]
Sima Qian se Rekords van die Groot Historikus, die eerste van China se 24 dinastiese geskiedenis, teken 'n vroeë Chinese tradisie aan dat 'n teks oor militêre aangeleenthede deur 'n 'Sun Wu' (孫武) uit die staat Qi geskryf is en dat hierdie teks gelees en bestudeer deur koning Helü van Wu (r. 514–495 vC). [2] Hierdie teks is tradisioneel geïdentifiseer met Die krygskuns. Die konvensionele siening was dat Sun Wu 'n militêre teoretikus was vanaf die einde van die lente- en herfsperiode (776–471 vC) wat uit sy tuisland Qi na die suidoostelike koninkryk Wu gevlug het, waar hy die koning beïndruk het met sy vermoë om selfs deftige paleisdames in oorlogvoering op te lei en om Wu se leërs kragtig genoeg te maak om hul westerse teenstanders in die deelstaat Chu uit te daag. Hierdie siening word steeds wyd in China gehuldig.[3]
Die strateeg, digter en krygsheer Cao Cao het in die vroeë 3de eeu nC die vroegste bekende kommentaar op Die krygskuns geskryf. [2] In die voorwoord van Cao word duidelik gemaak dat hy die teks verwerk en sekere gedeeltes verwyder het, maar die omvang van sy veranderinge was histories onduidelik.[2] Die krygskuns verskyn dwarsdeur die bibliografiese katalogusse van die Chinese dinastiese geskiedenis, maar die lys van die indelings en grootte daarvan het baie gewissel.[2]
Skrywer
[wysig | wysig bron]Vanaf die 12de eeu het sommige Chinese geleerdes begin twyfel oor die historiese bestaan van Sun Tzu, hoofsaaklik op grond daarvan dat hy nie in die historiese klassieke Die Kommentaar van Zuo (Zuo zhuan 左傳) genoem word nie, wat die meeste van die bekendste figure noem uit die lente- en herfsperiode. [2] Die naam "Sun Wu" (孫武) kom in geen teks voor die Rekords van die Groot Historikus, [4] voor nie, en word vermoed dat dit 'n opgemaakte beskrywende bynaam is wat "die voortvlugtende vegter" beteken: die van "Sun "word verbuig as die verwante term" voortvlugtend "(xùn 遜), terwyl" Wu "die antieke Chinese deug van" krygsgevaar, dapper "(wǔ 武) is, wat ooreenstem met Sunzi se rol as die held se dubbelganger in die verhaal van Wu Zixu.[5] In die vroeë 20ste eeu het die Chinese skrywer en hervormer Liang Qichao geteoretiseer dat die teks eintlik in die 4de eeu vC geskryf is deur Sun Tzu se vermeende afstammeling Sun Bin, aangesien 'n aantal historiese bronne 'n militêre verhandeling noem wat hy geskryf het. [2] In teenstelling met Sun Wu, blyk dit dat Sun Bin 'n werklike persoon was wat 'n ware outoriteit was oor militêre aangeleenthede, en moontlik die inspirasie vir die skepping van die historiese figuur 'Sun Tzu' deur 'n vorm van eufemisme.[5]
In 1972 word die Yinqueshan Han-strokies ontdek in twee grafkelders van die Han-dinastie (206 vC - 220 nC) naby die stad Linyi in die Shandong-provinsie. [6] Onder die vele geskrifte van bamboesstrokies in die grafte, wat onderskeidelik tussen 134 en 118 v.C. en brei uit op die vroeëre Die krygkuns deur Sunzi.[7] Die materiaal van die Sun Bin-teks oorvleuel met 'n groot deel van die "Sun Tzu"-teks, en die twee kan 'n enkele, voortdurend ontwikkelende intellektuele tradisie wees wat verenig word onder die naam Sun. Hierdie ontdekking het getoon dat baie van die historiese verwarring te wyte was aan die feit dat daar twee tekste was wat na verwys kon word as Die krygkuns, nie een nie. [7] Die inhoud van die vorige teks is ongeveer een derde van die hoofstukke van die moderne Die krygkuns, en hul teks stem baie ooreen.[6] Daar word nou algemeen aanvaar dat die vroeëre Die krygkuns een of ander tyd tussen 500 en 430 vC voltooi is. [7]
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Lewis (1999), p. 604.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Gawlikowski & Loewe (1993), p. 447.
- ↑ Mair (2007), pp. 12–13.
- ↑ Mair (2007), p. 9.
- ↑ 5,0 5,1 Mair (2007), p. 10.
- ↑ 6,0 6,1 Gawlikowski & Loewe (1993), p. 448.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Gawlikowski & Loewe (1993), p. 449.
Verdere leeswerk
[wysig | wysig bron]- Gawlikowski, Krzysztof; Loewe, Michael (1993). "Sun tzu ping fa 孫子兵法". In Loewe, Michael (ed.). Early Chinese Texts: A Bibliographical Guide. Berkeley: Society for the Study of Early China; Institute of East Asian Studies, University of California, Berkeley. pp. 446–55. ISBN 978-1-55729-043-4.
- Graff, David A. (2002). Medieval Chinese Warfare, 300-900. Warfare and History. London: Routledge. ISBN 978-0415239554.
- Griffith, Samuel (2005). Sun Tzu: The Illustrated Art of War. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0195189995.
- Lewis, Mark Edward (1999). "Warring States Political History". In Loewe, Michael; Shaughnessy, Edward (eds.). The Cambridge History of Ancient China. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 587–650. ISBN 978-0-521-47030-8.
- Mair, Victor H. (2007). The Art of War: Sun Zi's Military Methods. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-13382-1.
- Smith, Kidder (1999). "The Military Texts: The Sunzi". In de Bary, Wm. Theodore (ed.). Sources of Chinese Tradition: From Earliest Times to 1600, Volume 1 (2nd ed.). New York: Columbia University Press. pp. 213–24. ISBN 978-0-231-10938-3.
- Yuen, Derek M. C. (2014). Deciphering Sun Tzu: How to Read 'The Art of War'. Oxford University Press. ISBN 9780199373512.
- Вєдєнєєв, Д. В.; Гавриленко, О. А.; Кубіцький, С. О. (2017). Остроухова, В. В. (ed.). Еволюція воєнного мистецтва: у 2 ч.
