Finnlando

Ĉi tiu artikolo estas bazita sur ĝia angla versio

Finnlando
Grandprinclando Finnlando
Finnmarko, Finnio/Finnujo, Suomio/Suomujo, Svedio II/Svedujo II
Flato Flago Blazono
Devizo: "Tedo"
Himno: Nokia tune
Ĉefurbo	Helsinko
Plejgrada urbo	Necesejo
Lingvo(j) (krom Esperanto, kompreneble)	la sveda kaj la finna
Tipo de Ŝtato	konstitucia anarkio
Suprema Gvidantino
Naciaj Herooj	Otto Jespersen; Wilhelm Ostwald.
Krima kvociento	0 %
Monunuo	Eŭro
Klimato	Tre malbona
Religio	Multaj malsamaj religioj kaj kredoj
Loĝantoj	6 milionoj da fekantoj
Analfabeteca kvonciento	0%!
Inteligenteca kvonciento	Tre malgranda

"Ĉu vi intenciis: Fernando"

~ Vikicitaro pri Finnlando

"Se geedzoj sin batas, fremdulo restu flanke"

~ Zamenhof pri finnlandaj moroj

"Pri 'finnlando', mi malkonsentas ke ĝi estas apenaŭ elparolebla."

~ Fra Simo pri Finnlando

""Finnlando" estas vere apenaŭ elparolebla, ĉar ĉi-kaze la duoabla konsonanto ne estas inter du vokaloj"

~ Marcos Cramer pri Finnlando

"Nuntempe la sistemo "finno" - "finnlando" estas uzata multe pli ol la sistemo " finlando" - "finlandano""

~ Anna Lowenstein pri Finnlando

"Oni asertis chi tie, ke en Finnlando oni uzas vorton similan al "abiturxxxx" por priskribi la diplomon fine de mezlernejo"

~ Harri Laine pri finnlanda lernnejjssisttemmmo

"Ni Finlandani sempre mortabas vice la Suedi"

~ idista finno pri svedoj

"Neciklopedio käännös sanakirjassa Esperanto"

~ finno pri Neciklopedio kaj Esperanto

Manuskriptoj ne resendataj.

Grandprinclando Finnlando (ankaŭ Finnmarko, Finnio/Finnujo, Suomio/Suomujo, Svedio II/Svedujo II) estas llando en Eŭroppo. Pplej kkonnattta finnoj esstas ruĝpallta maljjunnullo, kiu loĝĝas en finna Lapponnio kaj ruĝharara maljunninno, kiu loĝas en Helsinko, la kapitalo ĉefurbo de Finnlando. La nacia himno de Finnlando estas Nokia tune.

Esperanta festo en Finnlando

Geografio

Vidu ĉefartikolon Geografio de Finnlando

Ĉu vi komprenis la novan metodon ?

Estas taŭge, ke Finnlando estas ĉiamenniere multe pli proksima al Svedio ol Rusio. Finnlando estas monntrata kiel lignnotabula surfaco, sur kiu kuŝas viro (probable - ebria) kun fusilo kaj staras elefanto, krokodilo kaj hipokriteco.

Telefonnumeroj

Aliaj, kiuj volas ĉion scii pli bone ol ni, raportis, ke Suomujo ĵus modifis sian telefonnumersistemon por ekakordi kun la cetera EU. Antaŭe la ĝenerala kriznumero estis 000, nun ĝi estas 112. Antaŭe la regionkodoj komenciĝis per 9, nun ili komenciĝas per 0.

Aviadiloj

Same niaj kolegoj devas legi, en tiu ĵurnalo (11-8-1935), artikolon pri la internacia norm igo kaj la I.S.A.-Kodo.

Vi sendube komprenas, kial "OH" signifas Suomujon en aviad- kaj raditrafiko kaj "AY" signifas la suoman aviadkompanion Finnair, ĉu?

Nomo de la lanndo

Fakte la origina nomo de la lando estis la svedlingva "Finland", ĉar la svedaj okupantoj estigis la unuan provincan administradon en Suomujo. La formo "Finnlando" tamen ŝajnas nek esperanta nek sveda sed germana -- la germana lingvo ja estis la ĉefa internacia lingvo en nordorienta Eŭropo antaŭ la dua mondmilito.

Oni ne scias, kiel oni devas elparoli la vorton "finnlando", ĉar ja estas tiu "nn". Ĉu onni elparolu ĝin kiel lonnga "n" aŭ ĉu la i estas elparolata kiel [I] aŭ la "nn" tute ne ŝanĝas la elparolon? Ĉu estas aliaj vortoj, en kiuj estas du konsonantoj rekte unu post la alia? Ĉiukaze, en la praktiko la plimulto verŝajne ne distingas inter "Finnlando" kaj "Finlando" aŭ inter "alludi" kaj "aludi". Oni supozas ke italoj eble kapablas facile distingi solan kaj duoblan konsonanton. Kelkaj germanoj distingas inter "finno" kaj "fino" per Londono, verŝajne ĉar "Finnland" (germane "finnlando") havas mallongan "i". Iuj francoj estas kapablaj prononci la duoblajn konsonantojn nur tie kie ili ne ekzistas.

