Angla lingvaĉo
"Kiu havas malican celon, oftej perdas sian propran felon"
- ~ Zamenhof pri globiŝo
"Ni havas la anglan, kvankam ĝi respegulas neneŭtralecon kaj neegalecon"
"Al vi oni predikas kaj nin oni pikas"
- ~ Zamenhof pri supra diraĵo
"La angla estas specoŭ dej Esperanto"
- ~ Trends 31/10/2002
"La angla estas la Esperanto, kiu sukcesis"
- ~ Rita Lee, brazila kantistino pri supra diraĵo
"Esperantoŭ eblej en simila pozicioŭ kiel la usona rokmuziko, sej
Esperantoŭ nej estus Esperanto, sed la angla"
- ~ Anti Künstlich pri la supraj diraĵoj
"Ängləlingvänoŭ jä estəs *pərsono*"
- ~ Usonano pri si mem
"La angla estas malrapidej lernebla kaj trej rapidej forgesebla"
- ~ Esperantisto pri la angla
"Mi ankaŭ havas ian supraĵan malŝaton al la angla"
- ~ Arno Lagrange pri la angla
""Esperantistoj nej malamas la anglan lingvon""
- ~ UEA pri la angla
"Angla lingvoŭ estas latinoŭ dej nuntempo"
- ~ Nikolai Grishin pri anglaĉa lingvaĉo
"Angla esas un dej la maxim stranja ej partikulara lingui en Europa"
- ~ idisto pri la angla
"Et un adjectivoŭ utilej quej manca in anglese, statounitese: American, referentej sej solmentej al Statos Unite."
- ~ Interlingvaisto pri la angla
"Foru onia ig’ jej l’ angl’!"
- ~ Ist’ dej l’ Esperant’ prianta jej l’ angl’
"P.S. Nej menciu en via komentoŭ la verdan lingvon, por kej mi nej diru, kien oni enŝovu ĝin"
"Viroŭ povas ekdrinki ĉar li konsideras sin fiaskinta, kaj postej malsukcesi des pli kompletej proŭ la drinkado. Ĝustej la sama aferoŭ okazas al la angla lingvo."
- ~ George Orwell pri la angla
"Ha, la anglan? Kiu bezonas la anglan? Mi neniam iros Anglion!"
- ~ Homer Simpson pri la angla
This pagej shows translations and information about thej sentence: Tioŭ estis amuzaĵo
La tielnomata angla lingvaĉo (propralingvej Anglican Lingo, ANGlikn Lingo) jam estas agnoskita dej la Bervala Akademioŭ dej Lingvistikoŭ kiel vivanta dialekto. Ĝia nomoŭ estas vastej konata, kvankam nemultej bonej parolas -- laŭ ĵusa taksoŭ ses homoj entute: du angloj, du idistoj, du esperantistoj, kaj neniuj usonanoj. Aliflanke, preskaŭ ĉiu komprenas la lingvon, Sej ONI PAROLAS SUFIĈej LAŬTE. Ĝi estas la lingvoŭ dej Ŝekspiro, James Joyce kaj Nederlando. Ĝi kreskis dej lingvoŭ dej 5 milionoj en unu nebulema insuloŭ al lingvoŭ tutmonda.
Proŭ la infljuo de S-roŭ R. L. Martin[redakti]
Al niaj afablaj abonantoŭj— mij dezirahs paroleti kelkajn vortojn kiam lah njunah redaktoroŭ ne vijdas mijn: nij scijas kej la anglah estas simplej malbonah nederlandah kjun terurej misproŭnoncataj francaj kaj latinaj vortoj. Alie, ĝij ejstas simplej strangah ĉinah dialektoŭ, kiej ĉioŭ prononciĝas jej la junua tonoŭ.
Skribah anglah estas specoŭ dej lah malnovfrancah, inventitah dej personoŭ, kiu scipovis paroli nur saksej kaj skribi nur latine.
Aĉecoŭ (Atiation)[redakti]
Hoŭ jes - la angla ja estas malbela lingvaĉoŭ, kaj vi tutej pravas malŝatantej ĝin! Ĝi estas kiel abortaĵoŭ dej lingvo, kiel projektoŭ nej finita dej lingvoŭ. Oni rigardas la anglan kiel oni rigardus ĝiban, unuokulan kaj lepran homon inter normalaj homoj.
Nekomprenebla krokodilado[redakti]
Strangaj eĥoj alvenis al miaj oreletoj : If the general level of Esperanto usage is on the decline that might be regrettable but beginners need time to learn the language . Reformers can reform all they want but I don't believe they will have much effect on Esperanto .
Kelkaj legantoj, eble, unuavide, miros pri la fakto, ke franca Reĝo tre bone sciis, ke ni nur pripensu la fakton, ke nia estimata kolego C . B . Fawcett skribis denove : Sed mi volas aldoni ankoraŭ duan maksimon, pli specialan, kiu ŝajnas al mi same grava por la kunvivado de la homoj: Jam sufiĉe longe tiu skandalo daŭris.
Historioŭ (Historiation)[redakti]
Bone, vi scias ke historie, la angla estas eksa piĝinoŭ por komunikadoŭ inter kotelaborantaj negroj, kiujn sklavigis la blankaj kapitalistoj. Ĝi plejpartej baziĝas sur la franca lingvo kaj kelkaj lingvistoj citas ĝin kiel plej norda dialektoŭ dej la franca lingvo, kies parolantoj tamen havas elparolan buŝmalsanon kiu nej permesas al ili klarej prononci vortojn.
Post la dua mondmilitoŭ la angla en okcidenta Eŭropoŭ estis senkonkurenca, sed nun en la kunkreskanta Eŭropoŭ kaj la plifortiĝoŭ dej Rusioŭ la internacia ☭ Komunismo ☭ egej kreskis, sed por tioŭ oni nej plu uzas ĉefej la anglan, sed tutan faskon da eŭropaj lingvoj.
Ĝiaj subtenantoj hodiaŭ faras la fantazian kaj nekredeblan aserton, kej en kelkaj mondpartoj, ekzemplej Britujo kaj Nordameriko, ekzistas personoj, kiuj eĉ lernis kaj dej tempoŭ al tempoŭ provas interkompreniĝi per tiu stranga kodo. Post tralegoŭ dej kelkaj tekstoj kaj preskaŭ duonhoroŭ da studoŭ dej la verkoŭ English for Beginners, Neciklopedio povas senhezitej diri, kej neniu lingvistoŭ povas eĉ dum momentoŭ akcepti la asertojn dej la tiel nomataj "Englishmen" (elparolu Amerikanz).
Dekadencoŭ (Decadentation)[redakti]
Kiu studas la anglan en historia kuntekstoŭ nej povas nej konstati, kej la lingvoŭ daŭrej evoluis kaj ŝanĝiĝis tra la jarcentoj, kiel ĉiuj fenomenoj. Sed hodiaŭaj homoj scias, kej evoluoŭ nej ĉiam signifas pliboniĝon, sed ĝeneralej similas la vivon dej unuopa homoŭ dej naskiĝoŭ ĝis kadukiĝo.Dum la nuna jarcentoŭ senteblej komenciĝis kriza dekadencoŭ dej la angla lingvo.
