Chabarofsk-krai

Chabarofsk-krai Хабаровский край
Die ligging van Chabarofsk-krai in Rusland.
Politieke status
Land	Russiese Federasie
Federale distrik	Verre-Oosterse
Ekonomiese streek	Verre-Oosterse
Stigting	20 Oktober 1938
Regering
Hoofstad	Chabarofsk
Leier	Wjatsjeslaf Sjport
Amp	Goewerneur
Wetgewer	Wetgewende Doema
Bevolking
Sensus	2010
Totaal	1 343 869
Volgorde	34ste
Digtheid	1,7/km2
Stedelik	81,8%
Plattelands	18,2%
Statistiek
Oppervlakte	788 600 km2
Volgorde	4de
Tydsone	UTC 11:00
Registrasienommer	27
Amptelike tale	Russies
Webtuiste	http://www.khabkrai.ru/
Wapen en vlag
Portaal    Rusland

Chabarofsk-krai (Russies: Хаба́ровский край, Chabarofski krai) is ’n deelgebied van Rusland. Dit lê in die Verre-Oosterse Federale Distrik en die hoofstad is Chabarofsk.

Die grootste deel van die krai lê in die laer stroomgebied van die Amoer-rivier, maar daar is ook ’n groot bergagtige gebied aan die kuslyn van die See van Ochotsk.

Geskiedenis

Volgens verskeie Chinese en Koreaanse rekords is die suidelike deel van Chabarofsk-krai oorspronklik deur ’n Chinese Shiwei-stam bewoon.

In 1643 het Wassili Pojarkof se bote met die Amoerrivier af gevaar en deur die See van Ochotsk en die Aldanrivier na Jakoetsk teruggekeer, en in 1649-1650 het Jerofei Chabarof die oewers van die Amoer beset. Die weerstand van die Chinese het die Kosakke egter genoop om hulle forte te verlaat en in 1689 het die Russiese Ryk deur die Verdrag van Nertsjinsk afstand gedoen van sy ekspedisies op die rivier.

Hoewel die Russe nie meer die Amoer kon navigeer nie, het die verdrag nie die probleem van die Russiese aanspraak op die laer lope van die rivier opgelos nie. Dit het daartoe gelei dat die grens tussen China en Rusland gewissel het.

Later in die 19de eeu het die Russiese staatsman Nikolai Moerawjof ’n aggressiewe beleid jeens China gevolg deur te beweer dat die laer lope van die Amoer aan Rusland behoort. In 1852 het ’n Russiese ekspedisie onder Moerawjof die Amoer verken en teen 1857 het ’n reeks Russiese Kosakke en boere teen die hele loop van die rivier gaan woon. In 1858 het China in die Verdrag van Aigoen die onderste deel van die Amoer tot by die Oessoeririvier as die grens tussen Rusland en die Qing-ryk erken en Rusland vrye toegang tot die Stille Oseaan gegee. Die Chinees-Russiese grens het later weer verskuif nadat die Verdrag van Peking in 1860 die Oessoeri-gebied (die Maritieme Gebied), wat voorheen as ’n gesamentlike besitting beskou is, as Russies erken het.

Chabarofsk-krai is op 20 Oktober 1938 gestig toe die Verre-Oosterse Krai verdeel is in die Chabarofsk- en Primorski-krai. Kamtsjatka-oblast, wat oorspronklik in die Verre-Oosterse Krai geval het, het onder die jurisdiksie van Chabarofsk-krai geval, saam met sy twee nasionale okroegs, Tsjoekotka en Korjak. In 1947 is die noordelike deel van Sachalin van die krai weggeneem om saam met die suidelike deel Sachalin-oblast te vorm. In 1948 en 1953 is nog dele verwyder om die Amoer-oblast en Magadan-oblast te vorm. Die krai het in 1956 sy huidige vorm aangeneem toe Kamtsjatka-oblast ’n streek op sy eie geword het en Korjak saam met hom geneem het. Op 24 April 1996 het Chabarofsk-krai ’n magverdelingsooreenkoms met die federale regering onderteken waarvolgens hulle outonomie gekry het. Dié ooreenkoms is op 12 Augustus 2002 afgeskaf..

Geografie

Met ’n oppervlakte van 785 730 km² is Chabarofsk-krai ongeveer die grootte van Turkye en is dit die vierde grootste federale deelgebied van Rusland. Dit grens in die noorde aan Magadan-oblast, in die weste aan Jakoetië en Amoer-oblast en in die suide aan die Joodse Outonome Oblast, China en Primorski-krai. Die See van Ochotsk lê in die ooste.

Die plantegroei is taiga en toendra in die noorde, moerasagtige woude in die sentrale laagland en weelderige bosse in die suide.

Die krai het ’n kontinentale klimaat, met ’n subarktiese klimaat in die noordele dele. In die suidelike streke, veral in die binneland, is die verskille tussen die seisoene groot. Die stad Chabarofsk het warm en nat somers, met ’n hoë humiditeit, en dit verander vinnig in uiters koue en lang winters waartydens die temperatuur selde bo die vriespunt styg. Dit is as gevolg van die invoed van die Oos-Asiatise moeson in die somer en die bitter koue Siberiese antisikloon in die winter. Die tweede grootste stad, Komsomolsk aan die Amoer, het selfs groter seisoenverskille as Chabarofsk, met ’n wintergemiddeld van onder -30 °C. Die sommerhitte verhoed egter dat die klimaat subarkties is.

Daar is verskeie skiereilande aan die krai se lang kus. Die belangrikstes is (van noord na suid) Lisjanski, Noerki, Toegoerski en Tochareoe. Die hoofeilande is (van noord na suid) Malminskije, Sjantar, Mensjikof, Reineke, Tsjalof, Baoedoekof en Tsjastje. Die eiland Sachalin (die grootste in Rusland) en die Koerile word apart geadministreer.

Ekonomie

Die belangrikste ekonomiese sektore is houtverwerking en vissery, asook metallurgie in die groot stede. Komsomolsk aan die Amoer is die yster- en staalsentrum van die Russiese Verre-Ooste. Die hoofstad, Chabarofsk, lê op die punt waar die Transsiberiese Spoorlyn die Amoer kruis.

Demografie

Volgens die 2010-sensus is 91,8% van die bevolking Russe, 2,1% Oekraïners 0,8% Nanais, 0,6% Tatare, 0,6% Koreane en 0,4% Belarusse. Daar woon ook kleiner groepe inheemse volke, soos die Ewenks en Ewens.

Skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Chabarofsk-krai.

• Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.