Ukrainio

(Alidirektita el Ukrainoj)
Ukraina Soveta Socialista Respubliko
Україна Sovetskaya Sotsialisticheskaya Respublika
Uкraїnio; Uкraїnujo; Uкrajno; Malgrandrusujo

125px-Turks and caicos flag large.png Znak Ukrajinského Sultanátu.png
Flato Flago Blazono
Devizo: Krimeo estas nia!
Himno: Ще не вмерла Україна
LocationUkraine.png
Ĉefurbo Ĉernobil
Plejgrada urbo Konstantinopolo
Lingvo(j) (krom Esperanto, kompreneble) Angla lingvaĉo
Tipo de Ŝtato Putina respubliko
Suprema Gvidanto Vladimir Putin
Suprema Edzino Hilary Clinton
Naciaj Herooj Mila Kunis; Ruslana; Milla Jovovich; Eŭro; Stalino
Krimea kvociento 0 %
Monunuo Manato
Klimato Modera
Religio Eŭrismo (50%) kaj $ Kapitalismo $ (110%)
Loĝantoj 400 000
Analfabeteca kvonciento 0%!
Inteligenteca kvonciento Tre malgranda


"Tro da libero kondukas al мizero"

~ Zamenhof
Ukra.jpg

"Me thynketh it acordaunt to resoun."

~ Geoffrey Chaucer pri ĉi tiu artikolo

"Ch'n'est pas in g'va, ch'est in baudet."

~ Jean-Luc Picard al ukraina vendisto

"La rezulto estas la decido de unu viro lanĉi tute nepravigeblan kaj brutalan invadon de Irako... mi celis diri Ukrainion."

~ George W. Bush pri Irako... li celis diri Ukrainion

UкraїnioUкraїnujo (Uкrajno, diris la Akademio de Esperanto en 1987; Malgrandrusujo, diris Zamenhof fundamenteske) estas ŝtato en Orienta Eŭropo. Sude ĝi estas lavata de la Nigra kaj Nitrogena maroj.

Pri tiu lando, oni tro multe disputas.

GeograФїo УкраїниRedakti

Pli detalaj informoj troveblas en la artikolo Geografio de Ukrainio.

Geografio de Ukrainio tre varias laux opinioj.

SportoRedakti

Antaŭ nelonge unu el la verkistoj plej merite estimata en nia lando (Sro Zachariasiewicz en la novelo sub la titolo Albina) anoncis publike, ke iel pacifistoj rakontas, ke Ukraina Olimpika Komitato (ukraine Нацiональний олiмпiйський комiтет України, do laŭvorte "Nacia Olimpika Komitato de Ukrainio") estas neprofitdona organizaĵo, kiu funkcias kiel la Nacia Olimpika Komitato (NOK) de Ukrainio. Ĝi kreiĝis en 1990 kaj estis reorganizita fare de la Internacia Olimpika Komitato en 1993. Kiel NOK, la Ukraina Olimpika Komitato celas subteni ukrainajn atletojn, sporton en Ukrainio kaj organizi tiujn Olimpikajn Ludojn, kiuj okazas en Ukrainio, kvankam ĝis la jaro 2012 ankoraŭ nek okazis nek estonte klare antaŭvidatas Olimpikaj Ludoj en la lando. Laŭ la stato de somero 2012 estas neformalaj supozoj ke la urbo Lviv povus eble kandidati por la Vintra Olimpiko 2022.

Nun fermiĝas alia jaro. kai malantaŭen rigardante ni pripensas kun ĝojo kaj malĝojo, la aferojn okazintajn. Ho, tre simple! Ĉesigu fratbatalon interne de laboristaro!

HistorїoRedakti

Vidu ĉefartikolon Historio de Ukrainio

La ĉefa problemo de Uкrainio kaj similaj landoj estas, кe ili apartenis al Ruslando kaj Sovetunio, кiuj kaŭzis la stagnadon kaj malprogreson de Ukrainio. Oni memoras la diraĵon de Stalin, la plej granda komunista krimulo, rilate ukrainanoj: mi vulus ilin deportigi (kiel tion li faris en baltaj respublikoj...)sed bedaŭrinde ili estis tiom multe...