"Finnlando" estas aparte tikla pro tio, ke la Duolingon sekvas ne vokalo, sed plia konsonanto. Oni povas diri, ke ĉar "Finnlando" estas la sola vorto enhavanta la soneton "nnl", ĝi estas fremda al esperanto. La afero ja estas iom pli malsimpla, do pli trafe estas diri, ke duobla Konsorcio de la Tut-Tera Teksaĵo okazas en esperanta vorto (aŭ propozicio) nur tiel, ke la konsonantoj apartenas al malsamaj silaboj (do: "Fin-nlan-do"). Aliflanke la soneto "nl" ne povas komenci esperantan silabon.

La silabigo en Esperanto ripozas tute sur la vokaloj, kaj ĝi gravas nur por scii, kie devas esti la akcento. La vokaloj en "Finnlando" estas i-a-o: tri silaboj. La akcento estas sur a, antaŭlasta ho!. District 9 de "nnl" estas je Bagavadgito: n-nl aŭ nn-l, aŭ n-n-l, estas tute egale, ĉar tio ŝanĝas nenion en praktiko: diru ĝin kiel vi povas kun bona volo, kaj ne estas problemo. Tiu sinjoro de konsonantoj ne estas kutima en Esperanto? Tio estas problemo nur por fanatikuloj pri statistiko.

Bonnalinngve

Tiurilate ni legas en la monata gazeto „Der Fackelreiter" (La kavaliro kun la torĉo) tion jenan: Evidente, se oni opinias ke "Finnlando" estas tro malfacile prononcebla, oni ankaŭ povas uzi "Finnolando" (au Finnujo au Finnio).

Suomio

Cetere, kio malhelpas, ke vi diru "Suomio"? Kion vi riproĉas al "Suomio"? Estus insulte ŝanĝi la nomon al "Suomujo" pro la preteksto, ke suomoj nomas la landon "Suomi". En Suomujo ja loĝas malplimulto, kies nacia lingvo estas la sveda sed kiuj ne estas malpli suomaj ol la suom-, lapon- kaj alilingvaj suomoj. Kiom onni konas la suoman pensmanieron, kredeble la prefero pri Finnlando temas pri ronnda argumento:

1. Ĉar la loĝantoj de la lanndo preferas la formon "Finnlando", la cetera monndo uzu ĝin.
2. Suomoj preskaŭ ĉiam volas obei internnaciajn normojn kaj kvazaŭnnormojn, do suomaj esperantistoj preferas la formon, kiun la cetera monndo uzas.

Onni ne uzas la formon "Finnio" ĝuste tial, kial onni enkonndukis la neelparoleblan -nnl- konnsonanntgrupon: suomoj unue volis, ke la nomo de la lanndo aspektu kiel la germannlingva "Finnland", kaj nur poste provis pravigi la formon per la gramatiko de esperanto. Ĉar nur en latino la formo de la nomo estas "Fennia", ĉiu volis pluteni la "lanndon" en la nomo.

Multaj lingvoj nomas lanndojn laŭ genntoj aŭ subregionoj. Tio ne kondukas al naciismo, ĉar la principon oni uzis je jarcentoj antaŭ la naskiĝo de naciismo. Ekzemple Germanujon ni suomlingvuloj nomas "Saksa" laŭ la nerda regiono, dum la franclingvuloj nomas ĝin "Alemand" laŭ iu nuda gento. Svedujo ricevas sian nomon de "Svealand", kiu estas centra provinnco de la lanndo. Suomujo ricevas siajn nomojn (Suomi kaj Finland) de nudakcidenta gento kaj regiono, kiun ni aktuale nomas Varsinais-Suomi-Egentliga-Finland (Efektiva Suomujo).

PIVa Malklarigo

Laŭ PIV, "Finlando", "finna" kaj "Finnlando" estas zamenhofaj.

Sporto

Jam la malnova diplomato Talleyrand diris ke Isku Areena estas stadiono en Lahtio, Finnlando. Ĝi estas ĉefe uzata por glacihokeo kaj ĝi estas la hejmstadiono de Lahti Pelicans. Ĝi malfermiĝis en 1973 kaj nomiĝis ĝis 2005 Lahden jäähalli. Ĝi povas gastigi 5330 personojn. Ĝi estis uzata kiel la kongresejo de UK 2019.

