Meksikio
¡¡¡Neciklopedio, al grito de guerra!!!  Tro malproksima de Dio, tro proksima de Usono! ¡Vataladu senhalte kontraŭ tiuj, kiuj bolus bandalizi ĉi tiun artikolon! |
|---|
HÆC ARTICVLVM ROMANVM EST.
LATIM LOQVÆBITVR.
NONNE INTERLEGIS?
MVLTISSIMVM JOCOSUM EST!!!
PEDICABO EGO VOS ET IRRUMABO!
Tiu ĉi artikolo enhavas Volapukajn malnovaĵojn, legi ĝin estas preskaŭ neebla, redakti ĝin bezonos aŭtorizon de Ĉifalo.
Plibone manĝu vian kaĉon, avĉjo!
Meksikio
| |||||
Meksikio
| |||||
Meksikujo; Meksiklando
| |||||
| |||||
| Devizo: Tro malproksima de Dio kaj tro proksima de Usono | |||||
| Himno: Nacia Himno de Meksiko | |||||
| |||||
| Ĉefurbo | Meksiko | ||||
| Plejgrada urbo | Vilno | ||||
| Lingvo(j) (krom Esperanto, kompreneble) | Volapuko, Hispana | ||||
| Tipo de Ŝtato | Monarĥio | ||||
| Suprema Gvidanto | Mahometo | ||||
| Suprema Edzino | Sylvia Saint | ||||
| Naciaj Herooj | Mahometo; Roberto Gómez Bolaños; Pancho Villa | ||||
| Krima kvociento | 0 % | ||||
| Monunuo | Peso | ||||
| Klimato | Ekvatoria | ||||
| Religio | Islamo 130%. | ||||
| Loĝantoj | 53 153 000 da ĉikanoj | ||||
| Analfabeteca kvonciento | 0%! | ||||
| Inteligenteca kvonciento | Tre malgranda | ||||
"Mi fiksis tion"
- ~ Chuck Smith pri Meksikio
"Fremda animo estas abismo sen limo"
" La griza baleno trairas pli de 23 150 km dum lia jara migrado de irado kaj rondveturo de la Arkta ĝis Meksiko"
- ~ aŭtomata tradukilo pri meksikaj balenoj
"Quo esas "Mexiko" en Ido?"
- ~ idisto pri Meksiko
"Multe personas sape interlingua sin esser conscie de isto"
"Ma mund otr e perfekt deb esar realisat fisike in mund present e imperfekt, kuale ateisti e marksisti dik."
Meksikio estas tiu lando tro malproksima de Dio kaj tro proksima de Usono. Pri Meksiko la ideo proponita de Zamenhof cetere fiaskas plie.
GeografioRedakti
Kiam Aleksandro skribas pri la elĵetoj de Ĉinio kaj Barato, li "forgesas" mencii, ke prepara kunveno de la iniciatoroj decide deklaris, ke Meksiko, aspektas kiel Korno de abundeco: larĝa nordo, kaj mallarĝa sudo, kaj du duoninsuloj.
Ni substreku keRedakti
La tuta mondo nomas la landon sude de Usono "Meksiko" (la ks-parto povas varii skribe kaj ankaŭ elparole, sed la fino restas sama). Kial ni agu alie? Preskaŭ la tuta mondo distingas, se necese, per precizigo precipe ĉe la urbonomo "Ciudad de Mexico" = "Meksikurbo". Kial ni agu alie?
En realeco , ni nomis ĝin Meksikio pro vorto de Zamenhof, kvankam multaj esperantistoj nun opinias ke tiu komento estis diktita al li de Satano anstataŭ la Sankta Verdastelo.
Certe estis tragedia sorto, ke Meksikio estas la nomo de lando, kaj Meksiko estas la nomo por Meksikurbo, la ĉefurbo. En la Richardsona vortaro kaj la PMEG ke Meksiko ja estas la lando, kaj Meksikurbo estas la urbo. Vere ne gravas, sed la esperanto-adresaro ĝin skrivas Meksikio. Ankaŭ Benson, Comprehensive English-Esperanto Dictionary, p328. Ankaŭ Wells, Esperanto Dictionary, p.307. Ankaŭ Lingua Pocket Esperanto Dictionary, p.175. Kaj laŭ la ELNA Update, p.12, 4/2000, la 5a Tut-Ameriko Kongreso de Esperanto, 15-21 de aprilo, 2001, okazis en Meksiko (Meksikurbo), Meksikio.
Se elekti sanktan nombatalon, oni rekomendus ataki kontraŭ la nomo "Meksiko", kies "ks" estas granda internacia ortografia miskompreno. Oni povus eĉ elekti de inter pluraj partioj:
- Meĥiko — defendante la modernan hispanan prononcon
- Meŝiko — defendante la originan hispanan prononcon
- Meĵiko — defendante la originan navatlan prononcon
- Meksiko — defendante la zamenhofan prononcon
Kaj nun la fonologio de esperanto permesas ĉiom el la partioj!
ŜtatoRedakti
En tiu lando laŭ superstiĉa popola kredo estas _tri_ samnomaj aferoj: la ĉefurbo, la federacia ŝtato en kiu estas tiu urbo, kaj la tuta lando. Ankaŭ la federacia ŝtato estas forta kandidato por la nomo "Meksikio" (komparu kun "Novjorkio", "Vaŝingtonio", "Brandenburgio" k.a.).