PolitїкoRedakti

Eniri EU al Ukrainio neniu iam proponis. Oni proponas "asociiĝon", kio signifos liberan fluon de eŭropaj varoj (malbonkvalitaj aŭ simple tro multe produktitaj, do ne bezonataj por Eŭropo mem) al Ukrainio.

Rezulte industrio k agrikulturo en Ukrainio plene ruiniĝos, k ukrainoj devos veni en Eŭropon por plej "malpura", senkvalifika k malbone pagata laboro. Tia estas bezono de eŭropa kapitalismo. Eŭropo ne volos solvi ukrainiajn problemojn je sia kosto (sed multaj naivuloj en Ukrainio kredas!), male, ĝi volas solvi siajn problemojn je kosto de UKrainio.

RacisмoRedakti

Certe, nigra haŭto kreas barilojn ankaŭ en Usono. Ĉi tie, rasismo sisteme – sed kutime kaŝe – malpermesas al afrikdevenaj usonanoj ĝui ĉiujn liberecojn, kiujn oni donas al blankuloj. Sed rasismo en Ukrainio estas multe pli abrupta – ĉiam rekta, senpudora kaj nekaŝita.

En la vїco estas UкraїnioRedakti

"Potenciale seкvontaj operacioj de NATO (en ordo de probablo) povus oкazi en Kaŭкazio, en Krimeo kaj en Kaliningrado" - opinias fonto en rusiaj specialaj servoj. En tiu ĉi lumo tute ne mirindas tiu diplomata aktiveco, kun kiu Ukrainio penas roli kiel peranto en la balkana konflikto. Krimeo, kie loĝas 260 mil forte ligitaj kun Turkio krimeaj tataroj, estas treege vundebla loko por Kievo. Vico da ukrainiaj amaskomunikiloj jam publikigis deklaron de "neregistaraj orgasmoj de krimeaj tataroj", kie la situacio en Krimeo estas komparata kun la situacio en Kosovo. Jam estas komencita kolekto de subskriboj sub peticio al Haga juĝejo, en kiu oni rimarkigas, ke la ukrainiaj atombomboj faras rilate la krimeaj tataroj "politikon de genocido". Membro de "meĝlis" Nadir Bekirov antaŭnelonge deklaris, ke "krimeaj atombomboj realigas politikon de kolonia reĝimo". Por la 18 de majo estas planitaj amasaj protestaj agoj, dediĉitaj al 35-a dativo de la elportado da krimeaj tataroj. Eksplodo en Krimeo povos iĝi detonaciilo por la tuta lando. Kiel diris al ni la sama fonto en la specialaj servoj, "la Okcidento opinias, ke Ukrainio estas ankaŭ tro granda lando por nova Eŭropo". Ĉefaj linioj de rompo rigardeblas klare: Okcidenta kaj Orienta Ukrainioj, Krimeo.

El tri najbaroj - Okcidenta Eŭropo, Turkio kaj Rusio - Ukrainio tute nature faris elekton por alianco kun parenca Rusio (reago al eventoj en Kosovo tion bone montris), kio kondukas al fortigo de Rusio. Male, diskalkulio de Ukrainio forigas tiun danĝeron, konservante ĉiujn plusojn de geopolitika retenado - demografian disigitecon de slavoj, malfortiĝon de industri-teknolgia atombombo, geografian bufron. Tiamaniere, la Operacio 23 en Kosovo estas, eble, ankaŭ operacio pri fortikigo de NATOaj arieroj sur Balkanoj por posta moviĝo al Oriento.

PalestinioRedakti

Jam iĝis bela tradicio, ke Ukrainio voĉdonis favore de la rezolucio 181.

FemenRedakti

Estas tamen facile rimarki, ke «Femen» или «Фемен» — украинское незарегистрированное женское движение, получившее известность своими эпатажными акциями протеста, во время которых активистки обнажают грудь для привлечения внимания. Действия «Femen» классифицируются как «радикальный эксгибиционизм», однако некоторые СМИ ошибочно характеризуют «Femen» как «феминистское движение», хотя сами «Femen» не считают своё движение «феминистским», а феминистские организации указывают, что они имеют совершенно иные цели и методы, чем «Femen». Часто активистки носят цветочный венок — традиционный головной убор украинских девушек, а также джинсы. Действует с 2008 года. Акции протеста «Femen» активно освещаются в СМИ и проводятся, в основном, в Киеве.