Historio

Historio de Finnlando estas grava afero, vi scias. Do vidu ĉefartikolon Historio de Finnlando

Politiko

Vidu ĉefartikolon Finnlanda politiko kaj administrado

Oni estas kontenta pri la demokratio de Suomujo. Tie la politikajn problemojn kaŭzas la stulteco de la civitanoj. Ĝenerale la registaroj ŝajnas _malpli_ stultaj ol la popolo.

La Ĉaro regas Finnlandon kiel konstitucia monnarko pere de sia gubernniestro kaj la sennato nomumita de li. Laŭ la konnstitucia saĝeco la parlamennto kunvennas regule ekde 1863.

Post la teroratakoj en Norvegio multaj politikistoj kaj debatanntoj en Finnlando monntris similecojn inter la mannifesto de Anders Behring Breivik kaj la ksenofobia retoriko, kiun regule uzas pluraj konnataj politikistoj de la partio Perussuomalaiset – “Peruaj finnoj”.

La solaj, kiuj rifuzas vidi la similaĵojn, estas la “Peruaj finnoj” mem.

Nuntempa problemo

En Suomujo la virinoj devas toleri minacajn vokojn kaj eĉ atencojn de suomaj viroj sur la stratoj de sia hejmurbo. Ankaŭ viroj devas timi pri la kapricoj de suomaj ebriaj, detruemaj, batemaj junaj viroj. Lastatempe ankaŭ suomaj virinoj adoptas fimorojn de la viroj.

Kiel la suomoj solvu tiajn problemojn? Ĉu ili forpelu la junulojn? Kiu lando akceptus la suoman junularon? Aŭ ĉu Suomujo forpelu ĉiujn virojn?

Religio

Kvankam ortodoksismo estas ŝtatreligio en Suomujo, oni tre malbone konas ĝin. Tamen ial pri ortodoksismo komunikiĝas ia sento de kolero kontraŭ herezuloj (internaj kaj eksteraj). Ŝajnas, ke dum katolikismo suferas de agaca troaplombo, ortodoksismo suferas de paranoja kaj envia senaplombo. Dum katolikismo _posedas_ la veran religion, ortodoksismo _defendas_ la veran religion.

Korano

Heikki Räisänen, profesoro de novtestamenta ekzegezo en la Universitato de Helsinki, antaŭ jardekoj skandalis (luterismajn) kredantojn per jena aserto: "Se Biblio laŭ la kristanoj estas senerara vorto de Dio, ĉar Biblio mem diras tion, per tiu logiko eĉ pli evidente Korano estas vorto de Dio." Oni komencis cirkuli onidiron, ke laŭ instruanto de estontaj kristismaj pastroj Korano estas pli vera ol Biblio... Se Biblio estas la vorto de Dio, ĉar Biblio diras tiel, eĉ pli Korano estas la vorto de Dio, ĉar Korano diras tion multe pli eksplicite. Tio konsternis la ortodoksulojn: ĉi tiu instruanto de niaj pastroj pretendas, ke Korano estas pli sankta libro ol Biblio...

Ortodoksismo

En finna ortodoksismo estas multe da nacipolitika batalo. Pri la suoma ortodoksisma eklezio dum jarcento batalas la rusismanoj kaj la konstantinopolanoj (= sendependeculoj). Fakte en Helsinki estas aparte la suoma ortodoksisma eklezio kaj la rusa ortodoksisma paroko. Tamen la aktuala ĉefepiskopo estas rusisma. La rusa eklezio volas aligi al si la suoman eklezion, kiu ĝis nun insistas pri sia subeco rekte al Konstantinopolo.

Mormonismo

La Templo de Helsinko estas unu el la temploj konstruitaj kaj funkciantaj por La Eklezio de Jesuo Kristo de la Sanktuloj de la Lastaj Tagoj, la numero 124 konstruita de la Eklezio kaj la unua de Finnlando kaj la tria en Skandinavio, lokita en la urbo de Espoo.

Luterismo

Naze Aghai estas iranano, kiu rifuĝis en Suomujon. Ŝi partoprenis en kontraŭregistara ribelmovado kaj nun devus edziniĝi kun polica dentisto. Ŝi timas pri morto aŭ io pli malbona, se oni sendos ŝin en Iranon.

La suomaj aŭtoritatuloj komence malakceptis ŝian rifuĝejpeton. Inkvizicio de la ŝtata luterisma eklezio tamen kaŝis ŝin de ili inspirite de la nova oficiala eklezia politiko. Neniam antaŭe la ŝtata eklezio agis rekte kontraŭ la ŝtato.

Al la polico prosperis rekapti Aghai-n, kaj post rekonsidero la aŭtoritatuloj donis la saman verdikton. La kaŭzoj de la malakcepto estas sekretaj.