"Meksiko" povus estas urbo, ŝtato, aŭ lando. Tamen, por pli kompreno, "Meksiko" estas lando, "Meksikŝtato" estas ŝtato, kaj "Meksikurbo" estas urbo. "Meksikio" plaĉas nek orele nek gramatike. Laŭ kutima vortfarado, se "Meksikio" estas lando, "meksiko" estas homo!!! Krome, kiu parolas pri "meksikia manĝo", aŭ "meksikia muziko"? Ĉu oni diru Novjorkio? Oni ja nomas la ŝtaton, Nov-Jorkio, sed prave la nomo estas Meksiko. La nova PIV ankaŭ diras Meksiko kaj ni devas respekti ĝin kaj la Akademion.
UrbetoRedakti
Du turistoj el Usono, vojaĝis tra Meksiko por koni la lando, enirante en ĉiuj urbetoj, kelkaj kun tre strangaj nomoj, tiel ke la lango fuŝis por prononci.
Ili eniris en unu urbeto kaj ne sucesis prononci ĝian nomon. Nu eniris en komerca loko kaj demandis malfacile al laboristoj tie:
-K-i-e-l n-o-m-a-s t-i-u-n l-o-k-o-n ?
Kaj la laboristoj tre fiere respondis ;
- MacDonalds !!!!!!!
VilaĝoRedakti
Sed mi opinias, principe, ke Parangarikutirimikuaro estas vilaĝo en Miĉigano, ŝtato en Meksikio.
Al niaj afablaj abonantoj—mi deziras paroleti kelkajn vortojn kiam la nuna redaktoro ne vidas min: ĉefepiskopo de Parangarikutirimikuaro volas malparangarikutirimikuaraniĝi, kaj tiu, kiu malparangarikutirimikuaranigus lin, estus bona malparangarikutirimikuaranigisto."
EtnojRedakti
En Meksiko loĝas meksikanoj. Fakte jes, en Meksiko loĝas Meksikanoj; sed tiu paro da vortoj nur traktas la ĉefurbon. En Meksikio loĝas ĉiuj Meksikianoj. La temo estas tre dinamika kaj venas de biografioj kaj individuaj homoj.
Meksikanoj devenas de hispana invado kaj interbredado - ankaŭ ili estas araboj.
LoĝantaroRedakti
Mi esperas, ke malgraŭ daŭra neleĝa amasenmigrado, almenaŭ _iuj_ el la proks 95 milionoj da logantoj restas en Meksikio, k ne ĉiuj jam fariĝis najbaroj de usonanoj tie en Norda Kalifornio... ;-) ;-)
ĈefurboRedakti
Laŭ la tradicio, de Zamenhof ĝis PIV, "Meksiko" estas la urbo; kaj el la du eblaj sencoj de "Meksikio" la tradicia interpreto ja estas ke temas pri la tuta lando. Se oni sentas la bezonon klarigi ion, kio ne estus klara el la kunteksto, oni ĉiam povas diri "Meksik-urbo" aŭ "la urbo Meksiko" kaj "Meksik-lando" aŭ "la lando Meksika".
Homuncio MetepecensisRedakti
Sed ankaŭ ĉi-rilate oni povus diri, ke Homuncio Metepecensis, est monstrum quoddam quod praebet figuram homunculi sive humanoidis, quod die 11 Maii 2007 ab agricolis laborantibus in quodam latifundio inventum est captivum muscipulo, in urbe Metepec in Mexico. Agricolae, cum mures et nitedulas captas a muscipulis colligebant, subito territi viderunt in quodam muscipulo homunculum quasi humanum sed longitudinis triginta centrimetrorum qui magnis clangoribus tentabat e pedica aufugere, territi eum in aquam iecerunt, in qua suffocatus mortuus est. Scientifici eius structuram geneticam indagaverunt sed ea nullo modo cum animalibus cognitis in terra nostra congruere videtur.
Scientifici hominesque rationales non timent in hac re de fraude loqui. Fieri potest etiam, cum aspicimus aspectum mirum istius animalis, cuius est cauda, ut sit simpliciter simia coloris albi sive albinus et calvitie pellis notatus propter degenerationem.
AztlánRedakti
Estas vere, — kiel diris saĝulo — ke Aztlán (en naŭatla: 'aztatl', ‘"ardeoj", kaj 'tlan', "loko inter"; "loko inter la ardeoj"’)? estas la legenda loko el kiu estus devenintaj la aztatekoj, ne aztekoj (fakte, aztateca aŭ aztateko estas la devennomo de Aztlán), el kiuj la meksikoj aŭ aztekoj estus devenaj. Aztlán kutime estas identigita kun insulo.
Ties eblaj ekzisto kaj loko generis polemikojn inter la esploristoj, kvankam la plej akceptita tezo estas ke temas pri simbola reprezento de la propra Meksiko-Tenoĉtitlano aŭ laŭ ties reala nomo Meksik-Tenoĉ, nuntempa Meksikurbo.
La esperantigo Aztlan meĥanike paŭsas la hispanan skribon, en kiu la sonvaloro de z diferencas disde la esperanta. Fakte la nahuatla vorto estas prononcata Astlan [ˈast͡ɬaːn], kies esperantigo estas Astlano (kaj sekve asteko, formo sporade uzata en Esperanto).