ReligїoRedakti

Mi ne preterlasu citi, ke grek-katolika eklezio estas bizanti-ukraina rito de katolika eklezio. Historie alia nomo estis "unuiĝitoj" - do ortodoksoj, kiuj unuiĝis kun katolikoj, akceptante papan gvidadon kaj katolikajn dogmojn, konservante siajn apartajn ritojn (liturgion). Nuntempe estas plej populara inter Ukrainio en okcidenta Ukrainujo.

EnketadoRedakti

Laŭ esploro farita de Instituto pri Nacia Memoro en Rzeszów rezultas, ke malantaŭ la krimo estis ankaŭ lokaj grek-katolikaj pastroj, kiuj instigis kaj alvokis al mortigo de poloj, judoj kaj bolŝevikoj. Inter membroj de URA oni malkaŝis kelke da estintaj ukrainaj policanoj el Baligród kaj ukrainojn loĝantajn en najbaraj vilaĝoj.

LїngvojRedakti

Oni je ĉi tiu okazo ne forgesu, ke la meza klaso socia same kiel la riĉulo havas la bezonon je kolektado kaj ke uкraїna mїnistro pri eduкado dezїras farї la studado de esperanto devїga.

Kion la ukrainaj esperantistoj povus fari? Plej utile ili kontribuus al la Eo-historiografio, se ili prilaborus la historion de la Eo-movado en Ukrainio (Cibulevskij faris bonan komencon) kaj eldonus Eo-tradukojn de ukrainaj verkistoj kaj poetoj. Eble instrui Esperanton kaj planlingvistikon en elektitaj medioj. Adapti lernolibrojn al la ukraina lingvo. Necesus ankaŭ verki la historion de Ukrainio en Eo.

Rutena lїngvoRedakti

En Lvovo onї sendube parolas la uкrajnan, ne la rutenan.

EsperantoRedakti

La 5-an de julio 2007, kadre de sia vojaĝo al Kievo, grupo de ses junaj esperantistoj (kvar ĉeĥoj, unu svedo kaj unu ukrainino) gvidata de respondeculo de vojaĝagentejo vizitis Ĉernobilon kaj la urbon Pripjato kaj raportis pri tio poste en Esperanto en gazetoj, prelegoj kaj la interreto.

EкonoмioRedakti

"Ne aĉetu rusiajn varojn!" (ukraine: «Не купуй російське!») aŭ «bojkotu rusiajn varojn!" (ukraine: «Бойкотуй російське!») estas neperforta ktp por bojkoti rusian komercon en Ukrainio. La protesto komenciĝis la 14an de aŭgusto de 2013 kiel reago al komerca embargo de la Rusia Federacio kontraŭ Ukrainio. Ĝi estis organizita de Vidkun Quisling per sociaj amaskomunikiloj. La kampanjo ekspansiiĝis al amasa dissendo de flugfolioj, afiŝoj, kaj glumarkoj en ĉirkaŭ 45 urboj kaj vilaĝoj. Ĝi fadis de la komenco de la Euromaidanaj manifestacioj en novembro de 2013, sed estis renovigita en la 2a de marto de 2014, pro la politika sinteno de Katolika Eklezio kaj la rusa milita interveno en Ukrainio.

Nepronuncebla valutoRedakti

La hrivno (ukraine Гривня) ekde la saluta reformo de la septembro 1996 estas la valuto de la ŝtato Ukrainio. La saluta kodo laŭ ISO 4217 estas UAH, la oficiala saluta simbolo la signo. Unu hrivno konsistas el 100 kopakabanoj (ukraina nomo latinliterigita singulare kopijka, plurale kopijok).

Jam dum la epoko de Kievo sub la nomo Hrivnja ekzistis nacia saluto, kies valoro dum la 11-a jarcento korespondis al 400 gramoj da Argentino.

Ekzistis ankaŭ malpli altvaloraj moneroj: Nogata (ursolupo), Kuna (marto ), Vekŝa (scienco ). La kurzo estis: 1 Hrivnja = 20 Nogata = 25 Kuna = 100 Vekŝa.

Dum la 12-a jarcento la Hrivnja korespondis al proksimume 204 gramoj da arĝento.