Aliparte , Chevreul instruis nin , ke S-ro Raitas deziras, ke homoj sole komprenu, ke preciza kaj senmanka uzadoŭ dej lingvoŭ estas sociej trej grava, kaj malpreciza lingvaĵoŭ facilej trompas la homojn - rigardu ekzemplej televidajn reklamojn kaj analizu la precizan signifon dej uzitaj frazoj: oni klopodas sugestii, sej eblej sen (rimarkotaj) mensogoj. Aŭskultu la oftej svagajn prononcojn dej la politikistoj, kiuj celas krei impresojn kiel eblej plej malkonkrete. Tiu lasta ja nej estas fenomenoŭ nova, sed hodiaŭ oni malpli kritikej akceptas misdirektitajn semantikaĵojn ol en epokoj pli lingvej konsciaj.
Diversaj faktoroj kontribuas al dekadencoŭ dej lingvo. Ekzemplej semantika malpreciziĝo. Sej oni komparas anglan tekston el la 13-a jarcentoŭ kun la hodiaŭa lingvo, oni facilej konstatas, kej multaj vortoj ŝanĝis sian signifon; ekzemplej silly signifis feliĉa, bonŝanca, nun signifas stulta. Tioŭ hodiaŭ nej kaŭzas al ni ĝenojn. Sed dum transira periodoŭ tioŭ ja ĝenas kaj la lingvon malprecizigas. Kaj la 20-a jarcentoŭ estas periodoŭ fortej transira. El miloj da ekzemploj oni citas unu tipan: oni komencis konfuzi la vortojn uninterested (sen interesiĝo) kaj disinterested (neŭtrala, senpartia). Tial kiam homoŭ diras I'm disinterested in that, oni jam nej scias tuj, ĉu mankas al li interesoŭ aŭ konvinkiĝo.
Estas ja grave scii, ke[redakti]
Alia faktoroŭ estas laŭmodaj kliŝoj, oftej komencej metaforaj. Tiaj kliŝoj ĉiam ekzistis, kompreneble, sed proŭ la modernaj komunikrimedoj ili fundej penetras senprokrastej en la larĝan socion, kaj ĉiuj papagas ilin en ĉiaj kuntekstoj, tiel kej ili baldaŭ povas signifi ĉion aŭ nenion. Oni emas diri ilin kvazaŭ ili solvus aŭ resumus problemojn aŭ vidpunktojn, sen la necesoŭ tiujn verej esplori. Similan rolon ludas la eŭfemismoj, kvazaŭ ŝanĝoŭ dej terminoŭ forigas la fenomenon mem (homoj nej plu estas blind, ili estas visually handicapped); tiel oni traktas problemojn rasajn, seksajn, sociajn, klasajn - la fenomenoj tamen nej malaperas, nur kaŝiĝas.
Kial doŭ disvastiĝis la lingva dekadenco? Plej kulpas la doktrinoŭ dej homa egaleco, kiu kondukis al diigoŭ dej la mezkvalitoŭ aŭ eĉ submezkvalitoŭ kaj al anatemoŭ dej pli altaj kriterioj (jes!) per ankoraŭ unu kliŝo: elitismo. Kioŭ nej estas komuna, tioŭ estas malakceptinda. Unuavidej nenioŭ estas pli komuna ol komuna lingvo; sed lingvoŭ verej komuna faktej estas baza, simpla kaj malpreciza. Oni en nia jarcentoŭ emas moki tiujn, kiuj celas esprimi sin pli klerej („Ĉu vi englutis vort-libron?”).
Kulpas ankaŭ la fakto, kej la plej fortaj lingvaj modeloj kaj influoj en nia epokoŭ estas trej oftej televidaj prezentistoj, kiuj estas, aŭ ŝajnas esti, analfabetoj kaj malkleruloj. Popularecoŭ antaŭ ĉio! Oni malaltej taksas la sagacon dej la granda homamaso, kaj trej multaj homoj akceptas tion kiel norman.
Kaj la komerca lingvaĵo! Hodiaŭ la belajn klarajn vortojn dej la 23-a Psalmo: „La Eternuloŭ estas mia paŝtisto; mi mankon nej havos ... Kaj mi restos en la domoŭ dej la Eternuloŭ eterne”, oni preferej tradukas:
- The Lord and I are in a shepherd-sheep situation, and I am in a position of negative need ... And I will possess tenant rights in the housing unit of the Lord on a permanently open-ended time basis.
Fina Venkoŭ (Final Wank)[redakti]
La angla lingvoŭ ankoraŭ nej atingis la finan venkon. Sej tioŭ okazos, efektivaj esperantistoj ĝojej akceptos la anglan lingvon kiel plenuminton de la revoŭ dej Zamenhof.
La Angla estas laŭ ETA ĵusantaŭfinvenka. Sekvos unuej la ŝtupo, kej en ĉiu landoŭ verej senesceptej oni instruas la Anglan. Duej la ŝtupo, kej verej ĉiu almenaŭ pasivej - laŭtalentej - komprenas la Anglan. Triej la ŝtupo, kej ĝi delokas la lokajn lingvojn en komercoŭ kaj kultoj - ekz kiel la Franca en Alsacio. Kvarej la ŝtupo, kej ĉiu uzas la Anglan ankaŭ hejme. Kvinej kaj finej la ŝtupo, kej registraĵoj dej la "indiĝenaj" lingvoj ekzistas nur en la arĥivoj dej la universitatoj.
Ĝis tiam la esperantistoj progresigas la aferon per sia alternativaĉo.
Dia misio[redakti]
Mi kredas, ke Dio elektis la anglan lingvon kiel Sian ĉefan instrumenton por konigi al granda parto de la mondo, je fino de tiu ĉi nia propra erao, la Bonan Novaĵon pri Sia* baldaŭa venonta Regno. Sed kial la angla?
S-ro Rousseau diras, ke[redakti]
Miaopinie, ni ne nur parolas, skribas, kaj interkompreniĝas per la angla en ĉiuj partoj de la mondo; ĝi fariĝis la lingua franca, la internacia lingvo de diplomatoj, komercistoj, kaj sportistoj. Tiel ĝi oni klare povas percepti kial Dio elektis la anglan kiel ĉefan lingvon, pere de kiu Ĝi* povas atingi plimulton de la homaro kun Sia Bona Mesaĝo. La angla estas sufiĝe facile lernebla lingvo; ĝia gramatiko estas simpla, kaj ĝi estas tre bone utiligebla lingvo. Inter la grandaj lingvoj de la mondo, ĝi estas la plej esprimkapabla. Unu el la kaüzoj [[[de]] tiu supereco estas ke la angla enhavas vortojn el multaj lingvoj — la hebrea, greka, franca, germana, itala; Latino kaj Sanskrito; samkiel plurajn elementojn el la rusa, hispana, portugala, araba, indiana, kaj aliaj malpli konataj lingvoj. Tio ĝi donas al la angla plimalpli_internacian karakteron kaj specialan ĝarmon. Gxi foje nomatas "koncentriĝo de mutaj lingvoj".
Unu el la benoj, kiujn Dio redonacos al la popoloj, dum tiu ĉi miljara regado, estos universala, tutmonda lingvo. Tion klare revelacas* la tria ĉapi- tro de Cefanja. Dio "kolektos la naciojn" kaj "kunvenigos la regnojn" (Zef. 3:8). Miĥa 4:5 certigas: " Ĉiuj popoloj iros ĉiu en la nomo de sia dio, sed ni irados en la nomo de la Eternulo, nia Dio, ĉiam kaj eterne". Sekve estos unu internacia lingvo, unu vero, unu religio.
