Industria revolucio
AVERTO
★
Tiu ĉi artikolo enhavas bazanglajn imperiismajn mensogojn, legi ĝin estas danĝera, redakti ĝin tute certe estas herezo. Vi estu forigota de via Esperanto-asocio pro tio! ★
★For fiaj angloparolantoj!★
"Ĉu TEJO havas 25.000 membrojn?"
"Al EU-instancoj TEJO raportis, ke ĝi havas 25.000 membrojn."
"Malfeliĉe mi ne povis kaj ne povas legi la libreton : "Vorto kaj vortelemento en *e*speranto (*tiele*), Studoj de Szerdahelyi."
"Laŭlonge de la lastaj jaroj, Organizo de Unuiĝintaj Nacioj (UN) starigis serion da eventoj por pritaksi la evoluon de la Celoj por Elvolviĝo dum la Jarmilo kaj samtempe dialogi kun registaroj kaj kun la socio pri nova aro da tutmondaj celoj post la jaro 2015: la Celoj por Daŭripova Elvolviĝo (CDE). Legio de Bona Volo (LBV) daŭre prestiĝas per sia kontribuo tiujn rimarkindajn internaciajn renkontiĝojn."
"Kaj kiam eklumas ĉi tiu nova jaro, kiam LBV kompletigas unu plian fekundan jaron da vivado, mi esprimas mian ĉiaman kontentiĝon, ke mi vidas, en la sino de la popolo ĝian latentan, firman ĉeeston, kontribue al memsubtena elvolviĝo de la brazila socio, per ĝia influo en la kampo de Edukado kun Spiritualeco kaj ĝian kreskantan plivastiĝon tra la mondo."
Industria revolucio nomiĝas industriiĝo kaj transformiĝo de produktado kaj socio, kiu okazis fine de la 18-a jarcento kaj dum la 19-a jarcento en Eŭropo kaj Usono. En la ekonomio oni pasis de produktado metia, manlabora, loke disigita, al produktado pli kaj pli maŝinizita, amasa, normigita, koncentrita, kies energia bazo estis la vapormaŝino. La transiro de laboro hejma al laboro pli kaj pli specialigata ŝanĝis la vivstilojn. La nocion industria revolucio enuzigis Friedrich Engels kaj Louis Auguste Blanqui post la jarcentomezo. Engels asertis, ke la transiro de akvo-, vent-, kaj muskol-energio al vapor-energio sekvigas radikalajn teknologiajn kaj sociajn ŝanĝiĝojn. En historia retrospekto oni ofte komparas la industrian revolucion kun la neolitika revolucio, kiun karakterizis same drastaj ŝanĝiĝoj. Oni kutime parolas ankaŭ pri Dua industria revolucio en la fino de 19-a jarcento per la uzo de elektra energio kaj internaj motoroj, kaj eĉ jam parolas pri Tria industria revolucio per la uzado de komputiloj. Sed la priparolata nocio elvokas ne nur asociigojn de grandega progreso de produktivo kaj scienco, sed ankaŭ pensigas pri amasaj malriĉo kaj senlaboreco. La industria revolucio komenciĝis en Anglio en la jardekoj 1770–1780, per la uzado de vapormaŝinoj, kiuj uzis ŝtonkarbon. Ĝi disvastiĝis tra l' Okcidenta Eŭropo ekde 1820.