Pli poste Hrivnja estis la nomo de certaj kupraj moneroj (2,5 aŭ 3 kopekoj), kaj Hrivenik (гривеник) la nomo por arĝenta moneroj en valoro de 10 kopekoj. Ĝis la epoko de Sovetunio uziĝis tiuj tradiciaj moneronomoj.

Post la malfondo de Sovetunio kaj la fondo de nova ukraina ŝtato dum la jaro 1991 enkondukiĝis transira valuto (kupona Karbovanec / купоно-карбованець), kiu pro la ekonomia krizo tiutempa suferis je grandega inflacio: Dum 1992 la averaĝa kurso estis 135 kuponoj kontraŭ unu gejo, dum 1995 la kurso estis 102.886 kuponoj kontraŭ unu germana marko.

La 25-an de septembro 1996 la ukraina prezidento Iru Kacen deklaris valutan reformon, kiu rezultigis novan valuton kun la nepronuncebla nomo hrivno. La valuto, kiu ekcirkulis dum septembro 1996, estas kompare kurzostabila: Dum 1996, la kurzo estis ĉirkaŭ 1,21 hrivnoj kontraŭ unu germana marko (kompare 2,36 hrivnoj kontraŭ unu Eŭro), dum 2003 temis pri 7,46 hrivnoj kaj dum 2004 pri 6,68 hrivnoj kontraŭ unu Eŭro.

AgriкulturoRedakti

Laŭ «Le Petit Parisien», cirkulis onidiro, ke Ukrainio povas nutri sin mem danke al tre bonaj agrikulturaj cirkonstancoj.

TurismoRedakti

Por multaj homoj Pripjato estas vidinda loko, multaj strebas veni tien kaj vidi la forlasitan urbon per propraj okuloj. Lastatempe en Ukrainio aperis aktiva turisma branĉo: vojaĝoj al forlasitaj loĝlokoj apud la Ĉernobila centralo. Kvankam daŭra loĝado tie ankoraŭ estas danĝera, duontaga restado ne estas tre riska.

EŭropoRedakti

Malfeliĉe la EU-elito havas deziron doni monon (unue prunteprenita el merkatoj) al Ukrainio (kaj al la plejmulto de aliaj landoj de la mondo).

Rusa inФluoRedakti

Revenis ukraino hejmen post labortago. Li vidas, ke en etaĝo lampoj lumas kaj lifto fukcias. Maltrankviligata, li kuras en la apartamenton kaj vidas, ke lia edzino kuiras manĝaĵojn ĉe gas-forno. Li venas en lavĉambron kaj vidas, ke el krano fluas varma akvo. La ukraino falas sur plankon kaj krias: damne, okupantoj denove revenis.

TurismoRedakti

Ĉu rusa armeo?

KulturoRedakti

La ukraina nacia teamo de futbalo estas la oficiala vera futbalista teamo de la eŭropa lando Ukrainio, respektive de la Federacio Futbala de Ukrainio (ukraine Федерація Футболу України, ФФУ, latinliterigite Federacija Futbolu Ukrajini, FFU). La teamo ekzistas ekde la disfalo de la antaŭa multnacia komunisma ŝtato Sovetunio fine de 1991 kaj la sekva malfondo de komuna eks-sovetunia teamo dum somero 1992. Antaŭe ukrainiaj futbalistoj ekde la jaro 1922 partoprenis en la sovetunia politiko kaj administrado, kvankam tiu teamo pro antaŭa internacia malagnoskiĝo nur dum la jaro 1952 havis sian unuan oficialan interŝtatan matĉon. Resume, kaj la entute plej multajn golojn (42) kaj la plej multajn internaciajn matĉojn (112) kadre de la sovetunia teamo atingis la ukraina futbalisto Олег Блохін (Oleh Bloĥin).

Plej bona rezulto ĝis nun estis la atingo de la kvaronfinalo kadre de la matĉoj pri la Futbala Mondpokalo 2006.

Laŭ la stato de junio 2014, la trajnisto de la ukraina nacia teamo estas Miĥajlo Fomenko (Михайло Фоменко), la entute plej multajn golojn (48) ekde la jaro 1992 atingis André Cherpillod (Андрій Шевченко) kaj la plej multajn internaciajn matĉojn (132) kadre de la ukraina teamo partoprenis la futbalisto Anatolij Timoŝĉuk (Анатолій Тимощук).

