Capua
| Comune di Capua | |
.jpg) |
|
| Regering | |
| - Burgemeester | Luca Branco |
|---|---|
| Oppervlakte | |
| - Totaal | 48,63 km² (18,8 myl²) |
| Bevolking (31 Desember 2017) | |
| - Totaal | 18 484 |
| Areakode(s) | 0823 |
| Webwerf: Amptelike webwerf | |
Capua (Italiaans: [ˈkaːpwa]) is 'n stad en comune in die provinsie van Caserta in die Kampanië-streek in suid-Italië. Dit is 25 km noord van Napels geleë.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Antieke era
[wysig | wysig bron]Die naam van Capua is afkomstig van die Etruskiese woord Capeva. [1] Dit beteken "Stad van moerasse". Die grondslag daarvan word deur Cato die ouere aan die Etruskiese beskawing toegeskryf, en die datum word aangegee as ongeveer 260 jaar voordat dit deur Rome ingeneem is. Indien dit korrek is, verwys dit nie na die inname daarvan tydens die Tweede Puniese Oorlog (211 v.C.) nie, maar na die onderwerping daarvan aan Rome in 338 v.C., wat die stigtingsdatum op ongeveer 600 v.C. plaas, toe die Etruskiese beskawing sy hoogtepunt bereik het. In die prehistoriese tyd was die area die tuiste van die Villanoviese beskawing en daarna opeenvolgend die Oscan en die Etruskers.
Etruskiese oppergesag in Kampanië het tot 'n einde gekom met die Samnitiese-inval in die laaste helfte van die 5de eeu v.C.
Omstreeks 424 v.C. is dit deur die Samniete beset en in 343 v.C. is Romeinse hulp ingeroep teen die besetters. Capua het 'n bondgenootskap met Rome aangegaan vir beskerming teen die Samnitiese bergstamme, wat die afhanklike gemeenskappe van Casilinum, Calatia en Atella ingesluit het, sodat die grootste deel van Kampanië onder Romeinse oppergesag geval het. Capua se inwoners het "civitas sine suffragio" (burgerskap sonder stemreg) ontvang.
In die Tweede Samnitiese Oorlog met Rome het Capua homself as 'n onbetroubare Romeinse bondgenoot bewys, sodat die Ager Falernus op die regteroewer van die Volturnus na die nederlaag van die Samniete gekonfiskeer is. In 318 v.C. is die bevoegdhede van die inheemse amptenare (meddices) beperk deur die aanstelling van amptenare met die titel praefecti Capuam Cumas (die naam is saamgestel uit die belangrikste dorpe van Kampanië); hulle was aanvanklik bloot afgevaardigdes van die praetor urbanus , maar was na 123 v.C. verkose Romeinse landdroste (altesaam vier); hulle het die hele Kampanië regeer tot die tyd van Augustus, toe die ampte afgeskaf is. Capua was die hoofstad van Campania Felix.
In 312 v.C. is Capua met Rome verbind deur die bou van die Via Appia, die belangrikste van Italië se militere snelweë. Die poort waarvan af dit die Serviese mure van Rome verlaat het, het Porta Capena geheet. Dit was waarskynlik die enigste geval waar 'n hek van hierdie vestings die naam gedra het van die plek waarheen dit lei. Dit is onseker wanneer die Via Latina verleng is tot by Casilinum (dit is moontlik dat dit gedoen is toe Capua onder Romeinse oppergesag geval het, dit wil sê voor die bou van die Via Appia); die roete was slegs 10 km langer en die probleme met die konstruksie daarvan was baie minder; dit het ook die lastige reistog deur die Pontynse Moerasse vermy.