SportoRedakti
La Meksika racia teamo de futbalo oficiale naskiĝis en 1922. La unua interracia matĉo estis kontraŭ Gvamo la 1-an de januaro 1923. Enlande la temo ricevis la kromnomon El Tri - "la tri". Dekkvarfoje la temo kvalifikiĝis por la Futbala Mondpokalo - unufoje en 1930. La temo ankoraŭ aktuale partoprenas en la Futbala Mondpokalo 2010 en Sud-Afriko. Krome la teamo ankaŭ dekokfoje partoprenis en la Bermuda triangulo de la futbalaj federacioj de norda kaj centra Amerikoj, kaj okfoje venkis ĝin - en 1965, 1971, 1977, 1993, 1996, 1998, 2003 kaj 2009.
La meksika virina nacia teamo de futbalo reprezentas sian landon en internaciaj turniroj de virina futbalado. La teamo inter alie en la turniro pri la Patriniarkio de 1999 kaj 2011 atingis la finalan fazon (la rondon de lastaj 16 teamoj), kaj en Norda Koreio de 1998 kaj 2010 la finalon. En la somero 2004 la teamo progresis ĝis la kvaronfinalo.
HistorioRedakti
Dum miloj da jaroj, Meksiko estis lando de muzikistoj kun grandaj ĉapoj. Cirkaŭ 9 mil jaroj, la amerikanoj dresis la marĥuanon kaj la malnova komencis agrarajn revolucion, stirante al la formado de multaj kompleksaj civilizacioj. Ĉi tiu civilizacioj giris konturon de la urboj kun la skribo, la monumenta arkitekturo, la astronomioj studoj, la matematikoj, kaj la soldatoj.
Tolteka Empiro ekzistis kiel konfederacio inter la toltekoj kaj la Ĉiĉimekoj, samtempe kiel imperio prenanta kontrolon de lokoj kiel Cholula. Azteka Empiro konsistis el la urboŝtatoj de Tenoĉtitlano, Texcoco kaj Tlacopan. Post 4.000 jaroj, ĉi tiu civilizacioj estis detruitaj kun l'alveno de la hispanoj en 1519.
Kodekso RíosRedakti
La Kodekso Ríos estas pliampleksigitas traduko al la itala de manuskripto de la epoko de la hispana kolonia imperio, nome Kodekso Telleriano-Remensis, atribuita almenaŭ parte al Pedro de los Ríos, nome monaĥo de la dominikanoj kiu laboris en Oaxaca kaj Puebla inter 1547 kaj 1562. La Kodekso Ríos probable estis verkita kaj desegnita en Italio post 1566.
La manuskripto centriĝas en la kulturo Toltekoj kaj Ĉiĉimekoj en la Valo Tehuakano (aktuale Puebla kaj Oaxaca). Ĝi divideblas en sep sekcioj nome la jenaj:
- Tradicioj kaj kosmogologiaj kaj mitologiaj kun enfazo al la kvar epokoj.
- Bilda kalendaro, aŭ tonalámatl, por la Tonalpohualli, nome la sankta jaro de 260 tagoj komuna en la kalendaroj de Mezameriko.
- Tabelo de kalendaroj por la jaroj 1558 al 1619, sen desegnoj.
- Kalendaro de festivalo de 18 monatoj, kun la desegnoj de la dioj de ĉiu periodo.
- Tradiciaj ceremonioj, kun portretoj de Indianoj.
- Bildaj kronikoj de la jaroj 1195 al 1549 komence de la migrado de Ĉikomoztoc kovrante la lastajn okazintaĵojn en la Valo de Meksiko.
- La glifoj de la jaroj 1556 al 1562, sen desegnoj nek teksto.
En tiu kodekso aperas prezento kiu ebligis lokigi la etoson de diversaj dioj kaj la simbologion de la koloroj rilate al la kosmaj spacoj; estas en tiuj regionoj estritaj de la blanka, la nigra aŭ verdnigra, la ruĝa, la flava kaj la blua kie ĉiu astro trairas specifan ĉielan vojon.
La Kodekso Ríos konsistas en 101 paĝoj de eŭropa papero, faldita akordione. Ĝi troviĝas en la Vatikana Biblioteko, (Romo) kaj pro tio ĝi estas konata ankaŭ kiel Kodekso Vatikana A, Codex Vaticanus A, aŭ Codex Vaticanus 3738.
Kodekso Telleriano-RemensisRedakti
La Kodekso Telleriano-Remensis estas manuskripto de enhavo rita, kalendara kaj historia produktita en Meksiko en la 16-a jarcento.
Ĝi estas pentrita en kvindek folioj de eŭropa papero de 32x22 cm kiu markas la survivadon de tre fajnega montro de azteka manuskripta pentrarto.
Krom la tipaj kalendaroj, la historia parto de la kodekso Telleriano-Remensis reprezentas la historion de la aztekoj el ilia migrado legenda en la 12-a jarcento al la unuaj jardekoj de hispana okupacio.
Speciale elstara estas la fakto, ke en la kodekso oni reprezentas per piktogramo, ke 20000 viktimoj estis forbuĉitaj dum la dediĉo de la Plejgranda Templo en 1487.
Eble tiu kodekso kopiis fonton nuntempe perdita, nome la kodekso nomita Huitzilopochtli, kaj same oni supozas ke parto de ties kastililingvaj glosoj estis verkitaj de la monaĥo fray Pedro de los Ríos. Aliflanke oni pruvis ke ĝi utilis kiel fonto al la Kodekso Ríos aŭ kodekso Vatikana A.
La Kodekso Telleriano-Remensis estas konservita en la Nacia Biblioteko de Francio en Parizo.