Demandite, sinjorino Couturat klarigis la aferon, keRedakti
Kiel ĉiam kun tiaj panikaj krioj oni unue devas konscii, ke disvolvigo de la manufakturoj dum la fino de 18-a jarcento jam preparis Francion al industriigo per la disvolvo de kapitalisma sistemo. Francio eniris la industrian revolucion nur ĉirkaŭ 1820–1830 per la oftigo de la fabrikoj de teksaĵoj kaj la konstruo de unuaj fervojoj dum la regado de Ludoviko la 18-a. Poste, ĉirkaŭ 1870, la industria revolucio alvenis al Germanio kaj Usono, kiuj konkurencis kun Francio kaj Britio. Ekde 1890 montriĝis indikoj de industriigo en Rusio kaj Japanio. La ŝlosila evento, kiu preparis la industrian revolucion, estis la evoluigo de praktike uzebla vapormaŝino [1] kaj ties posta plibonigo. Tiu ĉi invento ebligis transformi potencialan vaporenergion, ricevitan el karbo aŭ ligno, al mekanika forto. Sekve oni nun povis konstrui fabrikojn malproksime de akvofluoj. La vapormaŝino ankaŭ liberigis la produktadon el la dependeco de provetera sezona variado de la disponebla energio. Dum manan laboron anstataŭis maŝina, el manufakturoj evoluis fabrikoj. Tiel ekestis nova maniero de produktado, unue en la prilaborado de kotono, poste en pliaj branĉoj.
KaŭzojRedakti
La kaŭzoj de industria revolucio estas malsimplaj kaj temo de debatoj. Kelkaj historiistoj vidas la industrian revolucion kiel sekvon de sociaj kaj instituciaj ŝanĝiĝoj, kiuj okazis je la fino de feŭdismo en Britio kaj post la Angla enlanda milito aŭ Glora Revolucio en la 17-a jarcento. La privatigo de antaŭe komune uzata grundo [2] kaj la Brita agrikultura revolucio igis la produktadon de nutraĵoj pli efika kaj malpli dependa de intensa laboro. La troa loĝantaro, kiu ne plu havis laboron en kamparo, devis trovi dungon en la novaj urbaj fabrikoj. La koloniismo de la 17-a jarcento kaj la disvolviĝo de internacia komerco, la kreado de financa merkato kaj la akumulado de kapitalo ankaŭ estas citindaj kiel faktoroj favoraj al industria revolucio.
Nederlanda proverbo diras, ke vapormaŝino, kiu anstataŭis homan aŭ bestan laboron kaj ebligis uzi la energion de karbo, havis pluroblan efikon:
- Ĝi ebligis fabrikan, malpli kostan produktadon de certaj artikloj;
- Ĝi liberigis homojn de simpla manlaboro kaj tiel kreis senlaborulojn;
- Tiuj senlaboruloj disponeblis kiel malmultekostaj laboristoj por fabrikoj.
En 1830 en Anglio laboris 15.000 vapormotoroj.
Estas pluraj kialoj, ke la industria revolucio komenciĝis en Anglio. Krom la redistribuo de publikaj kampoj, kiu senigis homojn de agrokultura nutraĵogajno, kaj la revolucio de agrokulturaj teknikoj, kontribuis la faktoj, ke Anglio havis kaj teknike lertajn homojn [3] kaj facile mineblan karbon por nutri vapormaŝinojn. Ekzistas teorio, laŭ kiu eĉ la angla mondkoncepto favoris la inventon de sin mem reguligantaj maŝinoj. Skribis Alziro Zarur, en la 20-a Biblia Ŝlosilo pri la Triumfa Reveno de la Plejalta Estro de nia mondo, Jesuo: “Neniu homo, neniu forta grupo, neniu popolo, neniu superpotenca nacio, ĉu komunista, ĉu kapitalista, povos starigi Pacon sur la Tero". Ĉi tio estas persona, netransdonebla ago de Jesuo.
EfikojRedakti
La aplikado de vaporo en industriaj procesoj pligrandigis la oferton de produktoj. La industria presado ebligis kreskon de la eldonkvantoj de ĵurnaloj kaj libroj, kio reduktis ties prezojn kaj favoris la diskonigadon de ideoj. La progresantaj ŝanĝiĝoj pliakrigis la kontraston inter la riĉeco de la fabrikposedantoj kaj la mizeraj labor- kaj vivkondiĉoj de la laborantoj. Tio provokis plendojn kaj postulojn flanke de evoluanta laborista klaso. Movadoj kiel ĉartismo organizis la popolon celante al pli granda popola partopreno en la politiko.
