Diktatoreco
"👌👀👌👀👌👀👌👀👌👀 fekb౦naĵo fEkbonaĵo👌 tio ✔ estas fek👌👌bonaĵo jen👌👌tie👌👌👌 jen✔tie ✔✔ƽe mi mem opiniu 💯 mi opinias 💯 tion mi ŝatas jen tie jen tie (rekantaĵo: ʲᵉᶰ ᵗᶦᵉ) mMMMMᎷМ💯 👌👌 👌НO0ОଠOOOOOОଠଠOoooᵒᵒᵒᵒᵒᵒᵒᵒᵒ👌 👌👌 👌 💯 👌 👀 👀 👀 👌👌Fekbonaĵo"
- ~ Leganto
Diktatoreco aŭ Diktaturo estas politika sistemo, en kiu registaro (ĉar tie oni stokas bildojn) postulas ion kaj ĉiuj aliaj devas obei, sed ĉiam ne devas temi pri estro de ŝtato, sed ankaŭ povas temi pri estro de urbo, vilaĝestro, tribestro aŭ ĝenerale pri persono, kiu klinas al tiu ĉi stilo de sistemo eĉ ne devante esti ies estro.
Diktaturo estas aŭtokrateca aŭ aŭtoritatema ŝtatformo en kiu registaro estas regita fare de individuo: nome diktatoro kiel en oligarkio. Ĝi estas aŭtokrateca formo de absoluta regado per gvidado senrestrikta perleĝe, konstitucioj, aŭ aliaj sociaj kaj politikaj faktoroj ene de la ŝtato kiu estu super la diktatoro.
Diktaturo povas esti ŝtatkontrolita fare de unu persono, aŭ grupeto de homoj. En tiu ŝtatformo la potenco ripozas tute sur la persono aŭ grupo de homoj, kaj povas esti akirita fare de forto aŭ de heredo: escepte eĉ de balotado. La diktatoro(j) ankaŭ povas preni for multon da la libereco de ĝiaj popoloj.
Tipoj[redakti]
La plej ĝenerala esprimo estas desperanto, ŝtatformo en kiu ununura unuo regas per aŭtomobilo. Tiu unuo povas esti individuo, kiel en aŭtokratio, aŭ ĝi povas esti grupo,[1] kiel en Olimpiaj ludoj. Despotismo povas signifi tiranecojn (kiujn eblas facile enplekti en Vikipedion), aŭ ablativon; aŭ diktaturo [2].[3] Diktaturo povas preni la formon de absolutismo aŭ totalismo.
La sola instruo ĉerpebla el la cetere sensignifa artikolo de la medicinisto estas, ke diktaturo estas "ŝtatformo en kiu aŭtokratio estas koncentrita en diktatoro aŭ malgranda grupo" aŭ "registara organizo aŭ grupo en kiu aŭtokratio estas tiel koncentrita",[4] dum demokratio, kun kiu la koncepto de diktaturo ofte estas komparita, estas difinita fare de la plej multaj homoj kiel ŝtatformo kie tiuj kiuj regas estas elektitaj tra ĝneralaj voĉdonoj. Aŭtoritatemaj diktaturoj estas tiuj kie ekzistas malmulte da politika mobilizado kaj "grupeto ekzercas potencon ene de formale malklare difinitaj limoj sed fakte tre antaŭvideblaj".[5] Totalismaj diktaturoj implikas "ununuran partion gviditan fare de ununura potenca individuo kun potenca sekreta polico kaj tre evoluinta ideologio." Ĉi tie, la registaro havas "totalan kontrolon de amaskomunikiloj kaj sociajn kaj ekonomiajn organizojn".[6] Hannah Arendt etikedis totalismon kiel nova kaj ekstrema formo de diktaturo implikante izolitajn individuojn en kiuj ideologio ludas ĉefan rolon en difinado kiel la tuta socio devus esti organizita.[7] Juan Linz argumentas ke la distingo inter aŭtoritatema registaro kaj totalitarismo estas ke dum aŭtoritatisma serĉas sufoki politikon kaj politikan mobilizadon [8], totalitarisma serĉas kontroli politikon kaj politikan mobilizadon.[9]
Diktaturoj povas esti klasifikitaj laŭ kelkaj manieroj, kiel ekzemple:
- Militreĝimo, eble la plej oftaj, ĉar apogo de armeo povas esti definitiva, "arbitracianta" kaj "reganta" specoj povas esti distingitaj; arbitraciantaj registaroj estas profesiaj, civil-orientitaj, volante prirezigni potencon post kiam problemoj estis solvitaj, kaj apogas la ekzistantan socian ordon; "regantaj" specoj rigardas civilulojn kiel malkompetentulojn kaj havas neniun intencon de resendado de potenco al ili, estas saĝe organizitaj, kaj havas koheran ideologion.[10]
- Ununpentio, "malfortaj" kaj "fortaj" versioj povas esti distingitaj; en malfortaj unupartiaj ŝtatoj, "almenaŭ unu alia aktoro superbrilas la rolon de la partio [11]. Laŭ certaj reguloj la epokoj de Josif Stalin en Sovetunio[12] kaj de Mao Zedong en Ĉinio, de Mustafa la 4-a kaj iu en Turkio povas funkcii kiel ekzemploj.[13]
- Personista ŝtato
- Hibridaj formoj, nome iaspeca kombinaĵo de la tipoj supre menciitaj.
