Blyderivierspoort

   Hierdie artikel behoort versmelt te word met Blyderivierspoort-natuurreservaat.
Maak seker om die inhoud te skuif na die bladsy wat reeds aan Wikidata gekoppel is!
Indien altwee gekoppel is, sien hier.

Bord by die ingang in Afrikaans en Engels.

Gedenkplaat wat verduidelik hoe die plek sy naam gekry het.

Die Drakensberg-eskarp vorm 'n duidelike rif oor Suid-Afrika.

Blyderivierspoort is 'n diep kloof in die noorde van Mpumalanga, Suid-Afrika. Die besondere natuurverskynsel is in Mpumalanga net noord van Graskop geleë, en is een van Suid-Afrika se mooiste besienswaardighede. Die kloof maak deel uit van Blyderivierspoort-natuurreservaat, wat sowat 24 000 ha beslaan. Die kloof is 26 kilometer (16 myl) lank en gemiddeld ongeveer 800 meter (2500 voet) diep, en vorm in die noorde 'n poort in die Drakensberg-eskarp. Die kloof se hoë wande bestaan hoofsaaklik uit rooi sandsteen wat ontbloot is namate dit deur die Blyderivier uitgekerf is. Hierdie botaniese wonderland strek vanaf die Bourke's Luck-kolkgate in die suide tot by die poort in die noorde van die gebied. Die sogenaamde "Drie Rondawels" is drie reusagtige rotse, in die vorm van hutte, wat bo die kloof uittroon. Blyderivierspoort is op die sogenaamde Panoramaroete wat by Graskop begin en "God's Window", die "Pinnacle" en die kolkgate by "Bourke's Luck" insluit.

Naam

Die Blyderivier, wat deur hierdie bergkloof vloei, het sy naam aan 'n voorval in 1844 te danke. Andries Hendrik Potgieter het in daardie jaar 'n handelsroete na Lourenço Marques, Mosambiek probeer vind. Naby die dorpie Pelgrimsrus het hy sy Voortrekkergroep verlaat en saam met 'n kommando na Delagoabaai vertrek om met die Portugese te gaan onderhandel. Die ossewaens moes agterlaat word omdat hulle nie die steil klowe daarmee kon afgaan nie en is te perd verder. Toe Potgieter en sy kommando na 'n lang ruk nog nie teruggekeer net nie, het die wagtende groep vermoed dat die ruiters dood is. Hulle het begin terugdraai en die bedroefde Voortrekkers het oor 'n takriviertjie getrek wat hulle dan ook die Treurrivier genoem het. Ná 'n paar dae toe hulle uiteindelik die oewer van die hoofrivier bereik, het Potgieter en sy kommando hulle egter ingehaal. Die blydskap was so groot dat hulle die rivier waar hulle uitgespan het die "Blyde" genoem het.

Ontstaan

Ongeveer 180 miljoen jaar gelede het Pangea uitmekaar geskeur. Met die skeur van 'n (super)kontinent ontstaan daar 'n duidelike rifgebied. So 'n rif, die Drakensberg-eskarp, is nog steeds langs die suide van Suid-Afrika te sien. Die canyon is plek-plek bykans 1,5 km diep en die hellings het 'n trapagtige voorkoms weens die uitwerking van erosie deur die eeue heen op die verskillende gesteentes van die omgewing, namate die rivier 'n kronkelpad oor die rotslae gevolg het.

Bourke's Luck

Die kolkgate by Bourke's Luck, waar die canyon begin, het hul naam te danke aan 'n delwer met die naam Bourke, wat sy fortuin in goud hier ontdek het. Die indrukwekkende kolkgate is gevorm deur maalklippe in die waters waar die Blyde- en die Treurrivier saamvloei. Hiervandaan vloei die Blyderivier met skouspelagtige kronkelings deur die canyon. Erosie deur die eeue heen het aan die hellings met hul afwisselende lae van kwartsiet en skalierots 'n trapagtige voorkoms verleen.

Fauna, flora en klimaat

Hoewel wilde diere hier nie volop is nie, word spesies wat baie skaars is, soos die rooiduiker en vaalribbok hier gevind. 'n Vissoort wat nêrens elders ter wêreld voorkom nie, die Barbus treurensis (die ghieliemientjie), word hier aangetref.

As gevolg van topografiese faktore wat die reënval beïnvloed, is die plantegroei in hierdie gebied uniek. Binne enkele kilometers van die tipiese bosveldplantegroei, vind 'n mens subtropiese reënwoude. In die canyon sien 'n mens pragtige mingerhout-, geelhout- en stinkhoutbome, benewens proteas en heide saam met die subtropiese plantegroei, wat boommosse en epifitiese orgideë insluit. Die Blyderivierspoort is deels in die hoëveldstreek geleë, waar dit ook 'n tipiese hoëveldklimaat met warm somers en bitterkoue wintersnagte het. Soos in sommige streke van die hoëveld sneeu dit by geleentheid hier in die wintermaande.

Dam

Die Blyderivierspoortdam, wat vir besproeiing gebruik word, is in die benede-canyon geleë en beslaan sowat 261 ha.

Fotogalery

• 
  Uitsig oor die Blyderivierspoortdam
• 
  Die Drie Rondawels
• 
  God's Window
• 
  Kolkgate by Bourke's Luck
• 
  Nog kolkgate

Sien ook

• Blyderivierkloof-natuurreservaat
• Blyderivierspoortdam
• Blyderivier

Verwysings

• Lombard, G.I.: Blyderivierspoort. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 22, nr. 2, Desember 1972

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Blyderivierspoort.