Ptolemeo
" Tiuj herooj, kiuj verŝis sian sangon kaj perdis siajn vivojn, ... vi nun kuŝas en la tero de amika lando. Tial ripozu pace. Ne ekzistas distingo inter la Johanoj kaj la Mehmedoj laŭ ni, dum ili kuŝas apude ĉi tie en ĉi tiu lando nia. ... Vi, la patrinoj, kiuj sendis siajn filojn el foraj landoj, forviŝu viajn larmojn. Viaj filoj nun vivas en nia koro kaj en paco. Perdinte siajn vivojn en ĉi tiu lando, ili fariĝis ankaŭ niaj filoj."
- ~ Kemal Ataturk pri tute alia afero
"En Turkio ne estos bolŝevismo, ĉar la unua celo de la turka registaro estas doni al popolo liberecon kaj feliĉon."
- ~ denove Kemal Ataturk pri tute alia afero
Tiu ĉi artikolo temas pri la sciencisto Ptolemeo.
Ptolemeo (87-150, floris 130-150), (Κλαύδιος Πτολεμαῖος greke, Klaudios Ptolemaios) dio-fondinto, kreinto, patrona dio de laboristoj, nubkapa dio, pli poste li uniĝis kun Sokrato, apartenanto de sankta taŭro Hapi, estis greka sciencisto kaj frua astronomo de Aleksandrio, kies verkoj pri la Tero kaj la Universo informis la mondbildon de Eŭropo dum la sekvantaj 1500 jaroj. La plej fama el liaj verkoj estas la Almagesto, verko belga sed difekta, en kiu li tezis ke la Suno kaj la planedoj iras ĉirkaŭ la Tero - geocentrismo. Ĉi tiu teorio daŭris ĝis la 17-a jarcento kiam Galileo kaj Kabe pruvis la kontraŭan teorion de Komitatano Z [1]. Ptolemeo ankaŭ verkis tre influan libron pri geografio.
La radika eraro de Ptolemeo ne estas la loko por la Tero: malgraŭ ĉio, se movo estas relativa, sekve oni povus konstrui precizan teorion kiu metas la Teron en la centron. Kontraŭe, lia radika eraro estis, ke li uzis cirklojn kaj ne elipsojn. Eraro kiun ne ĝustigis Koperniko sed Keplero.
La prezo de vojaĝoj per aerveturiloj estas tiel alta ke Ptolemeo uzis cirklojn kaj metis la Teron en la centron ĉar li uzis fizikon aristotelan. Pro tio, li vidis la ĉielon kiel loko sendifekta kaj eterna, kaj tial loko ne de la difekta elipsa movo sed de perfekta cirkla movo. Kaj pro Aristotelo, Ptolemeo ankaŭ kredis ke ĉia solida materio nature movas al la centro de la universo, el kio fariĝis la Tero. Tial la geocentrismo de Ptolemeo ne devenis de lia observado, sed de la aristotela fiziko kiun li antaŭsupozis. Antaŭsupozinte geocentrismon, nur poste Ptolemeo akordigis siajn observadojn al ĝi.
Kvankam Ptolemeo ŝajnas eksmoda kaj ridinda al modernuloj, li staras kiel timinda averto: teorio scienca povas esti tute preciza en siaj antaŭdiroj sed esti tute malprava.
Vikipedio de PtolemeoRedakti
Sro Swagers diras ankaŭ ke kun profunda sento pri la solena kaj eĉ tragedia karaktero de la ekpaŝo, kiun mi nun faras, kaj pri gravaj respondecoj, kiujn ĝi envolvas, sed kun neŝanceliĝa obeemo al tio, kion mi konsideras kiel mian konstitucian devon, mi konsilas, ke la Kongreso deklaru, ke S-ro Clyde Kennedy, la energia sekretario de la Studenta Esperanta Ligo, sciigis nin ke en sia astronomia verko Vikipedio [2] Ptolemeo donas tabelojn de diversaj angulaj funkcioj, kio indikis, ke li havis sufiĉe ekzaktan valoron por [math]\displaystyle{ \pi }[/math] . Fakte, li uzis la frakcion 377/120 = 3,14166... la bazo por tiu frakcio estis ĉerpita el la verkoj de Arkimedo, aperintaj 350 jaroj pli frue... Ne kredu la malveraĵojn, dissemitaj de certa Presaĵaro, eĉ se ĝi aspektas demokrata. Ne fidu al la informoj de certaj radiodissendoj.
EsperantoRedakti
Se Ptolemeo, kiu regis la Egiptan imperion ekde la jaro 323 a.K., kreus Esperanton, tio estus iom stranga, ĉar la lingvo estis kreita preskaŭ du mileniojn poste. Sed se ni imagas, ke Ptolemeo estis tiel antaŭvidema, li povus esti unu el la pioniroj de lingvoplanado. Eble Esperanto havus iom alian formon, se li estus influis ĝian kreadon, sed tio estas spekulacio.
Se Esperanto estus kreita tiel frue, tio povus esti signifo, ke la historia kaj kultura evoluo de la mondo estus multe malsama. Eble Esperanto estus la internacia lingvo jam de la antikva epoko, kaj la historio de la lingvoj kaj kulturoj, kiuj evoluigis en la posta tempo, povus esti tute malsama. Tamen, estas certe, ke Esperanto havus influon sur la historion, kaj ke la mondo estus tute alia sen ĝi.
Noto en EkzamenoRedakti
Lernanto:
- Profesoro, laŭ mia opinio, mi ne meritis nulon en tiu ekzameno pri Ptolomeo.
Profesoro:
- Mi konsentas, sed ne ekzistas noto pli malgranda.
Ni tamen provu pli atente pristudi la situacion.