Thracië
- Vir die Romeinse provinsie sien Thracia (Romeinse provinsie).
Thracië (Bulgaars: Тракия, Trakija; Grieks: Θράκη, Thráki; Turks: Trakya) is ’n historiese en geografiese gebied in Suidwes-Europa. Dit grens aan die Balkan-gebergte in die noorde, die Rhodope-gebergte en die Egeïese See in die suide en die Swartsee en die See van Marmara in die ooste.[1][2]
Dit beslaan dele in Bulgarye en Griekeland asook die hele Europese kant van Turkye. In Turkye word dit ook Rumeli genoem. Die naam kom van die Thraciërs, ’n antieke Indo-Europese volk wat in Sentraal-, Oos- en Suidoos-Europa gewoon het.
Etimologie
[wysig | wysig bron]Die woord Thracië, uit die Oudgrieks Thrake (Θρᾴκη), het oorspronklik verwys na die Thraciërs (Oudgrieks Thrakes Θρᾷκες), 'n antieke beskawing wat in Suidoos-Europa gewoon het. Die naam Europa (Oudgrieks Εὐρώπη) het ook aanvanklik na hierdie streek verwys, voordat die naam uitgebrei is tot sy moderne betekenis.[3][4] Die streek kon vernoem gewees het na die belangrikste rivier, Hebros, moontlik van die Indo-Europese arg "wit rivier" (die teenoorgestelde van Vardar, wat "swart rivier" beteken ),[5] Volgens 'n alternatiewe teorie beteken Hebros "bok" in Thracies.[6]
Volgens Stefanus van Bisantium was die streek, lank voordat die antieke Grieke na die streek as Thracië begin verwys het, bekend as Aria en Persië.[7][8]
In Turkye staan dit algemeen bekend as Rumeli, "Land van die Romeine", die tradisionele naam wat Turkse gemeenskappe aan die Bisantynse Ryk en die Ortodokse Christene gegee het.
Mitologie
[wysig | wysig bron]Volgens die antieke Griekse mitologie blyk dit dat die naam afkomstig is van die heldin en towenares Thrace, wat die dogter van Okeanos en Parthenope was, en die suster van Europa.
Geografie
[wysig | wysig bron]Grense
[wysig | wysig bron]Die historiese grense van Thracië het gewissel. Die antieke Grieke het die term "Thracië" gebruik om te verwys na al die gebiede wat noord van Thessalië deur die Thraciërs bewoon is,[9]'n streek wat "geen definitiewe grense gehad het nie" en waarby ander streke (soos Masedonië en selfs Skitië) gevoeg is.[10] In een antieke Griekse bron word die Aarde in "Asië, Libië, Europa en Thracië" verdeel.[10] Soos die Grieke se kennis van wêreldgeografie vermeerder het, het "Thracië" weldra die gebied begin aandui wat begrens word deur die Donau in die noorde, deur die Swartsee in die ooste, deur noord-Masedonië in die suide en deur Illirië in die weste.[10] Dit het grootliks saamgeval met die Thraciese Odrisiese koninkryk, wie se grense met verloop van tyd gewissel het. Ná die Masedoniese verowering is hierdie streek se voormalige grens met Masedonië van die Strumarivier na die Mestarivier verskuif.[11][12] Hierdie reëling het geduur tot die Romeinse verowering. Voortaan het (klassieke) Thracië slegs verwys na die grondgebied wat grotendeels ooreenstem met die moderne geografiese streek. In sy vroeë tydperk was die Romeinse provinsie van Thracië van dieselfde grootte, maar na die administratiewe hervormings van die laat 3de eeu, het Thracië se grootliks verminderde grondgebied die ses klein provinsies geword wat die Bisdom Thracië uitgemaak het. Die Middeleeuse Bisantynse Theme van Thracië het maar slegs die gebied beslaan wat vandag as Oos-Thracië (Turks: "Doğu Trakya" of slegs "Trakya"; Grieks: "Ανατολική Θράκη", verlatyn as "Anatolikí Thráki"; Bulgaars: "Източна Тракия", verlatyn as "Iztochna Trakiya", ook bekend as Turkse Thracië of Europese-Turkye) bekend is.
