Paraplu

“Paraplu of parasol: geen idee is mij te dol!”
~ Oscar Wilde in vertwijfeling vóór zijn kleerkast staande.

“Parasol of paraplu:? Ik moet kiezen, en wel nu!”
~ Oscar Wilde in groeiende vertwijfeling vóór zijn kleerkast staande.

De paraplu is een veelzijdig object, dat de mens in staat stelt om zich in de eerste plaats te beschermen tegen al wat van boven komt, en op de tweede plaats tegen al wat met een niet té grote beweeglijkheid van voren, van achteren of van opzij komt.

Dit artikel gaat over een uitvinding. Namelijk: Paraplu. Paraplu is uitgevonden door Kevin Ulparap bij wijze van wraak op het kleine broertje.

Ontstaan

Het zich beschermen tegen alle zegen die van boven komt, dateert uit de nacht der tijden. Men gebruikte daartoe zowat alles dat geen neerslag doorliet, en voldoende oppervlakte had om als tijdelijk af- en onderdak te dienen. Maar dergelijke zaken, zoals grote bladeren, of een plat rotsblok, waren niet altijd voorhanden, en een draagbaar, liefst opvouwbaar beschermmiddel drong zich op. Dit werd uiteindelijk, na tienduizenden, ja honderdduizenden jaren, meer bepaald en precies in 1249 vóór C., tastbare realiteit toen de Brit Kevin Ulparap het definitieve prototype lanceerde van wat wij nu nog steeds kennen als de paraplu.

Be- en omschrijving

Gebruikers van een onreglementaire paraplu worden streng geverbaliseerd.

Ulparap was op het lumineuze idee gekomen om een stuk geweven stof cirkelvormig uit te snijden, en een gat in het midden te maken, waar hij een ingenieus mechanisme bevestigde dat een reeks walvistanden, door kenners ook wel "baleinen" genoemd, radiaal liet uitstralen naar het uiteinde van de cirkel, en tegelijk liet scharnieren met een stok, waaraan het geheel kon worden vastgehouden. Om het textiel waterdicht te maken, gebruikte hij het toen meest populaire materiaal voor dergelijke toepassingen, en dat was koeienmest. De allereerste paraplu's roken dus onfris, tot het asfalt, nog later het rubber en nog later het reddende plastic werd ontdekt. Tot slot nog een oorspronkelijk esthetisch, maar uiteindelijk praktisch detail (zie verder): Ulparap werkte zijn ontwerp tot in de details af, door de stok of steel een klein eindje door het "dek" te laten steken, voorbij de connectie met de baleinen, en dat eindje op een scherpe en degelijk verharde punt te laten eindigen.
Een paraplu die naam waardig, is dankzij het zonet beschreven systeem opvouwbaar, met de stok of steel als centrum, en kan gemakkelijk meegenomen worden op jacht, naar het slagveld en naar kantoor. De echte paraplu kent bovendien geen minimum- of maximumafmetingen: deze worden volledig bepaald door de noden van de gebruiker. De waarde van de authentieke paraplu werd van bij de aanvang zó hoog geschat, dat men niet alleen Kevin Ulparap honoreerde door een anagram van zijn achternaam als naam voor het object te gebruiken, maar ook dat men het er unaniem over eens was dat enkel dat ontwerp voor de bescherming tegen neerslag mocht worden gebruikt, en dat het gebruik van afwijkende objecten strafbaar moest worden gesteld. Enkel toonbaar extreme armoede kon (en kan) worden aangevoerd als excuus om bijvoorbeeld een groot blad of een plat rotsblok te gebruiken.

Primaire bescherming: verticaal

De allereerste, en eigenlijk enige bekommernis van Ulparap was bescherming tegen verticale bedreiging, en hij zorgde er dan ook voor dat zijn ontwerp het meest comfortabel te hanteren was tijdens precies dat beschermmanoeuvre.

