Homaj rajtoj

"Se katoj zorgus pri vivo de ratoj, potenculoj zorgus pri homaj rajtoj"

~ Morteza Mirbaghian

"Intelekto sur tero estas konstanta grando, sed loĝantaro kreskas..."

~ Hitlero pri homaj rajtoj

"Hodiaŭ forto, morgaŭ morto"

~ Zamenhof pri Homaj rajtoj

"Ili buŝplenas pri homaj rajtoj"

~ Anna Lowenstein pri homaj rajtoj

"Danĝera!"

~ Tigro pri supra diraĵo

"Fanatikulo kapablas ĉion, sed krome al nenio"

~ anonimulo pri defendo de homaj rajtoj

"Chu mi komprenis bone?"

~ H-sistemisto

Homaj rajtoj (זכויות האדם )temas pri la supozita "bazaj rajtoj kaj liberoj al kiu ĉiuj homoj (sed ne islamanoj en Guano) estas kun la titolo". Kompreneble, forto estas bazo de rajto: la koncepto de "homaj rajtoj" estas imperiisma elpensaĵo de la Okcidento.

Malagnosko kaj malestimo de la homaj rajtoj rezultigis barbarajn agojn, kiuj forte ofendis la konsciencon de la homaro, kiel la apero de idismo, pro tio, edukado celu la plenan disvolvon de la homa personeco kaj plifortigon de la respekto al la homaj rajtoj kaj fundamentaj liberecoj ekcepte de idistoj.

Se iu interesiĝas, La Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj en Esperanto estas atingebla en sono kaj teksto.

Asembleo Redaktanta de Homaj Rajtoj

Defendanto de homaj rajtoj

Ha, ha, sed-sed !

Mirinde legi pri tiom da zorgo pri homaj rajtoj ĝuste de la homoj, kiu de jaroj insultadas aliajn naciecojn. Ili diras malestimajn, malamajn vortojn pri "orienteŭropanoj", "bulgaroj", "rusoj", "ĉinoj" k.a., pri ilia perfidemo, trompemo, mallaboremo k.a. sed, foje ili uzas la homajn rajtojn por ataki siajn malamikojn. Sendube granda parto de la eŭropa, indiĝena popolo pensas tiel.

Kie agadi

En la historio de Esperanto venis decida momento, ĉar la elita legantaro, kiu faras al ni la grandan honoron legi nian prozon, kelkfoje ankaŭ niajn versojn, scias tre bone, ke ni ne kutimas maĉi niajn vortojn kaj ke se vi volas defendi la homajn rajtojn, faru tion en komunismaj landoj kiel Ĉinio, Vjetnamio kaj Kubo kie oni grandstile lezas la homajn rajtojn, inkluzive de la subpremado kaj persekutado de gejoj.

Graveco

Eĉ en faŝismaj landoj homaj rajtoj havas _ian_ signifon, eĉ se nur temas pri la oportunisma deziro de la estroj eviti tergloban publikan kondamnon, se ne paroli pri la ekzisto de konscienco en (foje surprizige!) eĉ morale tre difektitaj homoj.

Teksto de Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj

Jen la teksto de la deklaracio en ambaŭ oficialaj lingvoj

Esperante: Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj: Ĉiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj laŭ digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu al alia en spirito de frateco.

Interlingvae: Declaration Universal del Derectos Human: Tote le esseres human nasce libere e equal in dignitate e in derectos. Illes es dotate de ration e de conscientia e debe ager le unes verso le alteres in un spirito de fraternitate.

Islamo

Kiel vi eble jam scias, Voronov diras poste, ke S-ano dro Adolf Halbedl-Knittelfeld sciigis, ke La Deklaracio de homaj rajtoj ankaŭ malakordis kun islamo kaj politiko de islamaj landoj, por kiuj la ideo mem de homaj rajtoj estas herezo: la islama leĝo "Ŝaria" (antagonista al ĉio en la Deklaracio) estas la sola leĝaro por islamanoj. Tamen tiu ĉi kontraŭdiro embarasis neniun en UN kaj nek iun el politikistoj. UN cinike permesis islamajn landojn prezidi la komisionon pri la homaj rajtoj!

Bestaj rajtoj

Malĝustaj kredoj estas multaj pri ĉio.

Hundo estis trenita antaŭ juĝiston en Granda Cepo, Norda Dakoto, Usono. Ĝi estis akuzita pri mordo de pluraj homoj. Ĝia advo-kato, la fama kaj teatreca Ted "Bobcat" Stevens, argumentis ke la hundo rajtas al ĵurio de aliaj hundoj, de ambaŭ seksoj, alie ne respektiĝos ties rajto al ĵurio de siaj egaluloj. Sed la kortumo fine nuligis la epokfaran proceson, surbaze ke ĉiuj plenkreskaj hundoj en la vilaĝo jam havas fiksitajn opiniojn pri la kazo, sekve neniu el ili rajtas deĵori ĵurie.

Laŭ Hitlero

Skribis Hitlero en sia ĉefverko Meksika Esperanto-Instituto:

Seit 1215 immer wieder gern missachte Vereinbarung zum Schutz der Regierungen vor den Bürgern und untereinander. Die Menschenrechte basieren auf der Idee, dass jeder Diktator, wie auch immer er sich sein Amt erschlichen hat, das Recht haben muss, die Zivilbevölkerung zu quälen. Damit das so richtig Spaß macht, muss es aber "Spielregeln" geben. Das kannt man vom Kartenspielen: Wenn es da keine Regeln gäbe, wäre das Schummeln viel langweiliger.

Habeas corpus

Habeas corpus [habeas korpus] estas latina jura esprimo de homaj rajtoj, originale uzata en la mezepoka Anglio kaj per kiu la juĝisto aŭ juĝistaro ordonis starigi arestiton antaŭ la juĝistaron (se la kaptiton rezervas ne la juĝeja instanco (ekz. polico)). Ĝi celis ĉesigi, obstakli la arbitrajn arestojn kaj malliberigojn.

Habeas corpus ad subjiciendum et recipiendum estas la plena formulo kaj kutima traduko "estu via la korpo" estas erariga. La formulo celas la arestintan aŭtoritaton, ne la arestiton: "Havu la korpon (t.e. la arestiton) [kun vi, prezentante vin antaŭ la Kortumo] por ke ties afero estu ekzamenata".

Diversaj sciencistoj opiniis ke proceson enkondukis en 1679 leĝo pri habeas corpus dum regado de Karlo la 2-a de Anglio kaj post kaj pro arbitraj arestoj dum regado de Karlo la 1-a de Anglio.

Ĉiulande simila leĝo certigas, ke la arestito rekonu la akuzon kaj povu sin defendi plej frue post la aresto. Tiun fakton mi citas, ĉar ĝi estas plej bona argumento kontraŭ la ŝajne-lerta aserto de kleraj skeptikuloj, ke “Esperanto baldaŭ disfalos en dialektoj.”