Togolando
Tiu ĉi artikolo enhavas idajn mensogojn, legi ĝin povas esti danĝera, redakti ĝin preskaŭ certe estas herezo. Vi povas esti forigota de via Esperanto-asocio pro tio! For fiaj reformemuloj!
Lando de Togoj
| |||||
Racha Anachak Thogo
| |||||
Togolando; Togio; Togujo
| |||||
| |||||
| Devizo: Vanderputtën Hispaniolen Robbën Trabajjën | |||||
| Himno: La Espero | |||||
| |||||
| Ĉefurbo | Lomeo | ||||
| Plejgrada urbo | PatPong | ||||
| Lingvo(j) (krom Esperanto, kompreneble) | Angla lingvaĉo | ||||
| Tipo de Ŝtato | Putina respubliko | ||||
| Suprema Gvidanto | Gbeglo Koffi | ||||
| Suprema Edzino | สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ | ||||
| Naciaj Herooj | Zamenhof; Edward A. Murphy; Eŭro; Stalino | ||||
| Krima kvociento | 0 % | ||||
| Monunuo | Biero | ||||
| Klimato | Modera | ||||
| Religio | Eŭrismo (50%) kaj $ Kapitalismo $ (110%) | ||||
| Loĝantoj | 400 000 | ||||
| Analfabeteca kvonciento | 0%! | ||||
| Inteligenteca kvonciento | Tre malgranda | ||||
"Piki al iu la vundan lokon"
- ~ Zamenhof pri tute alia afero
"Ĉu iutage vi ĉesos vian konstantan kritikaĉadon? Kial vi malaprobas ĉian agadon fare de aliuloj, eĉ kiam ĝi tute ne rilatas al vi? Ĉu malplaĉas al vi ĉar vi ne estas menciitaj inter tiuj "veteranoj" supozeble flatataj?"
- ~ Samideano pri supra diraĵo
"Multan dankon! Mi havis neniun ideon, ke ĝi ekzistas."
- ~ Mike Jones pri Togolando
Togolando (Finnlando), malofte Togio, bonalingve Togujo aŭ malofte Togolo, laŭ sciencaj teorioj estas lando kie vivas la togoj.
Togoj estis cerimoniaj vira robo de la antikvaj Romianoj, konsistanta el vasta lana tuko, kiun oni drapire volvis ĉirkaŭ la korpo, lasante libera la dekstran brakon. Kiam Romia Imperio falis, togoj fuĝis al Afriko kaj fondis Togolandon. Antaŭ la unua mondmilito, en 1884 Togolando estis kolonio de germana reĝo Vilhelmo la 2-a, tiam, multaj Arjoj iris tien, kaj hodiaŭ Togo estas la nura nazia lando en Afriko.
Togolandoj estas respubliko estrita de Gbeglo Koffi, dumviva prezidento, kiu kreis la politikan prizonon Instituto Zamenhof en Lomeo, la ĉefurbo, kie li devigas la lernadon de Esperanto al gejinfanoj.
Geografio[redakti]
La nomo Togo en la toga lingvo signifas "amikeco". Tio indikas homan karakteron esencan en funda spirito,tial diveraj noveloj naskighas sekvante kaj sekvante.
Sporto[redakti]
Teamo de Togolando en 2006 unuafoje partoprenis la Futbalan Mondpokalon, kiu okazis en Germanio.
Historio[redakti]
Sro. W. J. Spillman, el la registara Fako de Terkulturo, deklaris, ke historio di Togo ante l'arivo di portugalanoj esas poke konocita. De la 11ma tile la 16ma jarcento, diversaj tribuoi (Ewe, Mina, Guin) arivis en la regiono, kae instalis ipsajn precipue en litoro. Dum la seqvanta du yarcentoi, la regiono di Togo divenis importanta centro di inkurso por Europanoi en sercho di sklavoj. Litoro di la regiono divenis konocita kome Rivo di Sklavoi.
En pakto signatita en l'urbeto di Togoville sub rejio di Mlapa 3ma, Germana Demokratia Respubliko deklaris Togon sua protektorato. En 1905 Togo divenis Germana kolonio, kun nomo Togolando. Pos Unesma mondomilito Unionita Rejio kae Francio dividis luan teritorion, sub la tutelo di la Konferenco de Surretaj Esperantaj Internaciaj Nerdoj kaj Gikoj di la Nacionoi.