Verticaal 1: van boven naar beneden

Nog preciezer richtte Ulparap zich op verticale bedreiging met neerwaartse beweging, in de volksmond "neerslag" geheten. U kent deze bedreigingen wel: regen, sneeuw, hagel, vulkaanas, meteorieten, die dingen dus. Daarom zorgde Ulparap ervoor dat het zwaartepunt van zijn uitvinding aan het uiteinde van de stok lag, door er een extra krul aan toe te voegen, want "meer materie is meer gewicht", zoals Albert Einstein het zo treffend zei. Die krul in de stok, zo zou later blijken, gaf het geheel bovendien extra wendbaarheid.

Verticaal 2: van beneden naar boven

In principe zou het gehele ontwerp ook ondersteboven gebruikt kunnen worden, ware het niet dat verticale bedreigingen met opwaartse beweging betrekkelijk zeldzaam zijn. Wie een geopende paraplu naar de bodem richt, kan dan ook rekenen op onbegrip vanwege de hem omringende massa.

Secundaire bescherming: horizontaal

De vasthouder van een paraplu maaktt automatisch een onschuldige indruk op voorbijgangers en eventuele observanten. Dat is in het voordeel van deze vasthouder, die weet dat hij, mits enige oefening, zowat elke horizontale bedreiging kan afweren met diezelfde paraplu, en, indien nodig, ook offensief uit de hoek kan komen. Want de slag- en vooral boorkracht van de eerder al aangehaalde punt mag niet onderschat worden! In tegenstelling tot verticale bescherming, kan de horizontale actie zowel met open (vooral defensief) als met gesloten (vooral offensief) paraplu gebeuren, maar niet de twee tegelijk (zie ook HIER).

Afgeleide objecten

De veelzijdigheid van de paraplu heeft ervoor gezorgd dat een paar inventieve geesten modellen zijn gaan maken die zich op één bepaald aspect toespitsen. De bekendste daarvan zijn de

Parasol

In de Iste eeuw vóór onze jaartelling werd de beschaafde mensheid zich ervan bewust dat zonnestralen óók als een vorm van bedreigende neerslag konden beschouwd worden, en dat de paraplu die óók kon afweren. Omdat zelfs toen al duidelijk was dat er toch enige verschillen waren tussen klassieke neerslag en zonnestralen, werd beslist de paraplu enigszins aan te passen, en het aangepaste ontwerp, geïnspireerd door het Latijnse woord voor zon, "parasol" te noemen. Horizontale bescherming bleef evenwel even goed mogelijk, en evenmin golden er minimale of maximale afmetingen. De eerste beroemde gebruiker van parasols was keizer Nero, die ze evenwel niet zelf droeg, maar liet dragen door slaven. Dit beeld en deze gewoonte werden overgenomen door talloze heersers na hem, gedurende zo'n tweeduizend jaar.

Parachute

Het beroemde "Commando Poppins" landt op Kinshasa in 1960.

In 1485 zag Leonardo da Vinci een man in een ravijn vallen, en was er getuige van hoe de man aan een gewisse dood ontsnapte doordat zijn paraplu open ging, en door het ons intussen bekende luchtremprincipe zijn val voldoende vertraagde. Na een lang gesprek met Pietro Ciutta, want zo heette de man, besloot De Vinci het idee uit te werken, en het, ter ere van Ciutta, "paraciutta" te noemen, een term die later verfranst (en verengelst) werd tot "parachute". Da Vinci meende echter dat voor een dergelijke toepassing het oorspronkelijke paraplumodel moest aangepast, en vooral vereenvoudigd worden, wat hij deed door het een piramidevorm te geven, aldus ook baleinen, en dus, indirect, walvissen sparend. Het Da Vincimodel kende echter geen succes, en men bleef gewoon paraplu's gebruiken om een grote val te remmen. Ook nu nog zijn paraplu's geliefd bij commando's die voor delicate, discrete operaties boven vijandig gebied gedropt worden: de paraplu stelt hen bovendien in staat om, eenmaal geland, onmiddellijk op te gaan in de lokale bevolking, desnoods door de paraplu te laten doorgaan voor een parasol.