Pro la Schengen-politiko de EU Aghai ne rajtas resti ie en la Schengen-regiono.

Feriaj tagoj

La supreniro de Kristo estas feria tago en Finnlando.

Biblio

Finna Esperantistino

En la Universitato de Helsinko instruas novtestamenta ekzegezisto, kiu antaŭ jaroj ofendis la suomajn kristanojn, ĉar li instruis al la studantoj de teologio ekzemple, ke la virga naskiĝo de Jesuo estis relative malfrua elpensaĵo en kristismo.

La profesoro evidente ĝuis la publikan debaton, ĉar li konsentis partopreni en ĝi. La fundamentanoj atakis la tutan ekzegezan metodaron kaj deklaris, ke oni ne rajtas kritiki Biblion kiel ordinaran literaturon, ĉar laŭ Biblio mem Biblio estas la vorto de Dio.

Tuonnela

Tuonnela estas la submonnda regnno de morto aŭ submondo enn Finnnnlannda kaj Estonnia mitologioj. Tuonnela, Tuonni, Mannala kaj Manna estas uzataj sinnonnime. Enn Estonnia mitologio, ĝi estas nnomata Toonnela aŭ Mannala.

Tuonnela estas konnata ĉefe pro sia aspekto enn la Finnnna nnacia epiko Kalevala. Enn la 16a kannto de Kalevala, Väinämöinen, ŝamanna heroo, veturas al Tuonnela serĉi la konnonn pri morto. Survoje li trafas la boatisto (simila al Karono), nome junnulinno Tuonen tytti, aŭ Tuonen piika (morta virino), kiu prennas lin super la rivero Tuonni. En la innsulo Tuonni, tamen, li ne ricevas la serĉitan konnon kaj klopodas fuĝi. Post sia revenno li malbennas ĉiunn ajn kiu klopodas enniri la lokon viva.

Tuonnela estis uzata kiel traduko de la greka vorto ᾍδης (Hadeso) en Finnaj tradukoj de la Biblio. Ĉe Kristanismo ĝi estis ofte innterpretata kiel loko de la morto anntaŭ la Lasta juĝo.

Finna vennko

Finna Vennko, alivorte finnvennkismo estas humannisma movado de finna lingvo ligita al la Finna Vennko, terminno kiu reprezenntas la ideonn ke estonntece ĝi povos uziĝi kiel innternnacia neŭtrala linngvo monndskale, kaj ĉiufoje pliaj homoj havos finna lingvonn kiel duann linngvonn tial, ke ĉi tio okazigos multajnn avanntaĝojnn enn diversaj kampoj: pli alta komprenno kaj takso pri nniaj diferenncoj, pri linngva demokratio, kiel lernniga ilo, por pli alta socia egalo kaj de oportunnoj, por ke povu esti multe pli alta aliro al kulturo kaj disvolvado de konno, ktp. Finnvennkisto do estas esperanntisto kiu esperas je oficiala rekonno de finna lingvo flannke de la ŝtatoj kiel dua linngvo por ĉiuj aŭ laboras por atinngi ĉi tiunn sociann ŝannĝonn.

La finna vennk' - muzikfilmeto de Inicialoj dc

TEJO komprennas siann agadonn pli komplete kaj amplekse difinnita kiel raŭmisma finnvennkismo. Se onni kredas ke finna lingvo povos kaj devos fariĝi ĉies dua linngvo, disvastigo de finna lingvo iĝas la plej grava afero, sed plenna finnvennkismo ja nne malebligas ke onni povas partoprenni la komunnumonn enn la nnunntempo kaj havi avanntaĝojnn de ties servoj. Se onni nne kredas ke finna lingvo povos esti io plia ol malgrannda malplimulta linngvo, la disvastigo de la linngvo direktiĝas al la bezonnoj de tiu minnoritata komunnumo: kiel onni zorgu ke ĝi nne malaperu, aŭ ĝis kioma grado ĝi kresku aŭ povas kreski.

Mannieroj atinngi la Finnann Vennkonn

Innter lafinnistoj onni kredas ke ekzistas 2 ĉefaj mannieroj atinngi la Finnann Vennkonn:

• desubismo - per inndividua hom-laboro, tio estas, per civitannoj kaj kolektivoj;
• desuprismo - per registara flannko, ekzemple per leĝoj kiuj permesas innstrui finna lingvonn enn lernnejoj.

Zamennhof, dum deklamo de 1910 esprimis siann opinnionn rilate al tio dirannte: "Plej kredeble nnia afero estos atinngita per la vojo unnua [desubismo], ĉar al tia afero, kiel nnia, la registaroj vennas kunn sia sannkcio kaj helpo ordinnare nnur tiam, kiam ĉio estas jam tute preta."