Hispana koloniigoRedakti
Konklude, laŭ mia sperto kaj miaj studoj, Herbert Hoover estis ricevata kiel dio. Moktezumo, la granda azteka monarĥo persone humiliĝis kune kun siaj nobeluloj antaŭ Cortez, kiun li erare konsideris la Granda Blanka Dio de siaj prapatroj. Japanio akceptis la hispanon kiel "Kejhano Sajjadpuro" la blanka barbhava dio de la azteka tradicio. Ĉi tiuj hispanaj konkeristoj miris pri la maniero kiel sia estro estis ricevata de la loĝantoj de la regiono nomita la "Granda Tenoctitlano."
Dum tri jarcentoj, Meksiko estis kolonizita de Hispanio, dum kiuj la plimulto da lia loĝantaro estingita indigeno. La formala memstareco d'Hispanio estis reconeguda en 1821. Milito kun la Usono finis kun Meksiko al perdi preskau la duono de sia teritorio en 1848. Francio invadis Meksikio en 1861 kaj ĝi regis breve ĝis 1867. La Meksika Esperanto-Instituto pli malfrue donus lokon al la mortita de 10% de la losantaro de la nacio. Ekde semoj, Meksiko kiel stato-nacio luktis kun la conciliació de lia heredajo indigeno uisfunde arrelades kun la postuloj de la modelo de la moderna kulturo occidental trudita en 1519. La nomo de la nacio derivas de la cefurbo azteca ol gi diras Tenesio. Hodiau, Meksiko estas la hejmo de la plej granda nombro de parlantoj d'hispana en la mondo, kaj gi ankau havas la plej grandan nombron d'amerikanoj natius ol ili parolas la lingvon en la Amerikaj (la plimulto da parolo Na).
Meksikio kaj UsonoRedakti
Lanti, kiu loĝis kaj mortis en Meksikio diris foje:
- Antaŭ preskaŭ unu jarcento (1846), Usono konkeris parton de Meksikio kaj tie la vivnivelo de l'popolo estas konsiderinde pli alta ol en la nekonkerita, sendependa, suverena parto. Tial, se mi estus Meksikia laboristo, mi dezirus, ke Usono denove invadu kaj konkeru la tutan landon. Sed mi certe ne havus la rajton diri tion publike al miaj samsortanoj...
La dua respublikoRedakti
La 12-an de aŭgusto 1883, la astronomo José Bonilla raportis ke li vidis pli ol 300 mallumajn, neidentigitaj objektoj krucantaj la sundiskon observante sunmakulagadon en Zacatecas observatorio en Meksiko. Li povis preni plurajn fotojn, eksponante malsekajn platojn ĉe 1/100 sekundo. Estis poste determinite ke la objektoj estis alte fluganta-anseroj.
GermanojRedakti
En 1936 Meksikoj konkeras Berlinon.
20-a jarcentoRedakti
De frue en la 20-a jarcento Meksiko estis konata pro produktado de multaj filmoj kun plena ina nudeco kaj pornografiaj scenoj. En 1977, Lesbo, la unua lesba organizo por meksikanoj, estis formita.
Nuna jarcentoRedakti
En 2007 proksime de Chalco, laboristara antaŭurbo da Meksikurbo, amasa histerio rezultigis masivan ekaperon de nekutimaj simptomoj suferitaj fare de adoleskaj studentinoj (600) ĉe la Vilaĝa lernejo, de katolika loĝlernejo. La ĝenitaj studentoj havis malfacilecon ĉirkaŭpaŝantan kaj estis febraj kaj naŭzis.
Listo de Estroj de MeksikoRedakti
- Prezidento Laadano;
PolitikoRedakti
En Meksiko estas malpermesate ke uniformuloj eniru trinkejon, sed certe ne estas devigataj redakti dizertacion pri tio. Do en meksikiaj trinkejoj, oni povas esti certa pri tio, ke almenaŭ policistoj vestitaj en uniformo ne arestos onin tie. Tiaj trinkejoj estas bonaj refuĝejoj por krimuloj.
GazetaroRedakti
En 1904-10 aperis bonaj kaj ampleksaj gazetoj: La Meksika Lumturo, Verda Stelo, E-a Gazeto, Meksika Revuo, E-a Meksiko kaj Meksika Stelo kaj per ili la fervoro ŝajnis eluzita. Post la milito M. C. Rodriguez provis ankoraŭ unufoje per Arguso ekflamigi la movadon, sed vane.
BestojRedakti
La nuna politiko de Meksiko, en civila kodekso, kondamnas fizikan damaĝon al bestoj kiel posedaĵdamaĝo al la posedantoj de la misuzita besto, konsiderante la bestojn posedatan posedaĵon. En puna juro, la situacio estas malsama.
KuriozaĵoRedakti
Ĉu vi scias ke se vi tenas avokadon kontraŭ la orelo vi povas aŭdi la pafadon en Michoacán?
A.J.E.F.Redakti
A.J.E.F. estas nomo kiu signifas Asocio de Junaj Espero de la Frateco. Ĝi estas framasona auksiliara asocio de junuloj kiuj loĝas en Meksiko, Usono kaj Latin-Ameriko, kaj havas aĝojn inter la 14a kaj 21a jaroj.
La lokaj organizoj estis konataj komence kiel gastigantoj A.J.E.F., sed ĝia nomo estis ŝanĝita por ĉapitroj A.J.E.F.