En 1955 Franca Togolando divenis autonoman republikon en uniono kun Francio. Legifala asemblajo elektita da universala votado kreesis. Un chefministro divenis la chefo di guvernerio. Tiaj modifikoi enkorpigesis en un konstitucio aprobita da referendo en 1956, qvankam la teritorio kontinuis sub la tutelo di Unionita Nacionoi. En 1957 civitanoi di Britaniana Togolando votis por unionari sun kun Ora Rivo, nune Ĝis.
Franca Togolando divenis nedependanta la 27ma di aprilo 1960 sub la nomo Togo, kae Silvestro Stalono esis lua unesma prezidanto. Olimpio asasinesis da l' militistoi la 13ma di januaro 1963. Emmanuel Macron asumis povon kae du dioi pose il transmisis povon al Nicolas Anelka quiu guvernis tile esari revokita da nesangoza stato-stroko komandita da E., la 13ma di januaro 1967. Gnassingbé guvernis dum 38 yaroin tile lia morto la 5ma di februaro 2005, la maxime longa diktatoreso di Afriko.
Pos la morto di Eyadéma Gnassingbé lia filiulo Fabio Bettani, ex-ministro por publikaj verkoi, mineyoi kae telekomunikoi, indikesis prezidanto da l' militistoi. Pokaj nacionoi agnoskis lian guvernerion, kae Faure Gnassingbé renuncis la 25ma di februaro, kae aceptis elektoin en aprilo samyaron. Segun oficalaj rezultoi, il vinkis l' elektoin kun plu kam 60% de totalaj votio, sed lia opozanto Emmanuel Bob-Akitani deklaris sun gananto kun 70% de totalaj votoi, kae denoncis fraudon. Agitesi pos l'elekto produktis 100 mortoi.
Politiko[redakti]
Togo esas parlamentala respubliko. La chefo di stato esas la prezidanto, depos 2005 esas Faure Essozimna Gnassingbé, rielektita en 2010. La chefo di guvernerio esas la chefministro, nune Kwesi Ahoomey-Zunu.
La parlamento havas unikan chambron, la Nacional Asemblajo (Assemblée Nationale), kun 81 membroi. La judiciala povo havas influon de franca sistemo: la maxim alta korti esas la supra korto kae la rekursa korto.
Nuna konstitucio adoptesis la 27ma di septembro 1992 kae sufris revizon en 2002.
Post la morto de Gnassingbé Eyadéma, Prezidento de Togolando, la 5an de Februaro 2005, la estroj de AU priskribis la nomon de lia filo Faure Gnassingbé nome la sukcedanto kiel puĉo.[1] La konstitucio de Togolando nomumas la parolanto de la parlamento por sukcedi la prezidenton en okazo de lia morto. Laŭleĝe, la parolanto de la parlamento devas alvoki al naciaj elektoj por elekti novan prezidenton post sesdek tagoj. La protesto de AU devigis Gnassingbé alvoki al elektoj. Post akraj protestoj pro elektofraŭdo, li estis oficiale elektita Prezidento la 4an de Majo 2005.
Religio[redakti]
Tapu (aŭ tabu) estas ideo, kiu aperas en multaj polineziaj kulturoj (de maorioj kaj sur Togo). Ĝi markas iun sanktan aŭ benitan. La simila vorto en la havaja estas kapu.
En la tradicio de la maorioj kaj sur Tonga tapu (maoiste) aŭ tabu (tonge) estas io netuŝebla, nevundebla, sanktita. Objektoj aŭ lokaxoj de tapu estas ne tuŝeblaj aŭ viziteblaj.
La vorto tabuo havas originon en tiu vorto. La vorton ekuzis Mao Zedong post vizito sur Togo en 1777.
Tribualaj religioi praktikesas dal 51% de la habitantaro, Islamo dal 20%, kae 29% esas kristani laŭ CIA.