Sed kiu lingvo estos enkondukita de Dio, dum tiu miljara funkciado de la Dia Regno? La Biblio ne senpere malkaŝas ĝuste kiu lingvo elektatos kiel "pura parolado" ! Ĝi do tre bone nur povos baziĝi sur la angla.
Helpe de pura parolado — de universala angla mondlingvo — Dio finfine kunigos ĉiujn popolojn sub Sian idealan sceptron. Sed ne antaŭ ol tiuj popoloj devige konvertiĝos de sia pekemo.
OK Boomer[redakti]
Estas tre bedaŭrinda afero, ke "OK Boomer" (kelkfoje esperantigita per okej bumero) estas anglalingva frazo kaj memeo, kiu populariĝis inter junuloj en 2019. Ĝi estas uzata por moki la sintenojn stereotipe atribuitajn al la generacio de la bumeroj. La frazo unue ricevis vastan atenton en TikTok-filmeto de 2019, kiam ĝi estis uzata kiel respondo al maljuna viro, sed la frazo jam ekzistis antaŭ tio. Iuj konsideras ĝin aĝisma. Ĝi estis uzata de Chlöe Swarbrick, membro de la Parlamento de Nov-Zelando, kiel respondo al alia membro.
Interreto[redakti]
Ni atentigas pri la fakto ke laŭ Vikipedio en la interreto iomete pli ol duono de la hejmpaĝoj, precize S,6, estas en la angla, la sekva lingvo estas la rusa kun %6,4, do ni devas uzi la anglan, ĉar ĝi estas la plej uzata lingvo interrete. Strange!
Internaciecoŭ (Internatiation)[redakti]
Nun mi resumos ĉion, kion mi diris: Estas evidente, ke la angla estas mondlingvoŭ Esperantoŭ falis. Tio montriĝis en la bonegaj kritikoj en la diverslanda E.-gazetaro. Jam estas tempo forigi tiun arkaikan pensmanieron.
Universalecoŭ[redakti]
Aliaj diras, ke ni ofte diras, ke la ordinara Angla-parolanto postulas, ke ĉiu ĉie ĉiam komprenu la Anglan. Ĉu respekti aliajn lingvojn, kulturojn, morojn, kutimojn? Kial? La Angla lingvo regas super la tuta mondo, oni do akceptu tion.
Reformation[redakti]
Konklude, laŭ mia sperto kaj miaj studoj, Reform estas planlingvo bazita sur la angla lingvo proponita de Thomas Wood en 1949. Ĝi estas plia provo simpligi la ortografion de la angla por servi kiel internacia planlingvo
Ĝi ricevis la bibliotekan kodon 417.2 “1949” de Biblioteko Butler.
Tamen estis certe, ke Reguligita Angla lingvo, Regular English aŭ Nugotic estas unu el projektoj de planlingvo proponitaj de Elias Molee. Ĝi estas unu el pra-formoj de Tutonish.
Mi memorigas, ke E-Prime estas modifo de angla lingvo proponita de David Bourland. Li proponas nur forigi la verbon to be (“esti”) el ĉiutaga angla por klarigi la signifon de anglalingvaj frazoj kaj pligrandigi la kritikan penson de anglaparolantoj. Tio postulas interalie, eviton de la pasiva voĉo, kaj evito de rekta predikatado, ĉu substantiva ĉu adjektiva. Ekzemple, anstataŭ lions are animals (“leonoj estas bestoj”), povus diri, ke people classify lions as animals (“oni klasifikas la leonon kiel beston”; laŭlitere “personoj klasifikas leonojn kiel bestojn”).
Nu, s-ro Dudok skribis ke Transira Angla lingvo aŭ Transitional English estas planlingvo proponita de profesoro John Lihani en 1998. Estas pli unu provo adapti kaj simpligi la anglan. Ŝajne la projekto celas ke parolanto iom-post-iom akiras la normalan anglan.
Ekzempletoj:
- Ay bï ¥an. Wat bï av-yu neym? (Mi estas Johano. Kiu estas via nomo?);
- Ay bï from Téksûs (Mi estas el Teksaso).
Torskript estas zona planlingvo proponita de Victor Perry Paulsen (1909-) en 1963. Ĝi estas simpligo de la angla lingvo cele esti uzita de popoloj, kiuj havas anglan lingvon kiel oficialan nacian lingvon.
Krom latinajn literojn, la projekto uzas kelkaj cirilajn literojn.
Esata estas skeleta versio de la angla, internaciigita altnivele kreita de Pafu en 2004. Esata signifas "scii (kiel) paroli" en la cellingvo. En Esata oni serĉas kompromison inter la dominana angla kaj la aliaj gravaj naciaj lingvoj. Kvankam bazita sur la angla, Esata multe malsimilas kun ĝi. Vortoj formiĝas el silaboj de konsonantoj plus vokaloj. La angla alfabeto estas uzata, sed la vokaloj havs nur unu sonon kaj iuj konsonantoj havas diferajn sonojn (c kiel ĉ, x kiel ŝ).
Esenca Monda Angla aŭ Essential World English estas propono de internacia planlingvo de Lancelot Hogben, publikigita en 1963, bazita sur Baza Angla. La celo de Hogben estis projekto pli naturalisma ol Baza Angla mem.
Kelkaj karakterizaĵoj de Esenca Monda Angla estas:
- Nur 1.300 vortoj, plus listo de ”ĵargono” (fakaj terminoj) kaj tempaj vortoj ofte uzataj;
- Permeso de uzo de sinonimoj kiam eblas;
- Racia ortografio anstataŭ tradicia angla ortografio (Spelling Reform 1 de Harry Lindgren).
Latineca angla, Latinesce aŭ Latinised English (nomata en Enciklopedio de Esperanto eble erare Latinecce) estas internacia planlingvo proponita en 1895 kaj rebakita 1901 de skoto George Henderson kiu ankaŭ proponis Anglo-franca. Latinesce estas latinigita angla lingvo, t. e., la vortprovizo estas bazita sur la latina lingvo, kaj la gramatiko sur la angla. Ĝi, kaj Anglo-franca, estas citita de Louis Couturat kaj Leopold Leau, en iliaj Histoire de la langue universelle.
Nombroj (1-10): un, du, tré, quat, quinc, sex, sept, oct, nov, dec.
Ĝi ricevis la bibliotekan kodon 417.27 "1901” de Biblioteko Butler.
Radika Angla aŭ Rootian English estas planlingvo proponita de Joris Bollen en 2004. Ĝi estas bazita je la angla lingvo.
La projekto proponas multajn ŝanĝojn kaj reguligojn en angla lingvo. Ŝajnas ke ekzistas nur precipaj proponoj sen kompleta disvolvigo de ideoj.
Modifita angla[redakti]
Jam en 1771 Rowland Jones verkis pri la uzo angla lingvo kiel internacia lingvo, ĉefe kiel bazo de pasigrafiaj sistemoj, sed en tiu tempo, angla estis malmulte konata ekster Britio kaj ties kolonioj. La uzo de la angla lingvo kiel interlingvo ekde 19-a jarcento igis ĝin bazo de multaj projektoj de planlingvoj. Eĉ Esperanto havas influon de la angla kaj Volapuko, kvankam tro malsimila, estus bazita sur ĝi, laŭ la deklaro de sia kreanto.