Die belang van Capua het gedurende die 3de eeu v.C. geleidelik toegeneem, en aan die begin van die Tweede Puniese Oorlog was dit slegs effens agter Rome en Kartago in belangrikheid, en kon dit 30,000 voetsoldate 4,000 kavalleriste voorsien. Dit het tot ná die nederlaag van Cannae getrou gebly aan Rome, maar na 'n eis dat een van die konsuls altyd daaruit gekies moes word, of miskien om streeksheerskappy te verseker in geval van 'n Kartaagse oorwinning, het dit oorgegaan na Hannibal, wat dit sy winterkwartiere gemaak het: hy en sy leër is vrywillig deur Capua ontvang. Livy en ander het al voorgestel dat die luukse omstandighede Hannibal se "Cannae" was, aangesien sy troepe bederf en gedemoraliseer geraak het deur die luukse leefstyl. Historici soos Bosworth Smith en die ná hom is egter skepties hieroor en het opgemerk dat Hannibal se troepe ná die winter hulle net so goed van hulle taak gekwyt het as voorheen. Na 'n lang beleg is dit in 211 v.C. deur die Romeine geneem en swaar gestraf (Tweede Slag van Capua); die stad se landdroste en gemeenskapsorganisasies is afgeskaf. Die inwoners wat nie gedood is nie het hul burgerregte verloor en die gebied is tot ager publicus (Romeinse staatsdomein) verklaar. Dele daarvan is in 205 v.C. en 199 v.C. verkoop, en 'n ander deel is verdeel onder die burgers van die nuwe kolonies van Volturnum en Liternum wat in 194 v.C. naby die kus gestig is, maar die grootste gedeelte daarvan is deur die staat gehou om verhuur te word.
Aansienlike probleme is ondervind om onwettige betredings deur privaat persone te voorkom, en dit het in 162 v.C. nodig geword om 'n paar van hulle uit te koop. Hierna is die grond aan kleinskaalse huurders verhuur. Die demokratiese leiers het gereeld probeer om die land onder nuwe setlaars te verdeel. M. Junius Brutus die Ouere het in 83 v.C. daarin geslaag om 'n kolonie te stig, maar dit is gou ontbind; Cicero se toesprake getiteld De Lege Agrania was gerig teen 'n soortgelyke poging deur Servilius Rullus in 63 v.C.
Intussen is die nodige organisasie van die inwoners van hierdie digbevolkte distrik voorsien deur hulle rondom belangrike heiligdomme te groepeer, veral dié van Diana Tifatina, in verband waarmee 'n pagus Dianae bestaan het; 'n pagus Herculaneus is ook bekend.
Die stad Capua het aan geen van hierdie organisasies behoort nie en was heeltemal afhanklik van die praefecti. Dit het egter baie voorspoed geniet vanweë die verbouing van graan en ook as gevolg van die vervaardiging van veral bronsvoorwerpe, wat deur beide Cato die ouere en Plinius die ouere genoem word.
Kampanië kom veral ter sprake as die tuiste van gladiator-gevegte. Spartacus en sy volgelinge van 73 v.C. is afkomstig van die gladiatorskole van Kampanië. In 59 v.C. het Julius Caesar as konsul daarin geslaag om 'n Romeinse kolonie onder die naam Julia Felix ingevolge sy agrariese wetgewing te vestig. 20,000 Romeinse burgers is in hierdie gebied gevestig.
Die aantal koloniste is deur Marcus Antonius, Augustus (wat 'n Romeinse akwaduk gebou het uit die Mons Tifata, en landgoedere ter waarde van 12 miljoen sesterces in die distrik van Knossos in Kreta aan Capua gegee het) en Nero verhoog.
In die oorlog van 69 v.C. het dit die kant van Vitellius gekies. Wat die latere ryk betref word dit nie gereeld genoem nie; maar in die 4de eeu was dit die setel van die consularis Campaniae ('n Romeinse provinsie) en sy hoofstad, alhoewel Ausonius dit agter Mediolanum (Milaan) en Aquileia plaas in sy Ordo nobilium urbium.
Middeleeue
[wysig | wysig bron]Onder Konstantyn is 'n Christelike kerk in Capua gestig. In 456 is dit deur die Vandale onder Gaiseric ingeval en vernietig, maar waarskynlik kort daarna herbou.
Tydens die Gotiese Oorlog van 535–554 is Capua baie swaar getref. Toe die Lombarde Italië in die tweede helfte van die 6de eeu binneval het is Capua verwoes; later is dit opgeneem in die Hertogdom van Benevento waarvan 'n beampte (self-gestileerd as 'n gastald) aan die hoof gestaan het.
In 839 is die prins van Benevento, Sicard van Benevento, deur Radelchis I van Benevento vermoor, wat die troon oorgeneem het. Sicard se broer Siconulf is hierna as onafhanklike prins van Salerno geproklameer en die gastald van Capua het homself onafhanklik verklaar.
