Artikulatoriese fonetiek

Die studieveld van artikulêre fonetiek is ʼn onderafdeling van fonetiek. Deur die studie van artikulasie, verduidelik fonetici hoe mense spraakklanke voortbring via die interaksie tussen verskillende fisiologiese strukture.

In die algemeen is artikulatoriese fonetiek gemoeid met die transformasie van aërodinamiese energie na akoestiese energie. Aërodinamiese energie verwys na die lugvloei deur die stemkanaal. Sy potensiële vorm is lugdruk; sy kinetiese vorm is die eintlike dinamiese lugvloei. Akoestiese energie is ʼn variasie in die lugdruk wat voorgestel kan word as klankgolwe, wat dan deur die menslike gehoorsisteem waargeneem word as klank.

Die stemkanaal kan deur ʼn aërodinamiese biomeganiese model waargeneem word wat drie hoofkomponente insluit:

1. lugholtes
2. suiers
3. lugkleppe

Lugholtes is houers vir lugmolekules van spesifieke volumes en massas. Die vernaamste lugholtes in die artikulêre sisteem is die supraglottale en subglottale holtes. Hulle is so genoem aangesien die glottis, die oopmaakbare spasie tussen die stemvoue intern tot die larinks, die twee holtes skei. Die supraglottale holte of orinasale holte word verdeel in ʼn mondsubholte (die holte vanaf die glottis tot by die lippe, die neusholte uitgesluit) en ʼn neussubholte (die holte vanaf die velofaringeale poort, wat toegemaak kan word deur die oplig van die velum tot by die neusgate). Die subglottale holte bestaan uit die tragea (lugpyp) en die longe. Die atmosfeer uitwendig tot die artikulasiekeerder kan gesien word as ʼn lugholte wat se potensiële aansluitingspunte in verhouding tot die liggaam, die neusgate en lippe staan.

Suiers is afsetters. Die term afsetter verwys na die feit dat hulle gebruik word om die verandering in volume van lugholtes te begin, en deur Boyle se wet ook die ooreenstemmende lugdruk. Die term afsetting verwys weer na die verandering. Aangesien veranderings in lugdruk tussen twee gekoppelde holtes lei tot lugvloei tussen die holtes kan afsetting ook na verwys word as ʼn lugstroommeganisme. Die drie suiers teenwoordig in die artikulatoriese sisteem is die larinks, tong en die fisiologiese strukture gebruik om die longvolume te manipuleer (veral die onderkant en wande van die bors). Die longsuiers word gebruik vir die afsetting van ʼn pulmoniese lugstroom (gevind in alle menslike tale). Die larinks word gebruik vir die afsetting van die glottale lugstroommeganisme deur die volume van die supraglottale en subglottale holtes te wysig via die vertikale beweging van die larinks (met ʼn geslote glottis). Uitwerpe en implosiewe word deur die lugstroommeganisme gevorm. Die tongliggaam skep die velêre lugstroom deur die druk te verander binne die mondholte: die tongliggaam verander die mondsubholte. Klik-konsonante gebruik die velêre lugstroommeganisme. Suiers word beheer deur verskeie spiere.

Kleppe reguleer lugvloei tussen holtes. Lugvloei vind plaas wanneer ʼn lugklep oopmaak en daar ʼn drukkingverskil tussen die twee verbinde holtes bestaan. Wanneer ʼn lugklep gesluit word, is daar geen lugvloei nie. Die lugkleppe is die stemvoue (die glottis) wat tussen die supraglottale en subglottale holtes reguleer, die velofaringeale poort, wat tussen die mond en neusholte reguleer, die tong, wat tussen die mondholte en atmosfeer reguleer en die lippe, wat ook tussen die mondholte en atmosfeer reguleer. Nes die suiers word die lugkleppe ook deur verskeie spiere beheer.

Verwysings

• Bickford, Anita (2006). Articulatory Phonetics: Tools For Analyzing The World's Languages (4th ed.). Summer Institute of Linguistics. ISBN 1-55671-165-4.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.