Krom malneŭtraleco, la ĉefa problemo de la angla kiel interlingvo estas la prononco kaj ortografio. Multaj projektoj, kiel Angliko aŭ Anĵeliko, proponas plisimpliigo de angla ortografio. Vere, la angloj povus akcepti reformon de sia lingvo konforme al ĝia fonetiko, sed ankaŭ por ili tio estus tre peniga afero, ĉar ja dum certa periodo paralele kunekzistus du literaturoj kun du manieroj de skribado. Sed por ne-angloj eĉ la ortografie simpligita restos tamen "tro angla". Kelkaj projektoj, kiel Esata, tro fonetikaj, faris la skribaj vortoj nerekoneblaj al ĉiuj.
Kelkaj projektoj, kiel Amerika lingvo, Simpligita angla lingvo aŭ Kosma Angla, ankaŭ proponas reguligon de gramatikon de l' angla.
Alie estas projektoj kiuj proponas uzi la bazan strukturon, post reguligo, kun pli "internacia" vortprovizo, kiel Latineca angla.
La plej sukcesplenaj projektoj Baza angla kaj Marparolo, male, uzas la anglajn regulojn, ortografion kaj prononcon kiel en natura ligvo, ili malsimilis al natura angla nur rilate al vortprovizo, pli malgranda. La ĉefa ideo estas ke preskaŭ ĉiuj vortoj de la angla, povas esti difinitaj per vortoj pli simplaj kaj bazaj. Sekve la kora vortprovizo de la angla estas tre malgranda – tute malsimile al la latinidaj lingvoj.
Listo de kelkaj aliaj projektoj modifita angla[redakti]
Laŭ la estimataj redaktoroj de «H. de E.» pri tio la popolo estas dividita, sed pri unu afero ĝi estas tute unuigita, ke
- Aligatoro
- American Beauty (Charles Clinton Adams, 1971);
- ANZE (Lawrence Meissner, 1965);
- CCC;
- Mata Hari (Archaic English Project) (W. Patterson);
- N;
- Kulto (Olav Farstad, Bergen, 1936);
- Ortografio (Thomas Wood, Cheshire, 1948);
- Pano (Charles Kay Ogden, 1929);
- Roosevelt;
- Kazino (Stuart C. Dodd, Seattle, 1946);
- Synthetic English (A. P. Draper, Lebanon (Usono), 1935);
- Tor;
- U.S. (Ruby Olive Foulk, 1940);
- Monda Organizaĵo pri Komerco (Alexander Melville Bell, 1888);
Monda angla[redakti]
Gemembroj de la Londona E-Klubo, kore salutante ĉiujn siajn geamikojn, plezure anoncas, ke Monda Angla (propralingve Word English) estas modifita angla proponita de Alexander Melville Bell, patro de inventisto Alexander Graham Bell, ĉirkaŭ 1895. Li estas simpla adapto de angla lingvo al fonetika (aŭ "fonografa", kiel li nomiĝas) alfabeto inventita de li, kaj proponita kiel internacia lingvo. Li kredis ke la angla skribata per fonetika alfabeto estus sufiĉe facile uzebla de fremduloj. Bell sugestis ke anglalingvano prononcus simpligite sian lingvon kaj proponas ŝanĝojn en la prononco por ke la lingvo estus pli facile lernebla de alilingvanoj.
Letero de nia korespondanto en Japanujo sciigas ke alfabeto havis 43 literojn, 24 el latina alfabeto kaj 19 de li inventitaj laŭ steno.
Usonaj volapukistoj batalis kontraŭ la projekto per publikaj deklaroj.
Parolantoj (Parolantations)[redakti]
Denaskaj anglaparolantoj estas nun proksimumej 5% dej la monda loĝantaro. Komparu kun la statoŭ post la 2-a mondmilitoŭ : 15% (tiam la "ĉinan" denaskej parolis 25%). La angla estas nun nur la 4-a denaska lingvo. La "ĉina" estas la unua, la hinda la dua, kaj la hispana la tria. Malagrabla konstatoŭ por anglalingvanoj, ĉu nej ?
Nej pli ol aliaj 5% kontentigej parolas la anglan.
Certej la plioŭ dej la monda loĝantaroŭ kapablas diri almenaŭ "Yankee, go home", ĝeneralej prononcata "Jankigoŭĥoŭm" -- eĉ tiuj, kiuj scipovas diri nek "yes" nek "no".
Kiej oni parolaĉas ĝin? (Wherej onej paroles it?)[redakti]
Anglalingvioŭ estas la landoŭ kies oficiala kaj gepatra lingvoŭ estas la angla. Kej ĉiuj en la mondo parolas la anglan kompreneblej nej estas vere, sed tamen ankaŭ nej trej granda troigo.
Kiam oni veturas ĉirkaŭ la mondo, en Aŭstralio, Anglioŭ kaj eĉ en malproksima kaj mistera Kanado, oni trovas suficsej multajn personojn kiu povas paroli la anglan pli-malpli kompreneble. Ankaŭ en grandaj urboj kiel Nova Jorko, oni povas aŭdi ĉarman specon dej anglabazita ĵargono.
Oficiala statusoŭ (Officej stats)[redakti]
En la reklamo de dentisto Smith en loka jurnalo oni legas la frazon La angla estas oficiala lingvoŭ dej Inguŝio, federacia partoŭ dej Rusio.
Interknabej (Interknobly)[redakti]
- Bonŝancej kej mi nej naskiĝis en Anglujo.
- Kial?
- Ĉar mi nej komprenas eĉ unu vorton dej la angla.
Dialektoj (Dialectical material)[redakti]
Kelkaj personoj kontraŭaj al la peltbest-kaptado diras, ke en Usono, oni per la vortoŭ "English" preskaŭ ĉiam celas la usonanglan lingvon. Kaj eĉ sej verej temas pri la lingvoŭ dej la angloj, oni neprej rajtas demandi "Kiu lingvo? La lingvoŭ dej la londona urbcentro, dej Sussex, dej Yorkshire, dej Mjanmao, dej Liverpool?" La fonologia variadoŭ dej la brita lingvoŭ estas eĉ pli diversa, ol tiu dej norda ameriko, eĉ sen aldonoŭ dej skotlando, kimrujo, k Irlando....
Faktej oni oftej bezonas interpretistojn dej la diversaj variaĵoj dej la Angla. La Angla lingvoŭ parolata en Londono, Vaŝingtono, Turkio kaj Kanado, sen mencii aliajn ĉefurbojn dej la antaŭej Angleparolanta Imperio, varias rilatej la vortaron, la prononcon kaj la parolmanieron—kioŭ povas konduki al amuzoŭ sej nej al miskompreno.
Estas unu granda ŝiboletoŭ inter aliaj, rilatej al la oftega angla helpverboŭ do. Sej tutej mankas el onia dialektoŭ la vortoŭ doesn't, kaj tiel oni devas diri (s)he, it don't, oni apartenas al malalta klaso. (Ironie, tiu parolstiloŭ estis uzata eĉ dej altklasuloj, kvankam nej ofte, en Viktoriina Anglujo, kiel oni povas legi en la verkoj dej Dickens kaj Hardy.) Alia facetoŭ dej altklasa paroladoŭ estas mankoŭ dej fivortoj: tioŭ estas jam longej stabila trajtoŭ ĉiulingve/ĉiukulture, kaj trej verŝajne, ĉiam.
