Johannes Vermeer
“Kijk ik lang naar een Vermeer, dan doen bei mijn ogen zeer!”
“Wie eens kijkt naar een Picasso hangt zich dán op met een lasso!”
“Meer licht!”
Johannes Vermeer (Delft, 31 oktober 1632 - ibidem, 15 december 1675) was een gerenommeerde Nederlandse komiek uit de Gouden Eeuw, die op latere leeftijd, in het jaar van zijn overlijden, ook naam maakte als kunstschilder. Tijdens zijn leven werd hij al "Den Palyas van Delft" geheten, naar aanleiding van zijn erg geappreciëerde revuewerk. In de XVIIIde eeuw vond men het tijd om hem een nieuwe bijnaam aan te meten, en zo ontstond het weinig geïnspireerde "Den Delftschen Teegel", omdat dat gebruiksvoorwerp toen de beroemdste drager van het nog beroemdere Delfts Blauw was, en men zijn schilderijen daarop overvloedig kopieerde. Hij werd vervolgens in de XIXde eeuw wel eens schertsend "Den Sfinx van Delft" genoemd, omdat de XIXde-eeuwers zo bitter weinig over 's mans leven wisten. De XXste-eeuwers waren al niet beter, maar waren toch zo fair om de bijnaam aan te passen, en hem "De Lamp van Delft" te noemen, uit bewondering voor het lichtspel in zijn schilderijen. Pas in de XXIste eeuw werden nieuwe bronnen aangeboord, die een totaal ander licht op Vermeer, zijn leven, zijn hobby's en zijn werk wierpen, en toelieten om zijn bijnaam nogmaals te veranderen, deze keer in "De Delftse Donder", omwille van de manier waarop hij uiteindelijk iedereen had kunnen misleiden omtrent de datering van zijn schilderijen. Ook (en vooral) de geniale inval van een totaalexpert als Professor W. Druyff om deze schilderijen, waarop het licht doorgaans van links komt, eens van rechts te belichten[1], heeft veel onvermoede details over deze werken, én over het privéleven hunner schepper aan het licht gebracht.
Rebelse grapjas[bewerken]
Vermeer was in zijn prilste jeugd minstens even rebels als getalenteerd: hij kon eender welke beroemd schilderij perfect kopiëren, en zelfs schilderijen maken in de stijl van deze of gene meester, en deze dan voor grof geld verpatsen. Berucht was de affaire van "De Emmaüsgangers", een doek dat Vermeer in 1637, op vijfjarige leeftijd dus, geschilderd had in de stijl van de toen beroemde Deventerse meester Henricus Antonius van Meegeren. Toen het doek na twee jaar, tijdens een bezoek van Van Meegeren aan Delft, als een vervalsing door de mand viel, kwam Vermeer er, omwille van zijn jeugdige leeftijd, er met een flinke berisping vanaf.
Tegen de stroom in[bewerken]
Na de ontmaskering hield Vermeer zich als artiest tot zijn achttiende gedeisd, maar zelfs na elf jaar bleek hij op artistiek vlak nog steeds "verbrand": niemand zou van hem nog een doek kopen, uit schrik voor vervalsingen. Dit verbitterde hem zodanig, dat hij besloot zowat alle schildertechnieken en -stijlen uit te proberen, behalve de tot dan toe bekende. Dat leverde hem geen commercieel succes op, en hij zou de typische armoedige en vroege dood van de al even typische onbgrepen artiest gestorven zijn, indien hij niet een ander talent had gehad, waarmee hij aan de bak kon komen: dat van revue-komiek.
Ontmoeting[bewerken]
Oorspronkelijk trachtte hij als solist naam te maken in het burleske genre, maar ook hier bleek hij zijn tijd te ver vooruit: komisch entertainment werd in die tijd uitsluitend door groepen van op z'n minst twee personen beoefend, en niemand was geïnteresseerd in een eenzaat die daar op een podium moppen stond te tappen, hoe goed deze ook mochten wezen. De kennismaking met een reizende artiest, of zoals men dat toen noemde, een "vagant", uit het verre West-Vlaanderen, die hetzelfde probeerde met even weinig succes, betekende een keerpunt in zijn leven.