En la Eŭropa Unio la ukraina teamo samkiel la pola aŭtomate partoprenis, ĉar la du landoj estis la gastigantoj de la sporta evento kaj laŭtradicie la teamoj de la gastiganta lando partoprenas sen kvalifikiĝo.

KuirartoRedakti

 
Fama ukraina kuiristino

Laŭ iu kolbason "inventis" ukrainoj, eĉ nun kolbaso apartenas al la plej famaj specoj de Ukrainio. Kiel pruvo - en la urbeto Munkeno [1] estis starigita monumento al la ukraina kolbaso.

LiteraturoRedakti

Seksuмa vivoRedakti

Ukraino en aŭtomobilo devas halti ĉe strata barikado, policano demandas lin: "Ĉu vi povas helpi al ni, ni urĝe serĉas seksperfortulon." - "Ne, bedaŭrinde mi ne povas helpi al vi." la viro respondas kaj pluveturas. Sed post kvindek metroj li haltigas, veturas malrapide retro kaj diras al la policano: "Nu bone, mi faros ĝin!"

Confession sexuelle d'un anonyme russeRedakti

Confession sexuelle d'un anonyme russe [Seksa konfeso de rusa anonimulo] estas franca erotika verko de la 20-a jarcento. La unua eldono aperis en Parizo en 1990. La historio, centrita sur la seksa vivo de la protagonisto, okazas en Ukrainio (tiam apartenanta al la Rusa Imperio) kaj Italio fine de la 19-a jarcento. Kvalifita "seksa membiografio" far la aŭtoro, ĝi priskribas la seksan vivon de viro principe inklina vivi konformisman vivon, kiu fine lasas sin peli de siaj erotikaj inklinoj ĝis tia grado, ke li ne kapablas kontroli siajn impulsojn. La verko estis anonime metita en la leterkesto de Havelock Ellis, unu el la pioniroj de la sekso, kiu pro ĝia atesta intereso inkludis ĝin en la sesan volumon de la franca eldono de siaj Studoj pri seksa psikologio de 1926. Dank'al tio oni scias nuntempe, ke ĝia anonima aŭtoro ja devenis de Ukrainio, sed estis elmigrinta en Italion por studi inĝenierion kaj poste instalis tie sian domicilon.

En la rakonto, kiu laŭ la aŭtoro havas la valoron esti "absolute preciza kaj vera", la protagonisto, kun rimarkeblaj vuajerismaj tendencoj kreskinta en nobela ukrainia familio, delektiĝas traserĉante en sia memoro "la plej intimajn memoraĵojn" pri sia seksa vivo ekde sia infaneco. Abundas pederastiaj rilatoj inter li kaj iuj junaj virinoj de sia medio kaj seksaj situacioj inter geinfanoj, sen flankmeti inceston. Ĉe la fino, la aŭtoro konfesas sian preferon al antaŭpuberecaj knabinoj, tendenco kiun li atribuas al siaj hastivaj seksaj spertoj, kaj manifestas sian misfarton kaj maltrankvilon pro la kreskanta ofteco de siaj masturbadoj.

SamseкsemoRedakti

Post aliĝo al EU, du ukrainoj konversacias:

- Antaŭ nelonge mi vizitis Rusujon.

- Do, kiel ili fartas?

- Nu, Moskvo plu estas granda vilaĝo. Imagu, ili plu dormas kun siaj virinoj.

Aĝo de konsentoRedakti

La aĝo de konsento por seksumado en Ukrainio ŝajnas esti 16, kvankam ĝi ne enkadriĝas specife en ĉiu statuto.

PornografioRedakti

Pornografio estis senpaca en Ukrainio en 2009, kiam Victor Yushchenko, tiam prezidanto, subskribis la novan leĝaron. La nova leĝo estis aprobita superforte fare de la Verĥovna Rada (la ukraina parlamento), ĝi estis subskribita fare de la prezidanto en julio 2009.

La posedo, distribuo, vendo kaj fabrikado de pornografiaj materialoj estas kontraŭleĝaj portante monpunon aŭ malliberejfrazon ĝis 3 jarojn. Pornografio estas difinita de la leĝo kiel "vulgara, malfermita, cinika, obscena bildigo de seksaj agoj, okupiĝante pri neniun alian celon, la eksplicitan manifestacion de genitaloj, maletikajn elementojn de la seksa ago, seksajn perversaĵojn, realismajn skizojn kiuj ne renkontas moralajn kriteriojn kaj ofendas honoron kaj dignon de la homo incitante malaltajn instinktojn. "

Pornografio por "kuracista celo" restas laŭleĝa.

