Grigori Potjomkin
- Hierdie artikel handel oor die Russiese maarskalk Grigori Potjomkin. Vir ander artikels oor Potjomkin of Potemkin, sien die Potjomkin-dubbelsinnigheidsblad.
Grigori Potjomkin | |
|---|---|
 | |
| Gebore | Grigori Aleksandrowitsj Potjomkin-Tawritsjeski (Григо́рий Алекса́ндрович Потёмкин-Таври́ческий) 24 September 1739 Tsjizjowo, Smolensk |
| Sterf | 16 Oktober 1791 |
| Nasionaliteit | Russies |
| Beroep | Staatsman |
| Titel | Prins Potjomkin van Tauris |
| Eggenoot | Katharina die Grote (moontlik) |
| Ouer(s) | Aleksander Potjomkin Daria Skoeratowa |
Prins Grigori Aleksandrowitsj Potjomkin-Tawritsjeski (ook Potemkin) (Russies: Григорий Александрович Потёмкин-Таври́ческий), (24 September 1739 – 16 Oktober 1791) was ’n Russiese maarskalk, staatsman en die minnaar van Katharina die Grote. Hy word veral onthou vir sy pogings om die wilde, ylbevolkte steppe van die Suid-Oekraïne te koloniseer wat in 1774 deel van Rusland geword het. Onder die dorpe wat hy gestig het, is Cherson, Nikolajef (Mikolajif), Sewastopol en Jekaterinoslaf (nou Dnipro). Hy was die seun van Alexander Potjomkin en Daria Skoeratowa.
Vroeë lewe
[wysig | wysig bron]Grigori is ’n afstammeling van die Moskouse diplomaat Pjotr Potjomkin. Hy word in die dorp Tsjizjowo naby Smolensk gebore. Nadat hy aan die Moskouse Universiteit studeer het, sluit hy aan by die Ruiterwag. Hy neem in 1762 deel aan die staatsgreep waarin Katharina die Grote die bewind van haar man, Pieter III oorneem. Hy word bevorder tot tweede luitenant van die wag. Katharina het betroubare helpers nodig en is beïndruk met sy energie en organisatoriese vermoë.
Katharina se minnaar
[wysig | wysig bron]
In 1774 word hul verhouding intiemer. Potjomkin word ’n gunsteling (minnaar) van die keiserin; hy kry baie toekennings en van die hoogste poste. Die volgende sewentien jaar is hy die magtigste man in Rusland. Hy hou van luukshede, rykdom en, soos Katharina, van mag. Hy word egter gelei deur die gees van die Verligting; hy verdra godsdienstige verskille en beskerm nasionale minderhede. As aanvoerder van die Russiese leër (vanaf 1784) openbaar hy ’n mensliker manier van dissipline: Hy dring daarop aan dat offisiere soldate op ’n vaderlike manier behandel.
In 1776, op Katharina se versoek, gee keiser Joseph II Potjomkin die rang van prins van die Romeinse Ryk. Hoewel Potjomkin nie meer Katharina se minnaar is nie, bly die verhouding tussen hulle altyd vriendskaplik en het hy steeds ’n groot invloed op haar besluitneming. Daar word beweer dat Potjomkin en Katharina in die geheim getrou het, maar die beweringe is nog nie reg of verkeerd bewys nie. Daar is egter geen twyfel aan die enorme invloed wat hy in die daaropvolgende tien jaar op die keiserin het nie. Hulle gekorrespondeer voortdurend en hy het insae in die belangrikste staatsdokumente.
Die nuwe provinsies
[wysig | wysig bron]
Potjomkin behaal groot welslae in Rusland se nuut verworfde suidelike provinsies, waar hy sonder beperkings regeer. Hy laat ’n stroom Russiese en buitelandse immigrante na die streek trek en stig nuwe stede en die Swartseevloot. In 1783 annekseer hy die Krim, waarvoor hy die eretitel "Sy Deurlugtige Hoogheid prins van Tauris" ontvang, na aanleiding van ’n antieke naam vir die Krim. Vier jaar later reël hy Katharina se beroemde seremoniële reis deur die suidelike provinsies. Die doel van die reis is die intimidasie van Rusland se vyande, en dit lei tot ’n oorlog waarvoor die land oënskynlik sleg voorberei is, (die Russies-Turkse Oorlog, 1787–1792). As bevelvoerder word Potjomkin gelei deur ’n versigtige strategie wat militêr geregverdig is, maar hom redelik ongewild maak.
Sy kolonisasie-stelsel is baie gekritiseer, maar dis onmoontlik om nie die resultaat van sy kolossale bedrywighede te bewonder nie. Die arsenaal van Cherson, wat in 1778 begin is, die hawe van Sewastopol en die nuwe vloot van 15 lynskepe en 25 kleiner vaartuie is monumente aan sy genialiteit. Maar daar was altyd ’n mate van oordrywing: Hy het nie mannekrag, geld of homself ontsien om sy reusagtige projek vir die kolonisasie van die Suid-Oekraïense steppe deur te voer nie.
Op 5 Oktober 1791, terwyl hy op pad is na Nikolajef, sterf hy in die oop steppe.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Bronne
[wysig | wysig bron]- Simon Sebag Montefiore, Catherine the Great & Potemkin: The Imperial Love Affair. Phoenix Press, 2007
- Amptelike webtuiste van die Tauris-paleis
- Russiese biografie
- Douglas Smith, Love and Conquest: Personal Correspondence of Catherine the Great and Prince Grigory Potemkin Geargiveer 25 Augustus 2011 op Wayback Machine
Verwysings
[wysig | wysig bron]- Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel en:Grigori Alexandrovich Potemkin
Normdata  |
|
|---|