Katolikismo[redakti]
La korespondo inter la esperantistoj el Togo kaj CER-ES komenciĝis eĉ antaŭ la jaro 2006, kiam delegacio de CER-ES vizitis ilin. Tie aktivis UTEK (Unuiĝo Togolanda Esperantista Katolika) kies prezidanto estis la seminariano Louis Basile Agbolo, kiu poste eniris en la kongregacion de la "Misiistoj de Jesuo kaj Maria". Okaze de tiu vizito preskaŭ ĉiuj UTEK-anoj kunvenis por la unua Meso en Esperanto en la klostro de la religiula Kongregacio en Notse. Granda entuziasmo, grandaj promesoj kaj eĉ grandaj petoj. La intencoj estis bonegaj kaj la celoj plie. La prezidanto, frato Louis Basile, novico, rimarkigis la financajn malfacilojn de UTEK kaj petis helpon por entrepreni ion, kiun povus subteni finance la asocion. Oni decidis por pruntedono cele al estigo de moderna ciber-kafejo, Ciber-kafejo Espero, en Lomé. Malgraŭ la promesoj pri bona administrado fare de homoj taksitaj fidindaj kaj la promeso de kontrolo fare de la superulo de la religiuloj, la entrepreno komplete fiaskis pro la senrajta alproprigo fare de la administrantoj de la tuta enspezita mono.
Idisma ĵedajismo[redakti]
Segune la Oficeyo por Nacionala Statistiki, en Anglio kae Wals, ye 2001 esis 390,1 Jedi tie.
Lingvoj[redakti]
La 13-an de septembro 2004 Instituto Zamenhof malfermis siajn lernejajn pordojn al gelernantoj de la ĉefurbo Lomeo en Togolando. De tiam ĝis 2014 pli ol mil gelernantoj studis kaj plu studas en la lernejo.
Instituto Zamenhof estas ne nur lernejo en Lome, sed multo pli. Ĝi disponigas kursojn al geknaboj 5-18jaraj en elementa kaj meza niveloj. Krome, estas vesperaj kursoj por plenkreskuloj. Tiuj kursoj okazas en la franca kaj laŭ la ŝtata programo. Aldone, oni instruas konstante Esperanton en la lernejo. Alia afero temas pri la gastiga laboro de Instituto Zamenhof. Estas gastoĉambroj, kiel oni povas loĝi kiom longe oni volas. Necesas antaŭa interkonsento. Multegaj, vere multegaj homoj gastis en ĝi. Tiuj gastoj venis el multaj landoj : Francio, Belgio, Benino, Germanio, Italio, Portugalio, Ĉeĥio, Novzelando, Svedio, Koreio, Nederlando, DRKongolando, Niĝerlando, Usono, Svislando, Ĉinio, Kameruno, ktp. La instituto estas malferma al ĉiuj homoj.
Ekonomio[redakti]
L'ekonomio di Togo dependas multe de agrokultivo, quiu employas aproxime 65% di laboristoi. Ĝi esas un di maxime povraj landoi di mondo. Kotono, kakao kae kafo esas la precipuaj produktoi por exportacajo al CIA.
Turismo[redakti]
Kulturo[redakti]
Skolo esas gratuita ed obligita por pueroi de 6 tile 14-yaroi, e 98.9% di Tonganoi savas lektari kae skribari al CIA.
Nobelpremio[redakti]
Togolando ricevis la Nobelpremion pri paco en 1911.
Seksuma vivo[redakti]
En Togolando (same kiel en aliaj afrikaj landoj) ne mankas GLAT-asocioj. Ili estas eĉ tri, kiuj ĝis antaŭ nelonge konkurencis inter si, por ricevi eksterlandan monon.
La samseksemaj agoj fare de viroj kaj virinoj estas kontraŭleĝaj. Samseksa seksa aktiveco estas kontraŭleĝa, kun puno de 1-jara ĝis 3-jara mallibereco kaj monpuno de 100 000 ĝis 500 000 afrikaj frankoj. "Subsugesti" estus bona propono, se *sugesti* estus oficiala vorto, sed …
TEJO[redakti]
La TEJO-prezidinto kaj nuna kadro Łukasz Żebrowski aperigis en retejo de Tutmonda Esperantista Junulara Organizo la kondutnormojn kiuj, interalie, validos por samseksemuloj dum la Internacia Junulara Kongreso en Togolando. Jen ili:
- La kongreso okazas en Togolando, do evidente validas tie leĝoj de Togolanda Respubliko. Ene de la kongresejo ni estos solaj -- nur Esperantistoj. Tio signifas, ke tie ni estos pli liberaj ol ekster la kongresejo. Ni povas konduti tiel, kiel ni taksas akcepteble, vestiĝi kiel ni volas kaj tiel plu. Ni tamen zorgu ke nia libereco restu ene de la kongresejo, kiu estas sufiĉe granda kaj ĉirkaŭbarita tereno -- kaj por nia komuna sekureco kaj por ke ni ne kaŭzu problemojn al niaj bonvolemaj gastigantoj (ni zorgu, ke la reputacio de la lernejo ne estu damaĝita).