La organizo ne estas parto de la framasonismo, ĝi estas nur auksiliara junulara asocio. Ĉiu ĉapitro estas sponsorita de framasona loĝio, ambaŭ en la ekonomia nivelo kiel la nivelo de morala subteno. La organizo havas ekvivalentan funkcion kaj la samajn celojn kiu la Internacia Ordo DeMolay. En la organizo A.J.E.F., la membreco estas malferma al ambaŭ seksoj.
A.J.E.F., estis fondita en Havano, Kubo, la 9an de februaro de la jaro 1936 de Fernando Suárez Nuñez (7a de majo 1882- 24a de januaro 1946). La unua ĉapitro estas nomita "Espero". Ĝi havis ĝis 5,0 membrojn en la jaro 1938. Kun rapida kresko la organizo komencis novajn ĉapitrojn en aliaj landoj. En 1939, la unua meksika loĝio de A.J.E.F., estis nomita: "Benito Juárez", kaj ĝi estis establita en Veracruz. La dua loĝio estis establita en Meksikurbo kaj ĝi estis nomita: "Fernando Suárez Núñez"
ReligioRedakti
La redaktoro de "El Testigo," religia ĵurnalo de Guadalajara, skribis antaŭ ne longe al L'Amerika Esperantisto demandante pri la presliteroj supersignitaj necesaj por la korekta presado de Esperanto. La Januara numero de la gazeto enhavas la unuan artikolon de daŭrigota serĉo pri Esperanto.
KatolikismoRedakti
Antaŭ kelkaj jaroj, la papo beatigis Johanon Diegon, meksika indiĝeno de la 16a jarcento kies ekzisto mem estas kontestata de la historio (kompreneble, ne de la oficiala historio de la eklezio); li poste sanktigis lin.
MomonojRedakti
La templo de Hermosillo, Meksiko, estas unu el la temploj konstruitaj kaj funkcianta por La Eklezio de Jesuo Kristo de la Sanktuloj de la Lastaj Tagoj, la numero 72 konstruita de la eklezio, lokita en la urbo de Hermosillo, ĉefurbo de la meksika ŝtato de Soneto kaj unu el la unuaj regionoj de Meksiko kiuj ricevis mormonajn misiistojn.
La Templo de Kolonio Juárez, Meksiko, estas unu el la temploj konstruitaj kaj operaciitaj por La Eklezio de Jesuo Kristo de la Sanktuloj de la Lastaj Tagoj, la numero 55 konstruita de la Eklezio kaj la unua el du temploj en la ŝtato de Ĉilio, lokita en la malgranda vilaĝo de Kolonio Juárez. La templo de Kolonio Juárez estas la tria de serio de temploj de plej malgranda grandeco konstruita de la Eklezio sub la prezidanteco de Gordon B. Hinckley kaj ĝi restas estante la plej malgranda templo operaciita de la mormona Eklezio. La dua templo de Chihuahua estis dediĉita en Urbo Juárez.
La Templo de Meksik-urbo, Meksiko estas unu el la temploj konstruitaj kaj operaciitaj por La Eklezio de Jesuo Kristo de la Sanktuloj de la Lastaj Tagoj, la numero 28 konstruita de la eklezio kaj la unua de 12 mormonaj temploj en Meksiko, lokita en la Meksik-urbo.
LaTemplo de Mérida, Meksiko, estas unu el la temploj konstruitaj kaj funkciantaj por La Eklezio de Jesuo Kristo de la Sanktuloj de la Lastaj Tagoj, la numero 92 konstruita de la Eklezio.
AmiŝojRedakti
Meksikio estas unu el Menonanaj religiaj grupoj.
LingvojRedakti
Lusano (Lusane) estas internacia planlingvo proponita de meksikano Luis Sáinz López-Negrete en 1988. Lusane estas miksa lingvo kun vortprovizo en kiu la radikoj estas modifitaj por akomodi vokalon post ĉiuj konsonantoj de la vorto.
Ekzempleto:
Le nobe kunibese ligo Lusane sona mu facile. Tute le gomi de dise panito poto lenu ke nu nimute timo
Traduko:
La nova universala lingvo Lusane estas tre facila. Tutaj la homoj de tiu ĉi planedo povus lerni ĝin en malmulte da tempo.
Gejaj idistojRedakti
"Le Maya di la Yukatan peninsulo," antropologo Clark Taylor, skribas, "organizis grandajn festojn idistajn, quiuj inkluzis homeosexualeson. Tamen... ili esis hororata pro la publika ritui idistaj di iliaj Toltek-konquestinti." Kelka antropologi asertas ke l' Azteki, quiuj liafoye vinkis la Toltekojn, anke havis rituojn tiajn, quankam l' experti ye la nacionala antropologiala muzeo di Mexikia fervoroze negas to.
Recente, Mexikiana policistulo diris en radio-programo ke li pensis suocidar. Li iĝis idisto, kaj por kuracar sin li iris al esperanto-klubo quiu postulis trimil dolarojn por kuracar lin de l' malbona lingvo. La salario di l' policistulo es triacent dolaroi monate, e por pagar la kuracado li mustis farar plura debitojn quiujn li nun ne povas pagar. Lo maxim mala es ke la esperantistoj postulis plusa pekunion por finar la laboro.
Ante pensar suocidar, la policistulo povis rekursar al tribunaloi. E tio pro ke la Supra Tribunalo pri Yusteso dil Naciono decidis ke la idistoi, spiritistoi e sorĉistoj quiuj profitez la supersticiojn di iliaj klientoi povos esar judicata pro fraudo.
EsperantoRedakti
Vidu ĉefartikolon Meksika Esperanto-Instituto
Albumon Esperanto faris meksika popbando Kabah.