Beeldhouwen[bewerken]
De man heette Willem Vermindere, en zijn geschiedenis had veel gemeen met die van Vermeer, zij het dan in het beeldhouwvak. Ook Vermindere had zich op zeer jonge leeftijd beziggehouden met vervalsingen in de stijl van beroemde beeldhouwers, was ook door de mand gevallen, en had zich eveneens verbitterd toegelegd op onbekende stijlen en technieken. Zo liet hij aan Vermeer een beeldje in gewapend beton zien, dat hij aan de straatstenen niet kwijt kon, maar waarover de schilder een stortvloed van loftuitingen uitgoot. Beide kerels bleken over een nauw verwant gevoel voor humor te beschikken, en sloegen de handen in elkaar. Vermindere was bereid om een letter van zijn naam prijs te geven, zodat hun duo welluidend "Vermeer & Verminder" kon genoemd worden. De weg naar succes lag open, en de plastische kunsten werden bijzaak. Tenminste, financieel gezien, want beiden bleven daarin hun ware roeping zien.
Vermeer & Verminder[bewerken]
De flitsende en altijd rake dialogen van het duo Vermeer & Verminder sloegen in als een bom, en zij speelden altijd voor uitverkochte zalen. Klassiekers als
“Vermeer: "Wat is groene en sit op een heckjen?" - Verminder: "Myne bomma?" - Vermeer: Bah neen, ghy, verve!”
en
“Vermeer: "Waarom heet een ey een ey?" - Verminder: "Ick en weet het niet." - Vermeer: Omdat ghy aen den buytenkant niet sien en kunt of het eenen hy is of eene sy!”
gingen deel uitmaken van het collectief geheugen, en werden spoedig vereeuwigd op diverse scheurkalenders, de ultieme erkenning voor een auteur van grappen en grollen. Ook nu nog kan men ze aantreffen op de achterkant van de blaadjes ener Druivelaarkalender, en een avondje kan pas geslaagd genoemd worden wanneer de gasten overgaan tot het reciteren van Vermeer & Verminder.
Blijven oefenen[bewerken]
De inkomsten van hun zaalshows lieten beide artiesten toe om zich aan hun échte passie over te geven, en Vermeer bleef experimenteren met de meest diverse schilderwijzen, ten einde eindelijk de perfecte weergave van de door hem waargenomen lichtinvallen weer te geven. Ook Vermindere bleef beeldhouwen in de meest diverse materies, zoals zoutdeeg, gekauwd papier en balsahout. Het succes van deze creaties bleef evenwel weg, en de duettisten brachten menig laveloos uur door in de Delftse kroegen, in even menige pogingen om hun frustratie in de alcohol te verdrinken. Maar geen kater kon hen beletten om des anderendaags te zessen uit de veren te zijn, om nieuwe dialogen in te studeren voor een immer veeleisend publiek!
Eindelijk erkenning[bewerken]
Op 1 augustus 1674 overleed Vermindere aan de verwondingen die hij die dag in Utrecht had opgelopen tijdens de tornado die daar toen huis hield. Vermeer stond er alleen voor met zijn half duo, dat nog luttele maanden kon teren teren op de faam van het hele duo, en zat in december van dat jaar in een lege agenda te kijken. Op 15 december 1674 nam Vermeer de belangrijkste en meest ingrijpende beslissing van zijn leven: hij zou al zijn experimentele schilderijen opnieuw schilderen, maar in een commercieel interessante stijl. Hij nam zich bovendien voor om dat in precies één jaar te doen, en gelukkig voor hem slaagde hij daar ook in, aangezien hij overleed op 15 december 1675.