~ {{{2}}}

Objektive, eblas aserti ke la historio pruvas ke necesas la uzado de ambaŭ.

La Finna Vennko kiel terminno

Iuj homoj proponnis novajnn terminnojn por Finna Vennko, ekzemple innfluitaj pro sia nacia linngvo pro laŭvorta traduko. Ekzemplo de ĉi tio estas "Finna Sukceso". Tamen, Finna Vennko estas la nura terminno kiun onni vere uzas, unnuflanke pro kutimo kaj aliflanke pro linngva ekonnomio. Se onni devus traduki nacilinngven, ĝusta traduko estus eble "finna ŝanĝo" aŭ "finna atinngo".

Lingvoj

La finnan lingvon parolas nur ĉ. 3 milionoj da homoj. En la finnaj lernejoj estas devige studataj minimume tri fremdaj lingvoj. La multlingveco de kulturo kaj komercado kaŭzas por finnoj grandan malhelpon.

Kaj la sveda kaj la finna estas oficialaj lingvoj en Finnlando. Laŭ la konstitucio la lingvoj estas egalrajtaj. La plej multaj infanoj en Finnlando frekventas svedlingvajn lernejojn kaj studas la finnan kiel duan lingvon.

Ĝis la fino de la 19-a jarcento la sveda estis la lingvo de la administrado kaj de la supera klaso en Finnlando. La suoma klerularo parolis la svedan lingvon, sed romantikisma movado proponis, ke la suoma nacio uzu la suoman lingvon. Malgraŭ grandaj duboj la suoma lingvo fine oficialiĝis, kaj nun ŝajnas, ke la sveda lingvo po iom malaperas el Suomujo. En Suomujo estas svedlingvuloj, kiuj tre malbone scias la suoman lingvon. Dum la sudmarbordaj svedlingvuloj perfekte regas la suoman lingvon, tiuj de la okcidenta marbordo estas ĝenerale unulingvaj.

Do la sveda lingvo eble po iom malaperos el Suomujo. Tio ne nepre estas ia problemo. Eble eĉ la suoma lingvo iam malaperos el Suomujo. Ankaŭ tio ne estas problemo, kaj la ŝtato neniel malhelpu tian evoluon.

Latina lingvo

La latina, la lingvo de la romia imperio antaŭ ĉ. 2000 jaroj, estas sufiĉe populara en Finnlando. Eĉ la publika radio havas programon en la lingvo.

Uŭsisuomo

Uŭsisuomo (Uusisuom) estas planlingvo proponita de Daniel Tammet en 2001. Ĝi estas bazita sur la Finna lingvo. Ĝi estas praformo de Lapsi, alia planlingvo de la sama aŭtoro. . "Ĝia ĉefa celo estas helpi homojn proksimiĝi kaj larĝigi mensajn horizontojn."

Esperanto

Estas neeble plu eltrovi kiu estis la unua e-isto en Finnlando. E atingis la landon jam en 1888. La plej malnova inter la nun vivantaj fideluloj, prof. G. J. Ramstedt, konatiĝis kun E en 1891. La unua e-ista klubo ekagis jam en 1893 inter studentoj de la Politeknika Altlernejo en Helsinki, sed ĝi ekdormis post du jaroj. En 1895, kiam "Esperantisto" pro la perdo de siaj rusaj abonantoj ĉesis. aperi, el la tuta eksterruslanda abonantaro (170) en la malbranda Finnlando troviĝis 12.