Stede
[wysig | wysig bron]Die grootste stede van Thracië is: Istanbul, Plovdiv, Çorlu, Tekirdağ, Burgas, Edirne, Stara Zagora, Sliven, Yambol, Haskovo, Komotini, Alexandroupoli, Xanthi en Kırklareli.
Demografie en godsdiens
[wysig | wysig bron]Die meeste van die Bulgaarse en Griekse bevolking is Ortodokse Christene terwyl die meeste van die Turkse inwoners van Thracië Soenni-Moslems is.
Antieke Griekse mitologie
[wysig | wysig bron]Die Antieke Griekse mitologie voorsien die Thraciërs van die mitiese voorouer Thrax, seun van die oorlogsgod Ares, wat na bewering in Thracië gewoon het. Die Thraciërs verskyn in Homeros se Ilias as Trojaanse bondgenote, gelei deur Acamas en Peiros. Later in die Ilias maak Rhesus, 'n ander Thraciese koning, sy verskyning. Cisseus, skoonvader van Antenor, word ook as 'n Thraciese koning aangegee.
Die Thracië van Homeros is vaag gedefinieer, en het gestrek vanaf die Axiosrivier in die weste tot by die Hellespont en Swart See in die ooste. Die "katalogus van skepe" maak melding van drie afsonderlike kontingente van Thracië: Thraciërs gelei deur Acamas en Peiros uit Aenus; Kikone gelei deur Euphemos van suid-Thracië, naby Ismaros; en 'n groep uit die stad Sestus aan die Thraciese (noordelike) kant van die Hellespont, wat deel gevorm het van die kontingent wat gelei deur is Asios. Antieke Thracië was die tuiste van talle ander stamme, soos die Edone (Edoni), Bisaltae, Kikone en Bistoniërs, bykomend tot die stam wat Homeros spesifiek die "Thraciërs" noem.
Die Griekse mitologie is propvol Thraciese konings soos Merries van Diomedes, Tereus, Lykurgos, Phineus, Tegirios, Eumolpos, Polymestor, Poltys en Oeagros (vader van Orfeus).
Thracië word genoem in Ovidius se Metamorfoses in die episode van Philomela, Procne en Tereus : Tereus, die koning van Thracië, begeer sy skoonsuster, Philomela. Hy ontvoer haar, hou haar gevange, en verkrag haar, waarna hy haar tong uitsny. Philomela kry dit egter reg om te ontvlug. Sy en haar suster, Procne, beplan om wraak te neem deur haar seun Itys (by Tereus) te vermoor en hom aan sy vader te bedien vir aandete. Aan die einde van die mite verander al drie in voëls; Procne in 'n swaeltjie, Philomela in 'n nagtegaal en Tereus in 'n hoephoep.
Die stad Dicaea in Thracië is vernoem na die seun van Poseidon, Dicaeus.[13]
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Antieke en Romeinse geskiedenis
[wysig | wysig bron]
Die inheemse Thraciërs is in talle stamme verdeel. Die eerste wat beheer oor Thracië geneem het, gedeeltelik of in sy geheel, was die Achaemeniede Perse in die laat 6de eeu v.C.. Die streek is by hul ryk ingelyf as die Satrapie van Skoedra, na die Skitiese veldtog van Darius I van Persië.[14] Thraciese soldate is in Persiese leërs gebruik en word uitgebeeld in veldtogte naby Persepolis en Naqsh-e Rostam. Die Perse se teenwoordigheid in Thracië het vir meer as 'n eeu geduur en geëindig met die verowerings in die 4de eeu v.C. deur Alexander die Grote, wat die uitgestrekte ryk tussen sy generaals verdeel het. Dit is veral bekend dat Thraciese troepe Alexander vergesel het toe hy die Hellespont oorgesteek het wat aan Thracië grens, tydens die inval van die Persiese Ryk.