Parallax

De parallax is niet zozeer een apart object, dan wel het gebruik van twee paraplu's tegelijk, en meer bepaald één verticaal en één horizontaal. Het woord is ontstaan uit de combinatie van de woorden

• "parallel": wegens het tegelijkertijd gebruiken van twee identieke objecten;
• "paradox": wegens het niet evenwijdig lopen der beide assen (de stelen dus), een situatie die nochtans sterk gesuggereerd wordt door het voorgaande woord;
• "axis": Latijn voor "as", om extra in de verf te zetten dat er iets speciaals is aan de manier waarop de assen van beide voorwerpen zich tot elkaar verhouden.

Het doel van de parallax is simpel: zich verdedigen tegen een horizontaal oprukkende bedreiging tijdens een regenbui. De middelen, hoezeer ook geheiligd door het doel, zijn minder simpel, aangezien men twee paraplu's met zich moet meedragen.

Oneigenlijk gebruik

De veelzijdigheid van de paraplu van oudsher misbruikt om duurdere gebruiksvoorwerpen te vervangen, wat op lange termijn afbreuk kan doen aan het imago van dit edel, mensheidbevorderende ontwerp, dat op gelijke voet staat met het vuur, het wiel, het buskruit en de fiets. Want uiteindelijk blijkt bij dergelijke toepassingen de paraplu toch niet ideaal, gaat stuk, laat zijn gebruiker in de steek, en krijgt de schuld van wat er vervolgens fout loopt. Misbruik dient dus koste wat kost te worden tegengegaan, en om het opsporen (en verhinderen, desnoods bestraffen) van dergelijk misbruik, kan alvast worden vertrokken van dit lijstje, dat gewag maakt van het misbruiken van een paraplu als

• golfclub: hoewel een geoefend golfer een aardig resultaat kan boeken wanneer hij een paraplu als golfclub gebruikt, wordt deze toepassing toch afgeraden, vooral omdat statistisch overtuigend is aangetoond dat bij ongeveer 90,37% van de wedstrijden waarbij een paraplu als golfclub wordt gebruikt, de wedstrijd moet worden afgelast wegens plotse en hevige regenval;
• hamer: hameren met een paraplu lukt zeer zelden, en dergelijke hameraars worden er dan ook niet zelden van verdacht het eerder te hebben gemunt op een bij het openen tegenstribbelende paraplu;
• verkeersstopper: ouderlingen plegen wel eens, bij het oversteken naast een zebrapad, een paraplu op te steken om het aankomende verkeer diets te maken dat er voor de grijze haren dient gestopt te worden. Dit is fout: zulks moet en kan enkel met een wandelstok;
• haak: nog steeds zijn er mensen die menen een medemens tot zich te kunnen brengen door de medemens in kwestie met de krul in de dan uitgestrekte paraplusteel om de nek te vatten, het zogenoemde "aan de haak slaan". Vaak echter is de krul daarvoor te klein, en resulteert de actie in keelletsel bij zowel het slachtoffer dat aan de keel gewond is, als bij de dader die door het slachtoffer bij de keel wordt gegrepen, tenminste indien het slachtoffer daartoe nog in staat is.

Ook onder "oneigenlijk gebruik" valt het binnenshuis hanteren van een paraplu, omdat men daarmee de indruk geeft te kennen te geven dat men geen vertrouwen heeft in de waterdichtheid der woonst des gastheren: een paraplu geopend houden binnenshuis wordt dus als onbeleefd beschouwd. Elke beschaafde woonst, zelfs middenin de Sahara, stelt dan ook een paraplubak ter beschikking van elke binnentreder, vlak bij de toegangsdeur.

Zie ook (niet)

• Parabel
• Parabool
• Paranoia
• Paralympische Spelen

Aan de schandpaal genageld!	Vastgenagelde versie: 13 augustus 2018
Dit artikel is een verschrikking! Daarom is het vastgenageld aan de schandpaal zodat iedereen er rotte groenten tegenaan kan gooien.