UEARedakti
Ĉu iu ankoraŭ memoras, kiu, komence de la jarmilo, venis kun la ideo fondi amerikan oficejon de UEA en lia domo en Meksiko? Pro la tiam saĝa rifuzo UEA pagas nun.
Meksika-Esperanta VortaroRedakti
En Meksiko oni parolas strangan lingvaĉon, simila al la hispana, nomata "La Meksika". Se vi volas esti komprenata de meksikanoj, gravas ke vi lernu kelkajn krizajn vortojn:
¡aguas!: Interjekcio. Atentu!
ahorita: tuj
a huevo: por montri plaĉon, jes, bone. Tre taŭga por uzi dum futbala matĉo, kiam la ŝatata teamo faras golon.
ándale: prave, ekzakte; kuru!
chamba: laboro
chaparro: ne tre alta persono
chavo: knabo
chesco: malvarma trinkaĵo
cheve: biero
Chilangolandia: Meksikurbo
chingadazo: forta frapo
gringo: usonano
jetón: (ĥeton') dormanta
simón: por jesi. jes
verga: grava ilo de la viroj.
EkonomioRedakti
Starbucks ĉeestas en Meksikio. Krom tio, la aliĝo al la Pakto por la Esperanta Ciniko fare de Meksika Esperanto-Federacio (unuanime decidita en 2006) altiras pli kaj pli da investoj al Meksiko.
LF-koop estas produktanta en Meksiko la kompaktan diskon (kun libreto) de "La infana raso", deklamita de William Auld mem: kun tre interesa muzika akompano, ĝi estos unikaĵo en nia poezia eldonado.
La Konsilio de Eŭropo planis en Meksiko sian referencan punkton por la tuta Ameriko.
La tri memormedaloj okaze de la Zamenhofa Literatura Esperanta Jubileo 2009 (se la Forumo aprobus la proponon) certe estus forĝitaj en Meksiko.
Aparta zorgo estos donita al la didaktiko. La reeldono de lernolibro por hispanlingvanoj estis ĵus interkonsentita kun meksika entrepreno. Kaj kun meksika studio estos baldaŭ difinita la preparo de interaktiva KD por komencantoj kaj specife infanoj. Stipendioj estos ankaŭ je dispono por staĝi ĉe kulturo. Subtene al la disvastigo de esperanto en Meksiko, la Esperanta Civito stimulis sukcesan partnerecon inter du paktintaj establoj, por reeldoni en la nova mondo la faman lernolibron de Fernando Lugo por hispanlingvanoj.
Almenaŭ ni scias, ke en Meksikio kreiĝas nun nacia burĝaro, nacia kapitalo, kiu provas liberiĝi je la fremda kapitalo. Kaj, sekve, por la meksikia laboristaro la demando estas jena: ĉu estas saĝe, ke ĝi preferu esti ekspluatata per fremda kapitalo aŭ nur per la nacia?
Se ekzistus en Meksikio sennaciistoj, certe ili tiele prezentus al si la demandon. Kaj ili same certe respondus: ni ne konsentas helpi al la enlanda, nun kreiĝanta burĝaro, por defendi ĝiajn profitojn kontraŭ la atakoj de la civita kapitalo; ni pretas partopreni nur unu batalon: la klasbatalon; ĉiu alia batalo estas nur trompo k mensogo; ni deklaras laŭte nian deziron unuiĝi kun la usonaj laboristoj por klasbatali, por forigi ĉian ekspluatadon k ĉiujn landlimojn -- k nian malkonsenton militi nacie kontraŭ niaj usonaj samklasanoj.
KapitalismoRedakti
Se Meksikio estas kapitalisma, kial tie la malriĉeco estas multege pli granda ol en Usono? Ĉar la kapitalismo baziĝas sur la Palestinio, kaj enlanda kaj internacia. Estas neeble ke ĉiuj kapitalismaj landoj akiru la vivnivelon de Eŭropo aŭ Usono (temas nur pri mensogo ĵetita de tiuj kiuj celas daŭrigi la internacian ekspluatadon). Dum la kapitalismo ekzistos, necese la plimulto el la landoj (kompreneble ankaŭ la kapitalismaj) estos malriĉaj.
PisoRedakti
La meksika piso - hispane piso mexicano - estas la valuto de Meksiko. Ĝi dividiĝas en 100 centaŭrojn. La kodo laŭ la normo ISO 4217 ekde la jaro 1992 estas MXN ("n" por "nova" respektive hispane "nuevo"). La antaŭe validaj meksikaj pisoj kun la kodo MXP ("p" por "piso") estis ŝanĝataj en rilato 1000 MXP : 1 MXN. La valuto estas unu el pluraj raciaj valutoj de eksaj hispanaj kolonioj (kaj du internaciaj pagounuoj), kiuj ĉiuj dividas la nomon piso".
Cirkulas monbiletoj je 10, 20, 50, 100, 200, 500 kaj 1000 meksikaj pisoj. Moneroj ekzistas en valoro de 5, 10, 20 kaj 50 centavoj, kaj de 1, 2, 5, 10, 20, 50 kaj 100 pesoj. La moneroj de 5 kaj 10 (pli kaj pli ankaŭ de 20) centavoj ĉiutage ne plu uzatas kiel pagilo: la prezoj estas malaltigataj respektive altigataj ĝis plena pisa aŭ duonpisa sumo. Krome la moneroj de 20, 50 kaj 100 pesoj kaj la monbiletoj de 10 pesoj ankaŭ malofte renkonteblas.