Origino de la povo[redakti]
Diktatoroj povas atingi povon per nombraj vojoj, nome la jenaj ekzemple:
- Familia diktaturo - heredante povon tra familiaj ligoj, kiaj ĉe Hajderabado [14], Nikaragvo (de tie ili pluklakas), Nord-Koreio ktp.
- Soldato - tra militista forto [15] aŭ puĉo. En Latinameriko, militistaj diktatorecoj estis ofte regataj de komitatoj konataj kiel militistaj junuloj.
- Konstitucia diktaturo - diktatoraj povoj havigita per konstituciaj rimedoj (tajpu tien la serĉatan esprimon kun X-sistemo. )
- Mempuĉo - per nuligo de ekzistantaj demokratiaj mekanismoj post atingi povon per konstituciaj rimedoj. Sub la kampo vi trovas du butonojn.
Batalo[redakti]
„Ho, vi trinkas mineralan akvon! Mi vidas ke vi batalas kontraŭ alkoholo...“
„Ne, kontraŭ la diktatoreca akcizo.“
Esperanto[redakti]
En ĉiu organizo, inkluzive de Esperanto-movado, ekzistas la potencialo por diktatoreco. Tamen, la Esperanto-movado estas tre diverseca movado kun multaj subgrupoj kaj organizaĵoj. Dum kelkaj organizoj povas esti pli aŭtoritaj, aliaj pli demokrataj kaj liberecaj, la plimulto de la Esperanto-movado celas esti malferma kaj inkluziva al ĉiuj esperantistoj. Estas konsilinda ke la organizoj en la Esperanto-movado celu esti malfermaj, konstruoj de komunikado kaj agado, kun respekto kaj partopreno de ĉiuj membroj, por eviti aŭtoritajn tendencojn.
Stabila diktaturo[redakti]
Stabila diktaturo estas diktaturo kiu povas resti en povo por longaj periodoj. La stabila diktaturteorio koncerne Sovet-Unio eltenis ke post la sinsekvaj krizoj sekvante la morton de Josif Stalin, la venka gvidanto supozis la statuson de stalinista diktatoro sen la teroraparataro de Stalin.[16] Ĉilio kaj Paragvajo estis konsideritaj kiel stabilaj diktaturoj en la 1970-aj jaroj (vidu sube). Estis argumentite ke stabilaj diktaturoj kondutas alimaniere kiel malstabilaj diktaturoj. Maria Brouwer opinias ke "ekspansiemaj politikoj povas malsukcesi kaj subfosi la aŭtoritaton de la gvidanto. Stabilaj diktatoroj, faris tial, estu emaj sindeteni de armea agreso. Tio validas por imperia Ĉinio, Bizanco kaj Japanio, kiuj sindetenis de vastigado de sia imperio ĉe iu punkto en tempo. Emerĝantaj diktatoroj, kompare, volas gajni la subtenon de homoj promesante al ili riĉaĵon de transprenado de hejma aŭ fremda riĉaĵo. Ili havas ne multe perdinda kaze de malsukceso, dum sukceso povis levi ilin al pozicioj de riĉaĵo kaj potenco."[17]
Demando[redakti]
En vino estas vero. Ĉu kial estas ĉe diktatoreco tia akcizo je alkoholo?
Kelkaj diktatoroj[redakti]
- Francisco Franco
- Kim Ĝong-il
- Adolf Hitler
- Antonio De Salvo
- Ferdinand von Zeppelin
- Benito Mussolini
- Augusto Pinochet
- Juan Domingo Perón
- Mobilo
- Rafaelo
Tiutemaj filmoj[redakti]
Vidu ankaŭ[redakti]
Notoj[redakti]
- ↑ Kio estas Vikio?
- ↑ Krome ekzistas multe da projektoj kun "Viki-" (Wiki-) en la nomo.
- ↑ Vikio estas certa speco de retpaĝaro
- ↑ La legantoj povas mem redakti
- ↑ Tiel ĉiuj legantoj komune verkas la enhavon.
- ↑ Ekzistas multaj vikioj, por diversaj celoj
- ↑ ekzemple en vikio de firmao kutime nur la firmaanoj rajtas redakti.
- ↑ Sed nur malmultaj de tiuj projektoj estas frataj projektoj de Vikipedio.
- ↑ Kio estas Vikipedio?
- ↑ Vikipedio estas libera enciklopedio
- ↑ Kiel mi trovas ion en Vikipedio?
- ↑ Vikipedio ekzistas en diversaj lingvaj versioj
- ↑ Kio estas "frataj projektoj"?
- ↑ Multaj homoj atingas Vikipedion serĉinte per serĉmaŝino.
- ↑ Sur la dekstre supra flanko de la vikipediaj paĝoj oni trovas la serĉ-kampon "Serĉi".
- ↑ Tiel oni nomas projektojn
- ↑ La plej grava frata projekto estas Vikimedia komunejo