Die Thraciërs het geen versamelnaam vir hulleself gehad nie; terme soos Thracië en Thraciërs is deur die Grieke toegeken.[15]
Die Thraciërs was in afsonderlike stamme verdeel en het eers 'n blywende politieke organisasie gevorm by die stigting van die Odrisiese staat in die 4de eeu vC. Soos die Illiriërs, het die plaaslik beheerde Thraciese stamme van die bergagtige streke 'n vegtertradisie gehandhaaf, terwyl die stamme wat in die vlaktes gebaseer was na bewering meer vreedsaam was. Onlangs ontdekte begrafnisheuwels in Bulgarye dui daarop dat Thraciese konings wel streke van Thrasië met duidelike Thraciese nasionale identiteit regeer het.
Gedurende hierdie tydperk het 'n subkultuur van selibaat askete genaamd die Ktistae in Thracië gewoon, waar hulle as filosowe, priesters en profete gedien het.
Gedeeltes van Thracië, veral in die suide, is voor die Peloponnesiese oorlog gehelleniseer, aangesien Atheense en Ioniese kolonies voor die oorlog in Thracië opgerig is. Spartaanse en ander Doriese koloniste het hulle na die oorlog gevolg. Die spesiale verhouding van Athene met Thracië word onderstreep deur die talle vondste van Atheense silwerware in Thraciese grafte.[16] In 168 v.C., na die Derde Masedoniese oorlog en die onderwerping van Masedonië aan die Romeine, het Thracië ook sy onafhanklikheid verloor en 'n vasaal van Rome geword. Teen die einde van die 1ste eeu v.C. het Thracië sy status as kliënteryk verloor, aangesien die Romeine hul konings direk begin aanstel het.[17] Hierdie situasie het geduur tot 46 n.C., toe die Romeine Thracië uiteindelik in 'n Romeinse provinsie (Romana provincia Thracia) verander het.[18]
Tydens die Romeinse oorheersing binne die geografiese grense van antieke Thracië was daar twee afsonderlike Romeinse provinsies, naamlik Thracië ("provincia Thracia") en Neder-Moesia ("Moesia inferior"). Later, in die tyd van Diocletianus, is die twee provinsies saamgevoeg en het dit die sogenaamde "Dioecesis Thracia" gevorm.[19] Die vestiging van Romeinse kolonies en meestal verskeie Griekse stede, asook Nicopolis, Topeiros, Traianoupolis, Plotinoupolis en Hadrianoupolis, het voortgespruit uit die Romeinse Ryk se verstedeliking. Die Romeinse provinsiale beleid in Thracië het in hoofsaak nie die verlatynsing nie, maar eerder die hellenisering van die land bevoordeel. Die hellenisering is so vroeg as die Argaïese tydperk by wyse van Griekse kolonisasie begin, is en teen die einde van die Romeinse oudheid voltooi.[20] Wat die mededinging tussen Grieks en Latyn taal betref, bewys die hoë voorkoms van Griekse inskripsies in Thracië, wat suid strek van die Balkan-gebergte, die volledige taalhellenisering van hierdie streek. Die grense tussen Grieks- en Latynsprekende Thracië lê net bokant die noordelike voetheuwels van die Haemusberge.[21]
Gedurende die keiserlike tydperk het baie Thraciërs – veral lede van die plaaslike aristokrasie van die stede – die reg van die Romeinse burgerskap (civitas Romana) met al sy voorregte ontvang. Epigrafiese bewyse toon 'n groot toename in sulke naturalisasies in die tye van Trajanus en Hadrianus, terwyl keiser Caracalla in 212 n.C. met sy bekende dekreet (constitutio Antoniniana) Romeinse burgerskap aan al die vrye inwoners van die Romeinse Ryk gegee het.[22] Gedurende dieselfde tydperk (in die 1ste-2de eeu n.C.) word die merkwaardige teenwoordigheid van Thraciërs geboekstaaf deur die inskripsies buite die grense, beide in die Griekse gebied[23]en in al die Romeinse provinsies, veral in die provinsies van die Oos-Romeinse Ryk.[24]