Het Vermeerse licht[bewerken]
Vermeer besloot dus om zijn schilderijen over te doen, en dat deed hij wel erg letterlijk: om doek te besparen, schilderde hij de nieuwe versie gewoon over de oude heen! Hoewel hij zich dus uiteindelijk naar de toen geldende normen plooide, probeerde hij toch iets van de originelen te bewaren, en dat was de manier waarop hij daar met licht was omgegaan: grotendeels een linkse lichtinval, die bovendien op alle onderdelen van het schilderij, achterkanten (ten aanzien van de lichtinval) inbegrepen, effect had. Hij zette op elke nieuwe versie het jaartal van de oude, omdat geïnteresseerden anders weer een vermoeden van vervalsing zouden kunnen krijgen.
Het eindtunnelse licht[bewerken]
De schilderijen werden pas openbaar na zijn dood, toen zijn boezemvriend Anthonie Leeuwenhoek, de befaamde microbioloog, de nalatenschap in kaart bracht, en de schilderijen geveild werden. Het overlijden zelf was weinig spectaculair, en alleen de eerder vermelde boezemvriend was erbij aanwezig. Via hem kennen we ook de allerlaatste mop van Vermeer & Verminder, waarbij Leeuwenhoek zelf de repliek van Vermindere had moeten geven:
“Vermeer: "Wat moet ghy doen als uwe schoonmoeder teeghen het venstercken tickt?" - Verminder: "Wegh loopen?" - Vermeer: Bah neen, ghy, den ooven wat warmer setten!”
Het licht aan het eind van de tunnel lonkte, en de altijd door lichteffecten geobsedeerde Vermeer ging derwaarts, een mysterie achterlatend dat toenam naarmate minder en minder mensen zich de herkomst van de Vermeer & Vermindere-dialogen konden herinneren, en men zich begon af te vragen wie toch die schilder was van wie plots zoveel schilderijen waren komen opdagen.
Het Druyffse licht[bewerken]
In 2023 liet Professor W. Druyff voor het eerst zijn licht vallen op de schilderijen van Vermeer, en lichtte voor het eerst een ferme tip van de sluier van 1675 op, door de schilderijen één voor één tegen de geschilderde lichtinval in met blacklight te belichten, en zo werden de onderliggende originelen zichtbaar. Al het schijnbaar baanbrekende werk van de XXste-eeuwse vooruitstrevende schilders werd in één klap tot zijn juiste proporties teruggebracht: Vermeer had het allemaal al eens gedaan. Kubisme, pointillisme, watdanookisme... echt alles. Het mag dan ook niet verwonderen dat eerstdaags alle interpretaties dienaangaande, op internetsites en in kunstboeken, zullen herzien worden, hoogstwaarschijnlijk onder het toeziend oog van de Professor.
 |
Huis-, kunst- en kladschilders |
|
Bosch · Bruegel · Claus · Dalí · Da Vinci · Hitler · Magritte · Mondriaan · Picasso · Rembrandt · Rubens · Van Eyck · Van Gogh · Vermeer |
Aart Lus & Ed Lip · Adolf · Bastille · The Beatles · Johann Sebastian Bach · Frans Bauer · Ludwig van Beethoven · Marco Borsato · BZN · Frédéric Chopin · Deadmau5
André van Duin · Jan van Eyck & De Vlaemsche Primitieven · Edvard Grieg · Floppers · K3 · Kings Of Leon · Koda Kumi · Looden Zeppelin · Bobert Marley · Meat Loaf · Metallica
Wolfgang Amadeus Mozart · Nirvana · Normaal · One Direction · O’G3NE · Pantera · Pink Floyd · Prince · Red Hot Chili Peppers · Elvis Presley · Queen · The Rolling Stones
Frank Sinatra · Marianne Weber · Megadeth · Slayer · Slipknot · Stalin · Tokio Hotel · Urbanus van Anus · Vermeer & Verminder · Richard Wagner · The Who · Barry de Wit · YUI
Notenbalk[bewerken]
- ↑ En de paar schilderijen waarop het licht van rechts komt eens van links te belichten, maar zulks spreekt vanzelf. Wat doet u hier trouwens? De andere lezers zijn al een paragraaf verder! Hop!
 |
Vastgenagelde versie: 7 november 2010 |
Dit artikel is een verschrikking! Daarom is het vastgenageld aan de schandpaal zodat iedereen er rotte groenten tegenaan kan gooien.
| |