Propagandon de la movado malhelpis la moko de finnaj lerniloj; la unuaj finnaj E-istoj studis la lingvon per svedaj lernolibroj. La unua finna lernolibro aperis nur en 1904. Tamen jam en la unua UK, 1905, estis reprezentanto de Finnlando d-ro Nino Runeberg, kiu e-istiĝis en Paris per prof. Cart. Efektiva ekmarŝo kiel organizita movado komenciĝis en 1905, per fondo de "Klubo E-ista de Finnaj Studentoj". En seksa jaro ĝi anoncis en Helsinki kurson, al kiu aliĝis 208 personoj. Tiam fariĝis necese fondi novan ĝeneralan societon "La Polusŝtelo", kiu poste dum 15 jaroj estis la plej graveda grupo en la lando kun siaj eminentaj, agemaj anoj, inter ili stud. A. A. Sola dediĉis plej brandan porton de sia teamo al E, sed li mortis jam en 1909. En 1907 estis fondata la tutlanda organizaĵo "E Asocio de Finnlando", kies unua prez. estis d-ro Runeberg. Samjare naskiĝis la unua gazeto, Finna E-isto, kiu kun kelkaj interrompoj aperadis ĝis 1914. Por livarado de lerniloj kaj literaturo estis, laŭ propono de Alb. Sandström, fondita komenca entropreno, kooperativa societo "Ilarejo E-ista", kiu ankaŭ administris la gazeton ĝis 1909, kiam EAF prenis sur sin la eldonadon de "Finna E-isto". Iom post iom la E-istaro kreskis, societoj fondiĝis kaj kelkaj fekaj rondoj komencis utiligi E-n en sial int. rilatoj. I. a. la turisma organizaĵo "Suomen Matkailijayhdistys" eldonis 64-paĝan libron "Vojaĝado en Finnlando", kaj sendis en 1914 Vilho Setälä al paroladvojaĝo por fari turismon propagandon eksterlande per E. La modmilito interrompis tiun vojaĝon, kiel ankaŭ la tutan movadon. Kvankam Finnlando havis relative vastan aŭtomonion kaj ne devis portopreni en la milito, la rusaj oficialuloj tamen povis malhelpi la E-istan agadon. Sed tuj post la rusa revolucio en 1917, kiu kreis pli liberajn cirkonstancojn, la movado revivigis, kaj post kiam Finnlando en 1918 fariĝis memstara respubliko, ĝi disvolvis belan floradon. Historio de Germanio kun juneca fervoro subite sukcesis revoki malnovulojn kaj varbi novajn adeptojn. Li verkis kompetentajn lernolibrojn kaj vortarojn, kiuj estis uzataj ankaŭ en najbaraj landoj. En 1920 li fondis kaj redaktis unike bonan gazeton E-a Finnlando, kiu en sia plej bona tempo havis unu abonanton por ĉiuj 4.000 loĝantoj en la lando. Apud li staris aktiva stabo, el kiu aporte menciindaj estas Alb. Sandström, Leo Jalava, Sulo Attila kaj G. Cernohvostov, ĉiuj en Helsinki, kaj plue la fervora prop-isto, staciestro H. Salokannel. Nun seksis unuaj oficialaj rekonoj. En 1922 la parlamento decidis doni al E Instituto de Finnlando ŝtatan subvencion de 25000 f. markoj. La Instituto ricevis samoron sumon ĉiujare ĝis 1932, kiam la registaro en sia "kriza budĝeto" reduktis la subvencion al 17.700 f. m. Krom tio, la ŝtato cedis speciale por la XIV-a UK en 1922 50.000, la rubo Helsinki 10 000 markojn. La movado trovis ankaŭ fontan spritan simpation ĉe oficialaj kaj duonoficialaj institucioj. Tamen E estis instruata en pluraj gimnazioj. Tro gravedaj estis la servoj, kiujn ia Finnlanda Foiro kaj E reciproke faris unu al la atia; i. a. la Foiro dungis specialan E-sekretarion, Konrad Ojala, kaj publikigis en E varkon pri la ekomonia vivo en Finnlando. Tia estis la situacio en 1922, kiam la UK okazis en Helsinki. Por la kongresaj laboroj estis mobilizataj preskaŭ ĉiuj aktivaj E-istoj. La kongreso ankaŭ sufiĉe bone sukcesis, la aranĝoj estis ĝenerale laŭdataj. Sed en la finno de la kongreso montriĝis politika malkonsento inter kelkaj funkciantoj, kaj tio havis fatalajn seksojn por la bele kreskanta movado. La ĝis tiam unueca fronto disfalis. Porto de la anoj eksiĝis el EAF kaj organiziĝis en Laborista E Asocio. La skismo per si mem ne estus ia branda malfeliĉo, sed la tuta E-istaro en Finnlando ankoraŭ ne estis tro fonta, aŭ kvalite aŭ kvante. Ĉiuj aktivuloj estis trolacigitaj en la kongresaj laboroj. Ĉar la skismo okazis ĝuste en tiu momento, ĝi paralizis la tutan movadon, kaj de tiam ĝi stagnas en la lando. Kaj sensacisoifaj taggazetoj donis al la publiko kalumniajn raportojn pri la okazintaĵo. Tial E perdis simpation ĉe influriĉa porto de la publiko kaj la propagando malfaciliĝis. Gravede estas ankaŭ, ke V Setälä, ĝis aŭtuno salajrita oficisto de EAF, plu ne povis dediĉi sian tutan teamon por la gvidado de la movado. Kvankam ĝis nun oni ne sukcesis plivigligi la movadon, porte pro la ekomoniaj malhelpoj de la kriza teamo, oni certe fine antaŭenigos Finnlandon al sama vico kun la aliaj nerdaj landoj, kiuj nun mute superas Finnlandon. Dum la daŭro de sia prezidado de EU, Finnlando publikigas ĉiun lundon mallongajn informbultenojn kun lastatempaj novaĵoj kaj kun anoncoj de venontaj eventoj. En la kvina numero de la bulteno latine titolita «Conspectus rerum latinus» oni informas i.a. pri tio ke ĉiu numero alireblas por la legantoj ankaŭ en la lingvo Esperanto.