Middeleeuse geskiedenis
[wysig | wysig bron]Teen die middel van die 5de eeu, toe die Wes-Romeinse Ryk begin verkrummel het, het Rome se gesag in Thracië verval en in die hande van Germaanse hoofmanne beland. Met die val van die Wes-Romeinse Ryk het Thracië vir die grootste deel van die volgende 1 000 jaar in 'n slagveld verander. Die oorlewende oostelike gedeelte van die Romeinse Ryk in die Balkan, later bekend as die Bisantynse Ryk, het beheer oor Thracië behou tot die 7de eeu, toe die noordelike helfte van die hele streek by die Eerste Bulgaarse Ryk ingelyf is en die res herorganiseer is in die Thrasiese teme. Die Bisantynse Ryk het die verlore streke in die laat 10de eeu herwin, totdat die Bulgare aan die einde van die 12de eeu beheer oor die noordelike helfte herwin het. Deur die 13de eeu en die eerste helfte van die 14de eeu het die streek beurtelings in die hande van die Bulgaarse- en die Bisantynse Ryk (uitgesluit Konstantinopel) beland. In 1265 is die gebied ingeval deur die Goue Horde (Ulug Ulus) (Turki/Kuman: اولوغ اولوس; letterlik: 'Groot Staat'), gelei deur Nogai Khan, en tussen 1305 en 1307 deur 'n geselskap huursoldate bekend in die Katalaans as Gran Companyia Catalana of in Latyn as die Exercitus francorum, Societas exercitus catalanorum, Societas cathalanorum of Magna Societas Catalanorum).[25]
Ottomaanse periode
[wysig | wysig bron].svg)
In 1352 het die Ottomaanse Turke hul eerste inval in die streek uitgevoer en dit binne 'n kwessie van twee dekades heeltemal onderwerp, en dit vir 'n verdere vyf eeue in relatiewe vrede regeer. In 1821 het verskeie dele van Thracië soos Lavara, Maroneia, Sozopolis, Aenos, Callipolis en Samothraki in opstand gekom tydens die Griekse Onafhanklikheidssoorlog.
Moderne geskiedenis
[wysig | wysig bron]Met die Kongres van Berlyn in 1878 is Noord-Thracië ingelyf by die semi-outonome Ottomaanse provinsie Oos-Roemelië, wat in 1885 met Bulgarye verenig het. Die res van Thracië is onder Bulgarye, Turkye en Griekeland aan die begin van die 20ste eeu verdeel, na die Balkanoorloë, Eerste Wêreldoorlog en die Grieks-Turkse Oorlog van 1919 tot 1922.
Vandag is Thracies 'n geografiese term wat in Bulgarye, Turkye en Griekeland gebruik word.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- Hierdie artikel is volledig vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel en:Thrace
- ↑ Glen Warren Bowersock, Peter Robert Lamont Brown, Oleg Grabar, Late antiquity, Princeton Univ. Press, 1999, p.726 [1]
- ↑ Thomas Swinburne Carr, The history and geography of Greece, p.56 [2]
- ↑ "Greek goddess Europa adorns new five-euro note". BBC News. 10 Januarie 2013.
- ↑ Pagden, Anthony (2002). "Europe: Conceptualizing a Continent" (PDF). In Pagden, Anthony (red.). The idea of Europe: from antiquity to the European Union (in Engels). Washington, DC; Cambridge; New York: Woodrow Wilson Center Press; Cambridge University Press. doi:10.1017/CBO9780511496813. ISBN 9780511496813. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2022.
- ↑ Pieter, Jan (1989). Thracians and Mycenaeans: Proceedings of the Fourth International Congress. Brill Archive. ISBN 978-9004088641.
- ↑ "The Plovdiv Project".