In 840 is antieke Capua tot op die grond verbrand deur 'n groep Saraseense huursoldate wat deur Radelchis I van Benevento [2] opgeroep is, met slegs die kerk van Santa Maria Maggiore (gestig in ongeveer 497) wat oorgebly het (en wat doelbewus gespaar is deur die indringende Moslems, wie se beleid dit was om huise van aanbidding te spaar). 'n Nuwe stad is in 856 gebou, maar nie op dieselfde terrein nie. Later is 'n ander stad genaamd Santa Maria Capua Vetere ("Capua die Ouere") op die ou terrein opgerig.
Prins Atenulf I van Capua het Benevento in 900 beset en die vorstedomme tot 981 verenig, toe Pandulf dit onder sy kinders verdeel het. Capua het daarna vir Benevento as sterkste mededinger van Salerno onttroon. Onder Pandulf IV van Capua het die vorstedom die Normandiërs se hulp ingebring en 'n tyd lank die lojaliteit van Rainulf Drengot geniet, totdat laasgenoemde hom in die steek gelaat het en die afgesette Sergius IV van Napels gehelp het om die stad terug te neem wat in 1027 deur Pandulf geannekseer is.
Met die dood van Pandulf het Capua in die hande van sy swakker kinders beland en in 1058 geval tydens 'n beleg deur Rainulf se neef Richard I van Capua, wat die titel van Prins van Aversa geneem het. Richard II van Capua is vir sewe jaar (1091–1098) uit die stad verban, maar met die hulp van sy familielede het hy die stad herower na 'n beleg in 1098. Sy dinastie het voortgegaan as vorste van Capua totdat die laaste aanspraakmaker van hul geslag in 1156 gesterf het en die prinsdom verenig is met die koninkryk van Sisilië. Hierna was Capua nie meer die hoofstad van 'n groter vorstendom nie, maar 'n mindere stad in 'n belangrike koninkryk.
In die vroeë 1500's is daar aan Pous Alexander VI gerapporteer dat sy seun Cesare Borgia die stad verower het en al 6,000 burgers, wat vroue en kinders ingesluit het, vermoor het terwyl hy die Franse troepe aangevoer het tydens die beleg van Napels en Capua. [3]
Amfiteater
[wysig | wysig bron]
Buite die stad, in Santa Maria Capua Vetere, is 'n amfiteater wat in die tyd van Augustus gebou is, gerestoureer is deur Hadrianus, en opgedra is deur Antoninus Pius , soos opgeteken is by wyse van die opskrif oor die hoofingang. Die buitekant is gevorm deur 80 Doriese arkades van vier verdiepings elk, maar waarvan daar nou slegs twee oor is. Die hoekstene is versier met die hoofde van gode.
Die binnekant is beter bewaar; onder die arena is ondergrondse gange soos dié in die amfiteater by Puteoli. Dit is een van die grootste wat bestaan.
Aan die oostekant van die perseel is daar oorblyfsels van baddens - 'n groot agthoekige gebou, 'n apsis waarteen die kerk van Santa Maria delle Grazie gebou is, en verskeie hope puin. Aan die Via Appia, suid-oos van die oostelike poort van die stad, is twee groot en goed bewaarde grafte uit die Romeinse tydperk, bekend as le Carceri vecchie en la Conocchia.
Ten ooste van die amfiteater lei 'n antieke pad, die Via Dianae, na die Pagus Dianae aan die westelike hange van die Mons Tifata, 'n gemeenskap wat rondom die beroemde en antieke tempel van Diana ontstaan het.
| Kolosseum (Rome, Italië) | 188 × 156 m |
| Amfiteater van Capua (Italië) | 167 × 137 m |
| Italica (Spanje): | 157 × 134 m |
| Tours Amfiteater | 156 × 134 m |
| Kartaagse amfiteater (Tunisië) | 156 × 128 m |
| Autun | 154 × 130 m |
| Nîmes | 133 × 101 m |
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Grant, Michael (Januarie 1980). The Etruscans-Michael Grant-Google Books. ISBN 9780684167244. Besoek op 26 Maart 2013.
- ↑ Pieurre Riche, The Carolingians: A Family who forged Europe, vert. Michael Idomir Allen, (University of Pennsylvania Press, 1993), 181.
- ↑ Sjabloon:The Papacy and the Levant, 1204-1571