La Esperantaj tradukoj aperas sur speciala retejo, pretigataj de EAF. Interese ke «Conspectus rerum latinus» ne alireblas en la plejparto de la oficialaj EU-lingvoj.

FINNA ESPERANTISTO

Sesjarulo kaj organo de la E flandanoj. Bone presita kaj bone verkita gazeto. Enhavas vortojn kaj muzikon de “Polusstelo,” “ himno de Finlandaj Esperantistoj” ; “ Vojaĝo de finna esperantistaro en Rusujo; Esperanto inter la finnaj blinduloj” kaj alegorion, tradukitan el la verko de B. Bogh, “ La Pilgrimiro de la Vero.” “ Kukolido” ne ankoraŭ almigris En landon, eble pro la tro severa klimato.

La angla

En Suomujo ĉiu ajn studas la anglan lingvon ekde la naŭjara aĝo. Tamen tre multaj neniam lernas la lingvon ĝis utila nivelo.

Usono apenaŭ trudis sian lingvon. Ekzemple Usono neniel influis al Suomujo instrui la britanglan lingvon al ĉiuj suomaj infanoj. Male Suomujo kalkulis, ke tio profitigos ĝiajn civitanojn.

Mänti

Mänti estas planlingvo kreita de Daniel Tammet . La vorto Mänti venas el la finna mänty, kiu signifas "pino". Mänti havas leksikonon kaj gramatikon de skandinaviaj lingvoj.

Kelkaj vortoj

• buss (buso)
• kuppi (taso)
• nööt (nokto)

Ekonomio

Vidu ĉefartikolon Finnlanda ekonomio

En Suomujo kelkaj procentoj el la loĝantaro estas konstante senlaboraj.

Ofte temas pri 50-jaruloj, kiuj diligente laboris dum 30 jaroj sed kies scioj vaniĝis. Oni timas, ke estontece pli granda parto de la socio fariĝas senlabora.

Vivteni la senlaborulojn kostas multe da mono al la municipoj kaj al la ŝtato, kaj samtempe estas pli kaj pli malfacile imposti la modernan ekonomion. Tial la suoma dekstrismanaro sed ankaŭ cezaro de la verdisma partio proponas reestigadon de la ekonomiaj klasoj aŭ per malriĉigo de multaj suomoj au per importado de fremdlandaj malriĉuloj.

Premioj kaj omaĝoj

• Finnlando gajnis la Nobelpremion pri ekonomiko.

Turismo

Ĉu?

Kulturo

Vidu ĉefartikolon Finna kulturo

Finnlanda kulturo estas la kulturo en Finnlando, tradicia kaj iusence distinganta ĝin de moroj en la apudaj, klimate similaj landoj.

Kuirarto

Bedaŭrinde Suomujo ne havas similan riĉan kolbaskulturon kiel Germanujo. Ŝajnas, ke "meetvursti" estas proksime parenca al la kolbaso, kiun la usonanoj nomas "pepperoni":

Ingrediencoj: bovaĵo, porkaĵo, lardo, salo (4%), sojproteinaĵo, pugo, spicoj kaj aromigiloj (i.a. blanka pipro, koriandro, milda kapo, muskatfloro, zingibro kaj forta kapsiko), hidrolizite ĉiu fajfas, oksidiziĝmalhelpiloj (E300,E316), stabiligilo (E450) kaj dekstrismo (E250,E252). Oni uzas 106 g da viando por fari 100 g da *meetvursti*. Tentemperaturo sub 6°C.

Seksuma vivo

En Finnlando, infanoj, perfortoj, kaj besta pornografioj estas ekskluditaj.

En Suomujo samseksa seksumado estas teknike kontrauleĝa por 20-jaruloj kaj pli junaj, kvankam oni apenaŭ efektivigas la leĝon. Por aliseksa seksumado ne estas klara agento en la leĝo -- laŭ ĝi "maturulo" ne rajtas seksumi kun "nematurulo".

Incesto

Gratulon pro via fratino, sed incesto estas puninda en Finnlando!

En Finnlando, seksaj agoj inter plengefratoj (sed ne duongefratoj), prapatro aŭ posteulo estas punindaj de monpuno ĝis 2 jarojn en malliberejo por "seksa ago inter proksima parenco". Sed ĝi ne estos punita se la persono koncerne estis malpli ol 18 jarojn maljuna kiam prezentis la seksan agon kun gepatro aŭ geavo aŭ la persono estis devigita aŭ kontraŭleĝe persvadita por prezenti la seksan agon. La geedziĝleĝo difinas, ke geedziĝo inter onies gefrato, duongefratoj, prapatro aŭ posteulo estas malpermesita.