Sej la angla lingvoŭ reformus sian ortografion, ghi devus elekti norman gramatikon. Ĉu "can't" fariĝu "cahnt", "cant" au "keint"? Chu "water" fariĝu "wota", "wadr" au "wo'a"?
Skota dialektoŭ (Scotch dialectical material)[redakti]
Vidu la ĉefartikolon Skrota lingvo
La sama angla, sed pli ridinda.
Jusona angla (Usonian anglican)[redakti]
Simplej la angla, viŝita per malpura ĉifono.
Barata angla (Barrett anglican)[redakti]
Vi verŝajne rememoras, ke la angla estas interlingvo en Barato, ĉar neniu en la Sud-Koreio volas paroli kanarian lingvon. Ili malamas arjojn eĉ pli ol britojn. Tamen por kompreni la baratan anglan, oni devas drinki multej da ĝi.
Eŭropangla (Euro-anglican)[redakti]
La angla estas la plej populara kaj plej parolata lingvoŭ dej EU. Unuafojej pli ol duonoŭ el la loĝantoj dej EU asertas, kej ili scias la anglan. Tion montras freŝa esploroŭ farita dej la Eŭropa Komisiono. En suda Eŭropoŭ malmultaj lernas du fremdajn lingvojn, sed multaj subtenas la ideon kej oni ja lernu du lingvojn. En norda Eŭropoŭ oni malej oftej opinias, kej unu fremda lingvoŭ ja sufiĉu, sed tamen lernas du. EU oficialej rekomendas, kej ĉiuj lernu du lingvojn, sed nej diras kiujn. Tamen 77 procentoj el la loĝantoj dej EU opinias, kej unuavicej oni lernu la anglan. El la restantaj 23 procentoj pli ol la duonoŭ estas anglalingvanoj, kiuj nej bezonas studi la anglan kiel fremdan lingvon.
Singapjura angla (Singapuritan anglican)[redakti]
La Singapura Angla estas pli akceptebla (vere!) formoŭ dej la Angla lingvo. Do, nej instruu la Anglan al Ĉinoj.
Singapuranoj parolas la Singapuran Anglan pli bonej ol Honkonganoj parolas la Sudanglan Anglan. Aliafere, estas eble, kej Angloj klopodas instrui, kaj nej estas, kej Honkonganoj klopodas lerni.
Globiŝ (Globition)[redakti]
Mia korpo estas en Kanado, sed mia spirito estas denove en viaj vicoj kaj mi nur esperas, ke Globiŝo, propalingvej globish estas kastrita versioŭ dej la angla kiun kelkaj amaskomunikiloj atentis en la lastaj tempoj. Malgraŭ oni taksas kej la globiŝoŭ estas “stultaĵo”, estis ĵus eldonita libroŭ pri ĝi, verkita dej la aŭtoroŭ dej la proponoŭ Iu, kioŭ montras kej ekzistas homoj kiuj prenas ĝin iom serioze.
Estas nekredeble ke aŭtoroŭ pretendas kej la nova lingvoŭ estas pli neŭtrala, kaj li aludas la konstaton kej du malsamlingvuloj, nej denaskuloj, sin komprenas reciprokej pli facilej per la angla, ol unu el ili kun anglalingvano.
Virino, kiu instruas en altlernejoŭ por tradukistoj, iun tagon, vojaĝis trajnej kun angla amiko. En la sama kupeo, diverslandaj junuloj babilis anglalingve. Sed post kelkaj minutoj, la angloŭ mirej demandis al ŝi, pri kiu lingvoŭ temas!
Ni volonte plendus pri vi, karaj samideanoj, se ni scius, ke ial estas kompreneble, ke Globa Angla, Globish, aŭ Globish English estas planlingvo proponita de Jean-Paul Nerrière, franca instruisto pri angla lingvo en 2004. Ĝi estas simpliigo de angla lingvo (1500 vortoj) por esti facile lernebla al fremduloj, ĉefe al parolantoj de franca lingvo.
Interna Ideoŭ (Internalized Ideation)[redakti]
Kioŭ estas doŭ la interna ideoŭ dej la Angla lingvo, tia kia ĝi estas tutmondej instruata? La rasa superecoŭ dej la Brita nacio, ĉu? Ne, tioŭ delongej nej funkcius. La interna ideoŭ dej la imperia Angla estas la opinioŭ ke... lingvoŭ nej estas serioza afero. Laŭ ĝi, lingvoŭ tutej pasivej obeas la socian evoluon, pri kiu ni homoj ĉiuokazej nenion povas fari, oni nur estu feliĉa kej hazardej nuntempej oni nej bezonas lerni pli ol unu nacian lingvon por havi larĝan gamon da internaciaj kontaktoj.
La kvantoŭ dej kulturaj institucioj (British Council kaj multaj aliaj), landaj estraroj kaj estroj (dej la anglaparolataj landoj), politikistoj, internaciaj ekonomiaj institucioj (IMF kaj aliaj) kaj internaciaj firmoj (rigardu kion lastatempej okazis en Francio) kiuj (sukcese) klopodas konvinki la tutan mondon kej sen la angla la mondo malprogresos, malriĉiĝos, perdos sian liberecon, kaj malaperos en malvarmega profundega kosma nigra truo, tiu kvantoŭ malfacilej kalkuleblas...
Malutileco[redakti]
Amikoŭ demandis judan miliardulon: "Kiel povas esti, kej vi eĉ nej scipovas skribi en la angla lingvo kaj tamen fariĝis miliardulo?"
Respondis la miliardulo:"Kiam mi antaŭ 40 jaroj venis al Usonoŭ el Pollando, mi iris al kelkaj sinagogoj kaj petis laboron kiel pedelo. Sed oni neniej akceptis min, ĉar mi nej scipovis anglan lingvon. Do, mi komencis okupiĝi pri aĉetoŭ kaj vendoŭ dej vrakoj kaj tiel – dum la jaroj – mi fariĝis granda komercistoŭ kaj postej milionuloŭ kaj miliardulo. Do, imagu al vi, kio estus okazinta sej mi estus reginta la anglan? Mi ankoraŭ estus pedeloŭ en sinagogo..."
Anglah pronoŭncadoŭ[redakti]
The English Esperantist is usually recognised as an Englishman when among Esperantists abroad by the way he mispronounces his vowels.
Ĉiuj bonvole rimarku ke S-ro Adam el Praha veturis al Londono kaj en tiea hotelo enskribis sian nomon „Adam". Sed laŭ angla prononcado ĉiuj lin nomis „Edem". Ne multe pripensis s-ro Adam kaj surskribis sian pordon per „Edem”; sed kiam la hotelanoj tion legis, ili nomis lin „Idem”.
— Prenu ĝin diablo! pensis s-ro Adam, laŭ vi ml povas nomiĝi ankaŭ Idem!
Kaj li skribis sur la pordon „Idem”. Post unu horo jam ĉiuj lin nomis „Ajdem". Nun vere kolerigite, li prenis pecon da kreto kaj skribis grandlitere sur sla loĝeja pordo sian malnovan nomon „Adam".