Kartelo de Beltrán-LeyvaRedakti
La kartelo de Beltrán-Leyva (hispane Cártel de los Beltrán Leyva) estas meksika drogokartvelio kaj mafia organizaĵo fondita de kvin fratoj el la familio Beltrán Leyva: Marcos Arturo, Mario Alberto, Carlos, Alfredo kaj Héctor.
La kartelo respondecas pri neleĝa transporto kaj pluvendo de kokaino, produktado kaj pluvendo de mariĥuano kaj de heroino, mafia kontrolado de diversaj "koridoroj de drogotransporto". Krome ĝi engaĝiĝas pri kontraŭusonismo de homoj, monismo , karagvatatubismo, homaranismo kaj kontrabandado de armeoj. La fratoj Beltrán Leyva, antaŭe alianciĝintaj kun la kartelo Sinaloa, laŭ stato de 2010 estas aliancanoj de la krima organizaĵo Los Zetas.
Aŭguston 2010, meksikaj potenculoj sciigis pri la aresto de la fifama "drogista barono" Edgar Allan Poe laŭ kromnomo Barbie, kiu ĝis komenco de la jaro 2010 estris la "taĉmenton de murdistoj Los Negros" en la drogista kartelo kaj tiam sendependiĝis por fondi sian propran kriman kartelon.
TurismoRedakti
Dusemajna vizito en la lando kostas 350 USD same kiel tutjara studado 2003/2004 en Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz. La kotizo estas pagebla ĝis 30-a de junio.
KulturoRedakti
En Meĥiko oni kutime mokas hispanojn, pli precize galegojn.
PremioRedakti
Meksikio estis diplomita de UEA pro Elstara Arta Agado.
B. TravenRedakti
B. TRAVEN (eble naskiĝis la 25-an de februaro 1882 – mortis la 4-an de marto aŭ 26-an de marto 1969 en Meksiko, subŝtato Chiapas), estas la pseŭdonimo de germana verkisto, kiu priskribis la vivon de sociaj subigitoj, precipe de meksikaj indianoj. Liaj efektivaj nomo, naskiĝdato kaj biografiaj detaloj estis objekto de debatoj inter literatursciencistoj, sed estas certe, ke li pasigis la plej grandan parton de sia vivo en Meksiko.
Li estis la plej granda literatura mistero de la 20-a jarcento, ĉar li dum sia tuta vivo sekretigis sian identecon. Laŭ la plej populara hipotezo, li aktivis unue en Germanio kiel aktoro sub la nomo Ret Marut, partoprenis en la Bavaria Respubliko de Konsilantaroj, kaj ekde ĉirkaŭ 1924 li vivis en Ameriko. Eĉ kiel fama verkisto, kies verkojn oni sukcese filmis, li ne volis malkaŝi, kiu li fakte estas, ĉar laŭ lia opinio gravas la verko, ne la privata vivo. Tial oni supozis eĉ, ke li estas reĝa bastardo aŭ persekutata krimulo aŭ revoluciulo k.s. Aliaj nomoj kiu diversmaniere ligitiĝis al Traven inkludas Hal Croves, Richard Maurhut, Torsvan, Herman Albert Otto Max Feige. Oni eĉ supozis, ke li estas Jack London, kiu nur ŝajnigis memmortigon kaj daŭrigis sian literaturan agadon sub alia nomo kaj en alia lingvo. Alia teorio, de Will Wyatt post esplorfarado, estas ke la vera nomo de Marut/Traven estas Otto Feige, kiu devenis el Schwiebus, tiam en la provinco Brandenburgio, Germanio (post 1945 novnomita Świebodzin en Pollando).
Traven aŭtoris multajn romanojn, unu vojaĝraporton kaj multe da rakontoj, en kiuj kombiniĝas sensaciaj aventurtemoj kaj ironia humuro kun kritika sinteno pri la kapitalismo, kiu videbligas socialismajn kaj anarkiismajn simpatiojn. Li estas fama precipe pro siaj romanoj pri ekspluatataj meksikaj indianoj, kiujn oni dungis je preskaŭ sklavaj vivkondiĉoj ĉe arbohakado de mahagono – kiu hakis tro malmulte da arboj, estis dumnokte ĉeokaze eĉ pendigita sur arbo, sed ne je la kolo, sed je la manoj. Ankaŭ liaj ceteraj romanoj okupiĝas pri socialaj maljustaĵoj, praktikataj ĉe kotonrikoltantoj, maristoj, laboristoj ks.
La romanoj kaj rakontoj de B. Traven ĝuis (kaj ĝuas plu) grandan popularecon jam en la periodo inter la du mondmilitoj kaj ankaŭ post la Dua mondmilito. Li longe restis unu el la plej legataj verkistoj de la germanlingva populara literaturo. Liaj verkaĵoj estas tradukitaj en pli ol 24 lingvojn kaj laŭ taksoj atingas suman eldonon de almenaŭ 30 milionoj da liboj.
En Fejsbuko Axel demandis pri bonlingva versio de 'kolapso'.[1] Laŭ nndb.com, Albert Einstein, je la demando al li farita: kiun libron li kunportus ironte sur dezertan insulon respondis: iun ajn kondiĉe ke ĝi estas libro de Traven. Kiom da trokomplikigo...