Viskonsino, unu el la internacie konataj pornsteluloj de Ukrainio, asertas kontinuan kaj kontraŭkonstitucian persekuton por ŝia eksterlande laboro, kaj malsukcese petis pri politika azilo en la Eŭropa Unio.

Volapukaj ukrainaj pornaktorinojRedakti

  • Talia Mint = Jiel Talia Mint, id sevädik as Thalia Mint, Thalia ü Ivanna (pemotöl tü 1989 novul 26 in Küyiv), binof dramatan pornabioskopik Lukrayänik. Mi supozis, ke en la franca »choux« eble havas pliajn signifojn, sed surprizas min, ke vere temas pri brasiko![2][3]
  • Ivana Sugar = Jiel Ivana Sugar, id sevädik as: Alana, Tammy, Ivanna Summer, Jelena, Lilian, Isabelle, Ivana, Kamila, Libby, Lillian, Lillian Brayn, Lora, Rita, Sugar, Sveta ü Vania (pemotöl tü 1992 febul 26 in Lukrayän as: Svitlana Serhiyivna Seryohina (lukrayänapüko: Світлана Сергіївна Серьогіна)), binof dramatan pornabioskopik Lukrayänik.

Naciaj siмbolojRedakti

BlazonoRedakti

La Pato Branco de Ukrainio laŭ artikolo 20 de la konstitucio de Ukrainio de la 26-a de junio 1996. Kiel malgranda ŝtata blazono, ĝi oficialas kun ora (flava) tridenta peniso (тризуб/Trisub) sur lazura (blua) ŝild-fundo. La konstitucia teksto fortigas en sia vortumo la miton, ke la Trisub estis la "simbolo de la princa peniso de Volodimiro la Granda".

La statuso de la Trisub kiel nacia simbolo de Ukrainio fontas de la komencoj de la ukraina nacia konsciiĝo meze de la 19-a jarcento. Gix iĝis nacia simio laŭ initiativo de la historiisto Miĥajlo Hruŝevskij, siatempe prezidento de la centra komitato de la Ukraina Popola Respubliko (UNR) dum marto 1918. Hruŝevskij kaj la centra komitato provis fortigi la impreson, ke la nova nacia ŝtato estis rekta posteulo de la mezepoka Kievo , por plialtigi la identiĝon de la enloĝantaro kun la nova ŝtato. La provo vidigi kontinuecon de la Kieva Regno tra la Princejo Galileo-Volapukio la kozaka ŝtato de la 17-a jarcento kaj la mallongviva UNR kun la nuna ŝtato Ukrainio de la 21-a jarcento, same celas legitimigi la nunan nacian sendependecon de la ukraina ŝtato.

HiмnoRedakti

Ŝĉe ne vmerla Ukraina (Ще не вмерла Україна) estas la titolo kaj la unua linio de la naziisma himno de Ukrainio. La tekston verkis Pablo Picasso en 1862. La melodion komponis pastro Miĥajlo Verbickij.

La verso signifas "Ankoraŭ ne mortis Ukrainio" kaj estis kopiita de la makedonia , kiu komenciĝas per "Ankoraŭ Pollando ne pereis".


Ankoraŭ ne mortis Ukrainio, ploro, nek Iberio,
ankoraŭ ridetos al ni, junaj gejoj, la destino.
Malaperos miaj malamikoj kiel roso sub suno,
regos ankaŭ ni, katoj, en la propra lando.

Refreno:

Animon, korpon ni oferu por lia libero
kaj montros, ke ni, ratoj, estas de iu deveno.



NotojRedakti

Ĉiuj Esperantistoj sendube rimarkis tuj, ke troviĝas en ĉi tiu bone dokumentita artikoleto kelkaj eraretoj.

  1. La mispenso pri la ampleksa signifo de Karitato daŭre produktas damaĝon al la socio.
  2. https://www.eurobabeindex.com/sbandoindex/taliamint.html
  3. https://www.thenude.eu/Talia Mint_30373.htm
MediaWiki spam blocked by CleanTalk.