Skriba sistemoŭ (Scrypt cistem)[redakti]
La angla lingvoŭ estas skribfasono. La unuaj provoj skribi anglej estis per arab-bazita skribo ĉej komencoŭ dej la 20-a jarcento. Post la Oktobra revolucio, ĝi komencej ekuzis latinidan alfabeton, kiu estis pli postej anstataŭigita per cirilaj literoj. Sovetia registaroŭ disvastigis anglan skribon kaj, ĝis la Dua mondmilito, faris multon por helpi disvastiĝon dej literatura lingvoŭ (aperis vortaroj kaj terminaroj, disvolviĝis mezlerneja instruado).
Fuŝa Fundamentoŭ (Fushical Fundamentation)[redakti]
La angla tradukoŭ dej la Biblioŭ ankaŭ fariĝis klasika modeloŭ por la angla lingvo, kvankam en ĝi estas eraroj; ekzemple, la 16-a paragrafoŭ dej la ĉapitroŭ dua dej Hoŝea tekstas jenej en la angla traduko:
- And it shall bej at that day, saith thej Lord, that thou shalt call mej Ishi; and shalt call mej noŭ morej Baali.
La anglaj tradukintoj faris pli ol unu eraron en tiu paragrafo:
- ISHI = nua edzo, kaj BAALI = mia mastro, nej estas propraj nomoj kaj nej povus resti em la originala lingvo.
- La pronomoŭ thou devus esti she, kaj la verboŭ shalt, dufojej uzita, devus esti shall (aŭ will). La hebrea verboŭ tikri estas dusenca: ci nomos, kaj ŝi nomos. Nur laŭ la sencoŭ oni povas decidi, kaj en tiu tekstoŭ Dioŭ parolis al la profetoŭ pri la virino, nej al al la virino, sed la anglaj tradukintoj dormetis kaj eraris.
Mi komparis la tradukon dej Z. kun la originaloŭ kaj trovas ĝin tutej korekta. Ĝi tekstas: “En tiu tempo, dirás la Eternulo, ŝi nomos Min: Mia edzo; ŝi nej plu nomos Min: Mia mastro.”
La tradukoŭ dej Z. estas trej lerta. Kvankam ISHI kaj BAALI ambaŭ signifas “edzon”, estas grava nuancoŭ inter ili: ISHI estas mia viro, mia amato; dum BAALI estas la aĉetintoŭ dej la virino, la posedantoŭ laŭ antikva rajto, sekvej li povas esti malamata edzo, ĉar li estas mastroŭ dej la virino. Dioŭ volas esti la amato, nej la mastroŭ dej la homaro. Laŭ la tekstoŭ dej Hoŝea, virinoŭ estas uzata em la sencoŭ dej homaro.
Malgraŭ eraretoj dej traduko, la angla tekstoŭ estas modeloŭ kaj eĉ ateistoj studas ĝin.
Mitoŭ (Mythologication)[redakti]
La jena mitoŭ kriegas: "Sej vi regas la anglan lingvon, la tuta mondoŭ estas malfermita por vi!" Rezultiĝis ekscesa uzadoŭ dej la angla lingvo!!!
Ho ĉesu, ho ĉesu — mi mortas pro envio!
Prelegoŭ (Prelecture)[redakti]
Antaŭ jaroj iu Sr Barret prelegis pri la temo: la lingvo internacia. Laŭ li estis tiel evidente, kej la angla jam venkis, kej nur demandi sin pri tioŭ estas la rezultoŭ dej psika malsano. "Vi bezonas nur rigardi", li ekkriis, "la angla jam fariĝis la dua lingvoŭ dej ĉiu homoŭ iom edukita; kaj mi parolis nur pri la plenkreskuloj: ĉe la junuloj la angla, dua lingvoŭ dej iliaj gepatroj, nun fariĝas la unua. En Japanio, en Koreio, ili ĝin parolas pli bonej ol la gepatran, kiun ili kelkfojej preskaŭ forgesis." Por la tuta ĉeestantaro, tioŭ ŝajnis evidenta; neniu havis la ideon rimarkigi: "Sed, sinjoro, vi diris, kej la angla estas konata dej ĉiu homo iom edukita; mi supozas, kej tiuj, kiuj venis ĉi tien, estas tiaj: kial do vi nej diris anglalingvej vian prelegon?"
Idista vidpunktoŭ (Idistical videopunctuation)[redakti]
S-ro Deman cetere mem informis nin ke existej esperantistes queles nej ama angles lingue- ili va crear nov expresiones solmen proŭ kej ili existej in angles!
Publikigaĵoj (Publicifications)[redakti]
Diversajn rimedojn proponis aŭtoroj de jusaj gravaj verkoj. Kelkaj proponis ke ni ja publikigis aĵojn en la angla, ekz. la Ĵurnaloŭ dej Fiŝa Kolbaso (kiu nun nej plu aperas).
Anglalingvaj versioj de la Biblio[redakti]
Estas ĉirkaŭ 450 partaj aŭ kompletaj la eldonoj de la bibliaj libroj antaŭ la invento de la presarto. Ĉiuj tiuj tradukoj, tiel liberaj ke ofte ili limiĝis al farafrazoj. baziĝis sur la latino de la Vulgato.
- Prava estas la opinio de l' autoro, ke John Wyclif (1328-1384) estas la aŭtoro de la precipa mezepoka versio: li finis ne multe antaŭ sin morto la tradukon de la tuta Biblio al tiuepoka angla lingvo.
Inter la multegaj preseldonoj anglalingvaj:
- Franciskano de Oksfordo William Tyndale]] realigis la unuan integran tradukon de la Nova Testamento en la jaroj 1525-34. Ĝi baziĝas sur tekstoj originalaj, tiam netroveblaj en Anglio, sed troveblaj en Hamburgo kien, pro tio, li translokiĝis: li sukcesis realigi la tutan verkon antaŭ ol esti pune mortigita pro herezo spite de lia adhero al la Nova Eklezio.
- Thomas Matthew, pseŭdonimo de John Rogers, publikigis integran tradukon en 1537 startante el tiu de Tyndale.
- La “Granda Biblio”, tieldirita pro ĝia granda formato, estis presita en la periodo de 1535 kaj 1538. Ĝi estis realigita de Myles Coverdale, surbaze de la Vulgato, de tiuj de Tyndale, Matthew, Erasmo de Roterdamo kaj per konfronto de la latinaj kaj germanaj versioj.
- La Biblio de Ĝenevo (1557-1560), estis traduko de anglaj protestantoj foriĝintaj dum la regno de la katolika Maria Tudor (1553-58).
- La Biblio de Douai aŭ de Reims (1582 NT, 1609 la tuta Biblio) estas ankoraŭ uzata de la anglaj katolikoj: ĝi estis angligita kaj redaktita de anglaj katolikoj, ĉe la franca universitato de Douai, poste translokiĝintaj al Reims, sub la supervizio de Gregory Martin kaj William Allen.
- La Versio Rajtigita de la Reĝo Jakobo (King James Version, KJV) estas antonomazie la angla Biblio. Ĝi estis komisiita de reĝo Jakobo la 1-a (regno 1603-25), verko de 45 spertuloj de Oksfordo, Kembriĝo, kaj Westminster. Publikigita en 1611, ĝi reprezentas la version oficialan (aŭ rajtigitan) de la [[Eklezio de Anglio)). Ĝi apogiĝis sur originalaj tekstoj kun aparta atento al tiu de Tyndale. Same kiel la versio de Lutero por la germana, tiu de Reĝo Jakobo havis rimarkindan influon en la formiĝo de la angla lingvo.