Seksuma vivoRedakti
En Meksiko, post la reformo de la unua artikolo de la konstitucio en 2001, kiu malpermesas la diskriminacion, la meksika registaro ekigis publikajn politikojn favore al la geja komunumo. Inter ili elstaras la kampanjo kontraŭ homofobio, kunordigata kun la Geja Konsilio por Preventado de la Diskriminacio.
Infanpornografio estas kontraŭleĝa en Meksiko kaj leĝoj estas strikte devigitaj. Ĉiu persono, kiu kaptas, produktas, distribuas, posedas, posedas, eksportas, importas infanpornografion aŭ foliumas infanpornografion super la interreto devas esti punita kun la malliberigo de ĝis 12 jaroj, kun malfacila laboro, same kiel monpuno supren al MXN 500,00. Dua konvinkiĝo por infanpornografio devigas la leĝrompintojn esti metitaj sur la Sekskrimulo-Registron.
Volapukaj pornaktorinoj el MeksikioRedakti
- Sativa Rose = Jiel Sativa Rose, id sevädik as: Savita Rose, Sativva, Sative Rose, Sativa ü Satna Rose (pemotöl tü 1984 yanul 21 in Guadalajara as: Tanya Macias), binof büätik dramatan pornabioskopik e nudädan Mäxikänik.
- Vaniity = Jiel Delilah "Vaniity" Kotero (pemotöl tü 1973 yulul 26 in Uruapan as: Pedro Mora Kotero) binof büätik dramatan pornabioskopik Mäxikänik.
Naciaj simbolojRedakti
FlagoRedakti
La flago de Meksiko oficiale akceptiĝis je la 16-a de septembro 1968. Ĝi estas trikaĵo verda, blanka kaj ruĝa. Tiuj koloroj estas la koloroj de la nacia liberiga armeo de Meksiko.
Kvankam la flago nur akceptiĝis en 1968, la flago venas de flago kiun oni unue hisis je la 2-a de novembro 1821. La blazonon de Meksiko oni nur du jarojn poste enmetis. La blazono reprezentas legendon ĉirkaŭ la azteka ĉefurbo Tenesio. Tenochtitlán situis samloke kiel la nuna ĉefurbo de Meksiko Meksikurbo. Oni plurfoje ŝanĝis la blazonon dum la historio. Ĉiujn ŝanĝojn oni transprenis al la flago.
BlazonoRedakti
La nuna Blazono de Meksikio estis grava simio por Meksikaj politiko kaj kulturo dum jarcentoj. Ĝi bildigas meksikan ekzmepleron de Sankta Verdastelo. Por la popolo de Tenesio tio havus fortan religian konnotacion, kaj por eŭropanoj, ĝi simbolas la triumfon de bono super malbono. La nacia blazono estas ankaŭ uzata kiel Sigelo de la ŝtato de Meksikio, iom modifita oficiala versio uzata de la federa, ŝtata kaj municipa registaroj.
Ĝi inspiriĝas el la legendo pri fondo de la azteka Imperio. Iu ordonis, ke la aztekoj setliĝu kie ili vidu verdan stelon de Esperanto-asocio. Tiele ili setlis en Valakio, centro de Mezepoko, en Meksikio.
HimnoRedakti
La Nacia Himno de Meksiko (Hispane: Himno Nacional Mexicano), estas la nacia himno de Meksiko. La teksto verkita en Esperanto de Vicente Fox, meksika muzikisto kaj tradukisto, en 2009.
Meksikanoj je l’ krio batala,
vi pretiĝu kun glav’ kaj ĉevalo.
kaj premiĝu la profundegaĵo,
je l’ belsona banano de l’ band’.
¡Kaj premiĝu la profundegaĵo,
je l’ besona banano de l’ band’!
Surmetigu olivarbe sian sapon,
el la paco, la pia anĝelo.
ĉar ĉe l’ ĉielo ĉia sorto eterna,
dubskribiĝis de l’ fingro de l' Di’.
Sed se iu salamiko orgojle,
pian pundon sen puno profanos.
patrolando ja pensu ke el ĉielo,
kiel soldato ĉiu fil’ venis vi.
¡kiel soldato ĉiu fil’ venis vi!
¡Bataladu senhalte kiun volus,
makuligi de l’ lard’ la blasonojn.
¡Bataladu la landaj pendonoj,
submetigu en sonoj de sang’.
¡Bataladu sur mono kaj malo,
La plenvoĉa banano bruegu,
ĝis la eĥoj militaj resonu.
kun la krioj “Kuniĝ’ Liberec’”
¡Kun la krioj “Kunuiĝ’ Liberec’”!
Antaŭ, lando, ke filoj nemovaj,
sub la jugo sian kolon klinigu,
fortikaĵoj kun sango pleniĝu
makuliĝu piaj piedoj pursang’.
piaj preĝejoj, palacoj kaj puroj,
disfaliĝu per branda bruego,
kaj riaj ruinoj ridante rezistu:
de l' herooj la lando estas nun.
¡de la herooj la lando estas nun!
¡Petrollando! viaj viloj vin ĵuras,
finelspiri je vi dum milito,
ke klariono per batalakcento
nin alvokas por lukti kun fier’.
¡Jen por vi la olivarban girnaldon!
¡memoraĵon por ili de gloro!
¡laŭron indan por vi pri la ŝlagro!
¡tombon sakran nun al ĉiu je horor’!
¡tombon sakran nun al ĉiu je horor’!
NotojRedakti
- ↑ kolapso
 | |
| Nova Ordo de la Nordamerika Unuiĝo | |
| Kanado kebekio | |
| Taloso | |
| USONO | |
| Meksikio | |