- ↑ Stephanus Of Byzantium - Ethnica, Theta 316.9
- ↑ Billerbeck, Margarethe (2010). Stephanus von Byzanz: Stephani Byzantii Ethnica / Delta - Iota (in Duits). pp. Theta. ISBN 978-3111738505.
- ↑ Swinburne Carr, Thomas (1838). The history and geography of Greece. Simpkin, Marshall & Company. p. 56.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Smith, Sir William (1857). Dictionary of Greek and Roman geography. Londen: Little, Brown and Company. p. 1176.
- ↑ Johann Joachim Eschenburg, Nathan Welby Fiske (1855). Manual of classical literature. E.C. Biddle. p. 20 n.
- ↑ Adam, Alexander (1802). A summary of geography and history, both ancient and modern. A. Strahan. p. 344.
- ↑ Stefanus van Bisantium, Ethnica, §D230.
- ↑ Joseph Roisman, Ian Worthington. "A companion to Ancient Macedonia" John Wiley & Sons, 2011. [[Spesiaal:Booksources/144435163X} p 343|ISBN 144435163X} p 343]]
- ↑ Die Cambridge Ancient History, Volume 3, Part 2: The Assyrian and Babylonian Empires and Other States of the Near East, from the Eighth to the Sixth Centuries BC deur John Boardman, I. E. S. Edwards, E. Sollberger, en N. G. L. Hammond, ISBN 0-521-22717-8, 1992, bl.597 :"Ons het geen manier om te weet wat die Thraciërs hulleself genoem het nie en of hulle wel 'n algemene naam gehad het ... Dus is die naam Thraciërs en dié van hul land deur die Grieke gegee aan 'n groep stamme wat die gebied beset het ..."
- ↑ A. Sideris, Theseus in Thrace. The Silver Lining on the Clouds of the Athenian-Thracian Relations in the 5th Century BC (Sofia 2015), pp. 13-14, 79-82.
- ↑ D. C. Samsaris, Le royaume client thrace aux temps de Tibere et la tutelle romaine de Trebellenus Rufus (Le stade transitif de la clientele a la provincialisation de la Thrace), Dodona 17 (1), 1988, p. 159-168
- ↑ 123456789/27369 D. C. Samsaris, Die Hellenisering (vergrieksing) van Thracië gedurende die Griekse en Romeinse oudheid (Dissertasie in Grieks), Thessaloniki 1980, p. 26-36
- ↑ D. C. Samsaris, Historiese geografie van Wes-Thracië gedurende die Romeinse oudheid (in Grieks), Thessaloniki 2005, p. 7-14
- ↑ .lib.uoi.gr/jspui/handle/123456789/27369 D. C. Samsaris, The Hellenization of Thrace, passim
- ↑ [3] D. C. Samsaris, The Hellenization of Thracië, bl. 320-330
- ↑ D. C. Samsaris, Opnames in die geskiedenis, topografie en kultusse van die Romeinse provinsies Masedonië en Thracië (in Grieks), Thessaloniki 1984, p. 131-302
- ↑ D. C. Samsaris, Les Thraces dans l' Empire romain d' Orient (Le territoire de la Grèce actuelle). Etude ethno-démographique, sociale, prosopographique et anthroponymique, Jannina (Université) 1993, pp. 372
- ↑ D. C. Samsaris, Les Thraces dans l' Empire romain d' Orient (Asie Mineure, Syrie, Palestine et Arabie). Etude ethno-démographique et sociale, VIe Symposium Internazionale di Tracologia (Firenze 11-13 maggio 1989), Roma 1992, p. 184-204 [= Dodona 19(1990), fasc. 1, bl. 5-30]
- ↑ La Venjança catalana. Gran Enciclopèdia Catalana.
Bronne
[wysig | wysig bron]- Hoddinott, R.F., The Thracians, 1981.
- Ilieva, Sonya, Thracology, 2001
|  | |
† Italia is nooit as 'n provinsie geskep nie, maar het eerder 'n spesiale juridiese status behou tot en met Diocletianus se hervormings. | ||