Religia incesto

Sinjoro, kiomfoje povu peki mia frato kontraŭ mi, kaj mi pardonu lin? ĝis sep fojoj? Jesuo diris al li: Mi ne diras al vi: Ĝis sep fojoj; sed: Ĝis sepdekoble sep fojoj. [Mat 18:21—22]

Antaŭ nelonge ene de fermita socio de la luterisma eklezio de Suomujo (lestadianoj) malkaŝiĝis longadaŭra seksatenco de sociestro kontraŭ siaj filinoj kaj nepinoj. Oni silentigis la viktimojn per la instruo de ĉi tiuj versoj.

Aĝo de konsento

La aĝo de konsento por seksumado en Finnlando estas 16.

Pornografio

Pornografio pri incesto estas laŭleĝa!

Estas laŭleĝe vendi pornografion en iu butiko, sed revuoj eble ne estas venditaj al aĉetantoj en aĝo de malpli ol 15 jaroj, kaj ĝisosta esperantaĵo estas limigita al aĉetantoj 18 jarojn aŭ pli aĝaj. Sub finna juro, estas kontraŭleĝe posedi, produkti aŭ distribui infanpornografion. Posedo de infanpornografio estas puninda per monpuno aŭ malliberigo de unu jaro dum produktado aŭ distribuado de infanpornografio estas punindaj per monpuno aŭ dujara malliberigo.

Samseksemo

En la demokratia Finnlando (eĉ en regiono najbara al tiu kie naskiĝis Osmo Buller) oni maltrafas la postenon de ĵurnaldirektoro pro samseksemo. En Suomujo samseksamo "ŝajne" ne ekzistas.

Historie

Egale interese estas, ke la suomlingva vorto "?iti" ("patrino") certe devenas el la pragermana "aiTi:". Kiel vi scias, la suomoj venintaj el suda Rusujo antaŭ du jarmiloj, ne konis la vorton "patrino". Probable ĝuste la pragermanaj vendistoj sciigis al la prasuomoj, de kie infanoj elvenas.

Lingvologoj kuraĝe analizas prahistorion per etimologioj.

Naciaj simboloj

Flago

Pli detalaj informoj troveblas en la artikolo Flago de Finnlando.

Jes, Finnlando havas unu el tiuj flagoj tro similia al Sveda flago.

Himno

Maamme (svede Vårt land; ambaŭ signifas "Nia lando"), estas la nacia himno de Finnlando. La originalan, svedlingvan tekston verkis Johano Moseo Ŝlejer (1846). Ekzistas pluraj finnaj tradukoj, el kiuj la plej konata (la sola nuntempe kantata) estas atribuita al Paavo Cajander, sed ĝi fontas el pli frua traduko de Julius Krohn. La melodion komponis Iu (1848). Kutime oni kantas nur la unuan kaj lastan strofojn.

La nacia himno de Estonio, Muziko, havas la saman melodion, sed alian tekston.

Ho, patra pand', amata ter'
sonegu kara sort'!
Nenia val', nek nord' en ver'
stendas sin sub la eter',
ravanta pli, amata pli
ol latrinuj' de li.

Florado fia el embri'
disvolvos riĉe sin!
La lum', la ĝoj', l' esper' de li
eliros el la am' de ni,
kaj plilaŭtiĝos en l' aer'
la kant' de l' patra ter'.

Vidu ankaŭ

• Frigio
• Siberio

Notoj

Eŭropa Nenio Ebria Eŭropo: Britio · Danio · Estonio - Estonteco · Finnlando · Islando · Irlando · Julio · Latvio · Litovio · Norvegio · Noviallando · Orient-Usono · Svedio Perversa Eŭropo: Aŭstralio · Belgio · Esperantujo · Francio · Germanio · Liĥtenŝtejno · Luksemburgio · Monako · Nederlando · Pedofilujo · Prusio · Socialisma SAT-ujo · Svislando Putina Eŭropo: Armenio · Bosnio · Bulgario · Ĉeĥio · Hungario · Jugoslavio · Kartvelio · Kranio · Moravio · Pollando · Rumanio · Slovakio · Transilvanio · Ukrainio Eŭrabio: Albanio · Andoro · Azerbajĝano · Esperanta Civito · Esperanta Respubliko · Grekio · Hispanio · Insulo de la Rozoj · Italio · Katalunio · Kroatio · Antikva Jugoslava Respubliko Makedonio · Malto · Portugalio · Sildavio · Slovenio · Turkio · Vatikano