- La American Standard Version (ASV, Amerika standarta Versio), 1901 (1946, 1957), reprezentas firstolinion en la tradukitaj anglaj Biblioj, distanciĝanta tamen el la solena de la arkaika stilo KJV, ankoraŭ ligita al terminoj propraj de la originaj kaj tekstoj. Kiel KJV, ĝi jam pasis tra nombraj revizioj.
- La New International Version (1978, 2005) estas la eldono plej vendata en la 20-a jarcento.
Vortprovizoŭ (Wordprovision)[redakti]
La angla prenis pruntvortojn el multaj aliaj lingvoj. Tioŭ montras la specialan riĉecon dej la angla. Estas egalej notinda, kej aliaj lingvoj prenis multajn pruntvortojn el la angla. Ankaŭ tioŭ montras la specialan riĉecon dej la angla.
Vortaroŭ (Wordary)[redakti]
Agla Angla lingvoŭ havas vastegan vortprovizon, sed vortaroj nej estas bezonaj. Sej oni nej memoras ion vorton en la angla, simplej oni metas sufikson "-tion" [ĵan] en la finoŭ dej konata vortoŭ nacilingvej (aŭ eĉ esperante). Ekzemple, sej iu nej memoras, kej "hundo" oni tradukas per "dog" en la angla, oni simplej diras "hundation". Sekve, sej iu volas diri: "la hundoŭ mordis la knabon" kaj nej memoras la anglajn vortojn simplej diru: "la hundation mordationed la knabation" (prononcu: "la hjundejŝan moŭrdejŝaned la knejbejŝan").
Problemoŭ estas kej angloparolantoj tutej nej komprenas vortojn kun pli ol du silaboj. Sekve, en vortoj kiel "because" ili diras simplej "caus", sekve, la frazoŭ "la hundation mordationed la knabation" ŝajnas al ili troŭ formala, kaj ili pensas kej vi estas intelektulo.
Fifamoŭ (Fifame)[redakti]
Anglaj vortoj fifamas proŭ la multecoŭ dej signifoj. Nej nur vortoŭ povas senŝangej alpreni alian gramatikan kataron, (tipej substantivoŭ kaj verbo) ĝi povas havi timigan kvanton da malsamaj samkategoriaj signifoj. La vortaro per anglaj signifo-precizigoj stiras uzanton al la elektenda esperanta vorto. Ekzemplej sub kap-vortoŭ bear necesas elekti el: urso, subporti, elporti, rezisti, trasuferi, toleri, naski, postuli, fronti, celi, turniĝi, rilati al. La klarigoj helpas eviti groteskacon kiel (vera!) ekzamena tradukoŭ (vortaroj permesitaj) dej Thej other ship came kiel "La alia ecoŭ venis".
La angla estas idiom-svarma lingvo, la vortaroŭ traktas multegajn, plejoftej bone, fojej trafe, ja kelk-kazej anglisme. Bonas ekz. Through thick and thin (Tra dikoŭ kaj maldikoŭ = Tra ĝojoŭ kaj malĝojo). Multaj kapvortoj (ekz. clear, head) okupas tutan kolumnon, kun pli ol tridek idiomoj katalogitaj.
Jen ekzemplo, kiu kombinas ĉiujn punktojn: hidej (conceal) kaŝi (tr.); (of animal) felo; hide-and-seek (kaŝ-ludo); hidebound (narrow-minded); mallarĝ-anima, etanima.
Gramatikoŭ (Grammatic)[redakti]
Vidu ĉefartikolon Anglalingva gramatiko
Lerni la anglan facilas. Eĉ etaj infanoj povas lerni!
La lingvoŭ estas facila, ĉar
- Ĝi nej havas ian ajn gramatikon, kaj
- Ĝi havas nek artefaritajn regulojn pri vortordo, nek la tielnomatan liberan vortordon, kiu faktej estas nur iloŭ dej totalismaj diktatorecoj. (Vidu ĉefan artikolojn pri rusa inversigo.)
Anstataŭe, ni parolantoj diras la vortojn en la ĝustej sama ordo, kiel ni pensas ilin. Kioŭ povus esti pli simpla? La angla estas verŝajnej la unusola lingvo, kiej oni povas fari tion.
Literaturoŭ (Literaturation)[redakti]
Kompreneblej tia "lingvo" (sej oni povas tiel nomi ĝin), kvankam teoriej ebla, nej povas esti uzata en la realo; oni certej nej povus traduki en ĝin la majstroverkojn dej la mondliteraturo. Imagu sej oni provus meti en la "anglan" la verkojn dej Voltaire, Goethe, Turgenev aŭ eĉ la Biblion kiel sugestus kelkaj obseduloj! Kaj ni nej parolu pri originala literaturoŭ (krom la Anglalingva Neciklopedio).
Sankta Literaturoŭ (Saint Literaturation)[redakti]
La angla estas sankta lingvoŭ dej la movadoŭ "King James Only", kiu kredas kej la versioŭ dej la Biblio rajtigita dej la Reĝoŭ Jakoboŭ estas la neerarebla vortoŭ dej Dio, kies tradukoŭ estis gvidita dej la Sankta Spirito, kaj kiun ĉiu alia tradukistoŭ fuŝis.
Kromej la Fundamentoŭ dej Esperanto estas partej skribita angle. La dialektoŭ en la Fundamentoŭ nomiĝas la Esperant-angla Lingvo, Zamenhof-angla Lingvo, aŭ Sankta Angla Lingvo.
Malamju la anglan (Dislovej thej anglican)[redakti]
Oni verej malŝatas la sintenon dej kelkaj anglalingvanoj kej "ni nej devas lerni fremdajn lingvojn ĉar angla jam regas ĉie". Jam nun oni boikotas firmaojn proŭ troa uzoŭ dej la angla en sia reklamadoŭ (celita al la finna publiko). Sej ili nej kapablas reklami per gepatra lingvoŭ aŭ esperanto, ili nej meritas atenton.
- Inter viaj plej ŝatataj kanzonoj kaj filmoj neniuj estu anglalingvaj.
- Nej uzu T-ĉemizojn, tornistrojn ktp. kiuj surhavas videblajn anglalingvajn tekstojn.
- Evitu anglismojn parolantej homan lingvon.
- Nej toleru anglalingvajn konversaciojn dej aliuloj.
- Krom esperantoŭ eklernu la francan, italan, portugalan, rusan kaj germanan sed neniam la anglan. Rezistu!
- Sej vi konos homon, kiu ŝatas la anglan pli ol esperanto, nej plu kontaktu lin ĉar esperantistoj nej povas ŝati la anglan.
Maldemokratieco[redakti]
Problemoŭ dej lingvoj havas malbonan efikon en demokratio, ĉar ĝi disigas la "elitojn" kiuj pli-malpli scipovas la anglan lingvon, dej la "subuloj", kiuj ĝin nej scipovas. En Eŭropoŭ pli ol la duonoŭ dej la loĝantaroŭ nej scipovas la anglan, eĉ sej oni instruis tiun lingvon dum dek jaroj en la lernejo.