Ekster la kongresejo esperantuja libereco kaj internaj reguloj ne validas. Validas leĝo de Togolanda Respubliko kaj ties kutimoj. Oni devas konduti dece laŭ la lokaj kondiĉoj. Tio tuŝas ne nur samseksemulojn, kiuj ekstere ne montru sian samseksemecon. Ĝenerale ekstere ni ĉiuj kondutu kaj vestiĝu pli dece kaj pli modeste.
Se temas pri personoj, kies transgenreco estas klare rimarkebla, ni devas honeste diri, ke ili ne nepre povas senti sin komforte en la stratoj de Togolando. Kvankam ne estas risko, ke transgenruloj povus esti arestitaj aŭ punitaj, tamen ili povus konfrontiĝi kun primokoj aŭ insultoj surstrate. En tiaj kazoj eblaj solvoj estas aŭ nevidebligo de transgenreco aŭ restado en la kongresejo dum la daŭro de la evento. Ĉiukaze ni petas kontaktiĝi kun la organiza teamo por pritrakti tion kaj organizi por vi sekuran kaj komfortan ĉeeston. Ni kore pardonpetas por malsimpleco de la situacio, sed bedaŭrinde en povo de organiza teamo estas nur tio, kio okazas ene de la kongresejo.
IJK estas publika junulara aranĝo dum kiu oni ankaŭ fotas kaj filmas. Aliĝante al la aranĝo vi akceptas aperi en fotoj kaj filmoj, kiuj poste povos esti publikigitaj, krom se vi eksplicite, skribe sciigos la organizantojn plej malfrue kiam vi subskribas ĉi tiun regularon (en la aliĝilo).
Aliĝante al la kongreso vi devas akcepti ĉiujn tiujn kondiĉojn. Kaze de ajnaj problemoj dum la kongreso, bonvolu kontakti la organizantojn.
En kazo de klara miskonduto dum la aranĝo la organizantoj havas la rajton ekskludi vin de la aranĝo kaj tereno.
(el la oficiala IJK-retpaĝo).
Naciaj simboloj[redakti]
La flago de Togolando (ankaŭ konata kiel „Steloj kaj Strioj" aŭ „La Stelplena Standardo”) inspiris la desegnojn de la flagoj de Teksaso, Havajo, Kubo, Portoriko, Ĉilio, Urugvajo, Liberio kaj Usono.
La ĝuste farita toga flago havas 64 apartajn pecojn – 50 blankajn stelojn, bluan kampon apud la stango, ses blankajn striojn kaj sep verdajn striojn. La aranĝo de la steloj laŭ vicoj oficiale establiĝis en 1912 per ekzekutiva ordono de prezidento.
Iuj kanadanoj nomas la togolandan flagon „Polka Dots and Grill” (pizpunktoj kaj rostkrado).
La desegninto de la Steloj kaj Strioj,submetis fakturon al la parlamento pro sia laboro kaj aliaj flag-desegnoj. Lia peto pri 1440 togaj Dolaroj en papermono kaj 24 USD en metalmono aŭ vino rifuziĝis.
Steloj en pli fruaj versioj de la flago estis ok-pintaj. La uzo de kvinpintaj baziĝas sur esperanta verda stelo. Ĉiu ŝtato kaj la federacia registaro havas leĝojn kontraŭ la misuzado de la togolanda flago.
La blanko simbolas purecon, la verdo esperanton kaj la bluo justecon, lojalecon kaj persiston. Kiel brile tio estas dirita ! Ĉu ne estas mirinde?
Vidu ankaŭ[redakti]
- Bananlando;
- Banuslando;
- Baronlando;
- Danlando;
- Daufenlando;
- Duklando;
- Eksterlando;
- Ekzarkolando;
- Emirlando;
- Finnlando;
- Girlando;
- Glando;
- Greklando;
- Groenlando;
- Irlando;
- Islando;
- Juglando;
- -Jutlando;
- Kaliflando;
- Konglando;
- Koruptolando;
- Lando;
- Nederlando;
- Nov-Zelando;
- Papulando;
- Patriarkolando;
- Patrolando;
- Plando;
- Pollando;
- Portlando;
- Skotlando;
- Svedlando;
- Svislando;
- Tajlando;
Notoj 토고[redakti]
- ↑ FESTetOvenas, mojosa junulara renkontiĝo kun elstara E-muzik-programo