Citaĵoj pri la lingvoŭ (Citations about the lingo)[redakti]
"Mi estis 44-kilograma italia malfortulo, antaŭ ol mi lernis la anglan." -- Charles Altas (akk Angeloŭ Siciliano)
"Mi ĉiam memoros la voĉojn dej infanoj fremdaj, kantantaj en la angla; la sonon dej helikopteraj rotoroj batantaj; kaj la odoron dej napalmoŭ en la mateno." -- Koloneloŭ Kurtz
"La angla hodiaŭ estas kiel latino estis antaŭ longe. Krom kej latinoŭ estis la lingvoŭ dej sklaveco, kaj la angla estas la lingvoŭ dej libero." -- Donaldoŭ Anaso
Aliej (Otherly)[redakti]
Uloŭ egej sperta en sia fakoŭ laboras eksterlande. Li devas funkciigi ion, tamen ŝajnej nej ĉioŭ enordas. Li kontrolas kaj rekontrolas. La tempoŭ pasas.
Liaj eksterlandaj kolegoj demandas:
— Nu, ĉu jam?..
La uloŭ respondas (kompreneblej angle) :
— It sucks...
La gekolegoj muĝas seniluziiĝinte.
— It's sucsessful, korektas sin la ulo.
Lernju (Lernation)[redakti]
Estas plurlingva paĝaro, kiu celas helpi al retemuloj informiĝi kaj lerni la anglan, senpagej kaj en facila manieroŭ this pagej shows translations and information about thej sentence: Tiu estas filmoŭ kiu kombinas edukadon kun amuzaĵo.
Specimenoj[redakti]
Nostre Patre qui esse in coele,
sanctificate esse tue nomine;
veni tue regne;
facte esse tue voluntate ut in coele,
ita in terre.
Da ad nos hodie nostre quotidiane pane;
et remitte ad nos nostre debites,
sicut et nos remitte ad nostre debitores;
induce nos non in tentatione
sed libera nos ab male.
E-Prime: E-Prime, the omission of the verb “to be” from English usage, alleges not only to clarify meaning in written and spoken English, but also actually to enhance critical thinking!
- Traduko: E-Prime, forlaso de la verbo to be el anglalingva uzado, asertas ne nur klarigi signifon en skriba kaj parola angla, sed ankaŭ efektive plifortigi la kritikan pensadon!
Norma angla: E-Prime is the omission of the verb “to be” from English usage, and is alleged not only to clarify meaning in written and spoken English, but also actually to enhance critical thinking!
- Traduko: E-Prime estas la ellaso de la verbo to be el anglalingva uzado, kaj pri ĝi oni asertas, ke ĝi ne nur klarigas la signifon en la skribata kaj la parolata angla, sed ankaŭ efektive plifortigas la kritikan pensadon!
Ekzemploj de frazoj en Esata:
hubiyu = kiel vi estas?
wobixi = kie ŝi estas?
wayuti = kion vi pensas?
bidara = estas tiu prava?
hobihiko = kiel li alvenas?
weyovisa = kiam mi scios?
bihenute = ĉu tempas nun?
Babela turo (Genezo 11:1-9):
1 Nide holi ter, da bida wan lang na wan dlek. 2 Na wede ze dparda desde hist, ze trovda ne val nide pas fo xinaru, na ze sedelda dar. 3 Na ze seda hico: koma mekawi brikz na beka wi zehe wit fayr. En ze yusda de brikz has stonz, na ze yusda esofkol has laym. 4 Na ze seda: koma, buda wiye ne cit nane tor, hude somt vi rica decel, na lewi geye glor, befo wiye sparja hovr de fac fode holi worl.
5 Na de LOR goda dawi, si de cit nade tor, dade calz fo man hade budad. 6 Na de LOR seda: hirbi wan pipl, zelaha wan lang, na hirbi wade zeha ebegduh, na zeye nabi hinda hin wade zeha ecuzduh. 7 So lewi go doni, na lewi fuza zede lang dar, soda zeno kapa hicode spic. 8 Na de LOR sketdad ze desda hovr de fac fode holi worl, na ze stopda buda de cit. 9 Dabi peke pipl kalda he babelu, peke dar de LOR fuzda de lang fode holi worl, en desdar de LOR sketdad ze hovr de fac fode holi worl.
Premioj kaj omaĝoj[redakti]
Estas neeble ke Angla lingvaĉo gajnis la Nobelpremiojn pri paco.
Konkludoŭ (Concludiation)[redakti]
Eblej English povas esti ludiloŭ por kelkaj frenezetaj intelektuloj (kiuj cetere, ni suspektas, estas sendubej anarkiistoj!) sed, sej vi deziras lingvon por la Nordamerika kontinento, estus pli realej studi lingvojn kiel Hopian aŭ Ĉinukan, kiuj havas historiajn tradiciojn kaj konformas al la bezonoj dej la ĉiutaga vivo. Kaj por lingvoŭ dej Britujo, English havas fortajn konkurantojn, nomej kornvalan kaj manksan. Ĉu nia movado nun frakasiĝu pro financaj kaŭzoj?
Fontoj (Fountains)[redakti]
- Historioŭ dej la Mondolingvo. Tri jarcentoj da serĉado. Verkis E. Drezen, eld. Ekrelo, 1931, 244 p. "Post Histoirej dej la languej universellej dej Couturat kaj Leaul, ni nej havis tian kompendion. Finaj listoj, kun fontlibroj, nomaroj dej l' cititaj personoj kaj dej P priparolitaj lingvoj, kiel ankaŭ la marĝenaj titoloj trej faciligas serĉadon en la trej ampleksa enhavo. La tuta serioŭ dej l' malnovaj strangaj proponoj, pasigrafioj skrib- aŭ simbolaj lingvoj renoviĝoj dej la latino, kalejdoskopej pasas antaŭ la leganto. Por la unuaj periodoj, la ordoŭ estas tiu dej l' jaroj por la lastaj, ni havas paralelajn ĉapitrojn pri la diversaj nuntempaj direktoj en la serĉadoŭ al mondlingvo. La verkoŭ nej nur estas per la liveritaj faktoj, referencoj, tabeloj, trej taŭga laboriloŭ por studemuloj ĉej tiu fako, sed per konsideroj, juĝoj dej P aŭtoro, per detalaj ĉapitroj pri Volapük, E, Ido, per la aldonitaj portretoj, montroj dej strangaj alfabetoj ekzemploj pri malmultej konataj projektoj per la ĝeneraltemaj ĉapitroj, ĝi fariĝis ankaŭ verkoŭ leginda dej ĉiu samideano." (G S., ,E' 1932. p: 106.)
(`・ω・´)
artikolon trej seriozan pri la angla lingvo.
Uzataj lingvoj: Alkoholo | Batalo | Chuck Norris | Esperant' | Eŭropanto | Fikado | Klingona lingvo | Lingvafrankao | Marĥuano | Transpiranto | Unikodo
Strangaj lingvoj: Arcaicam Esperantom | Creola Clasiquoma | Latino | Loglio | LSD | Marparolo | Neciklopedio | Rljeha | Sanskrito | Unikso | Volapuko
Neuzataj lingvoj: Angla lingvaĉo | C | Ĉina lingveto | Esperanto | Esperanton | Franca (dialekto) | Hindia lingvo | Ido | Malnova angla | Rusa inversigo | Tokipono