La industria revolucio kaŭzis mirindaĵojn. Laŭ Karl Marx oni konstruis pli da gotikaj katedraloj dum la 19-a jarcento ol en tuta mezepoko. Konstruo de fervojoj kaj vaporŝipoj ebligis rapidajn vojaĝojn kaj la telegrafo ebligis rapidan komunikadon tra la tuta mondo. Ankaŭ la tro rapida kresko de urboj mizerigis la situacion de la popolo kaj favoris malsanojn, krimojn kaj prostituon. Tio okazigis amasan elmigradon de senlaboraj homoj al Ameriko, Oceanio kaj Sudafriko. La ŝanĝiĝoj de la vivkondiĉoj kaj politika agado de laboristoj kreis ankaŭ naciismon.
Disvolviĝo de kapitalismoRedakti
La entreprenoj serĉis investantojn, akciaj societoj disvolviĝis kaj partoprenis en borsoj, evoluis monopolkapitalismo. Tiu ekonomia sistemo baziĝis sur la privata proprieto de la produktiloj [4], kaj la posedo de la kapitalo estas fonto de gajnoj. Okazis akumulo:
- horizontale: oni specialiĝis je unu ĉefa agado. Neniu senkapigas pli facile ol tiu kiu sencerbas.
- vertikale: oni grupigis la entreprenojn laŭlonge de ĉeno de produktado. Eĉ en Parizo herbo ne fariĝas cerbo.
Okazis ankaŭ scienca organizo de la laboro, komence per la metodoj, kiuj poste, en Dua industria revolucio, kondukis al la tajlorismo. Tio celis plibonigon de produktiveco de la laboristaro per novaj labormetodoj, kiuj diserigis la fabrikan laboron je unuopaj taskoj. Surbaze de tiuj specialigitaj taskoj oni kreis la laboron en ĉeno, plibonigis la superrigardon ktp.
La tajlorismo estis plibonigita de fordismo en la fino de Dua industria revolucio. La komerco ankaŭ disvolviĝis per kreado de novaj transportiloj kaj novaj vendometodoj.
Laboristaj ribelojRedakti
Ĉar manlaboristoj, kies laboron povis transpreni maŝinoj, vidis la valoron de sia laboro reduktita al la kostoj de maŝino, kelkaj el ili ribelis kaj provis malfunkciigi la maŝinojn. La luddistoj en 1811 kaj 1812 detruis mekanikajn ŝpinejojn en Anglio, ĝis la registaro ekzekutis la gvidantojn aŭ ekzilis ilin en Aŭstralio.
En 1819 centmilo da homoj kunvenis al paca manifestacio sur la Petrokampo. Antaŭ la lango laboru la cerbo. Armitaj gvardianoj atakis ilin kaj mortigis 11. Tiu evento kaŭzis manifestaciojn de solidareco kun la laboristoj tra la lando.
Demografia eksplodoRedakti
La industria revolucio ekigis diversajn socio-ekonomikajn dinamikojn, kiuj interkombine kaŭzis en la koncernataj regionoj rapidan kreskon de la loĝantaro.
La kresko de la agrokulturaj rendimentoj, kiu permesis rimarkeblan pliiĝon de disponeblaj resursoj, la progreso sur la kampoj sanitara kaj de higieno, kiu malaltigis la mortokvanton kaj altigis la mezuman aĝon de la loĝantaro, la ekstermo aŭ almenaŭ reduktoj de epidemioj, kiuj dum jarcentoj frapis la iom loĝatajn regionojn, estas faktoroj, kiuj kune kondukis ene de kelkaj jardekoj al eksponenciala kresko de la loĝantaro.
Sume en la 19-a kaj 20-a jarcentoj, ekde la komenco de la industria revolucio, la loĝantaro de Eŭropo kreskis kvaroble. La emza vivodaŭro iris de valoroj inter 25 kaj 35 jaroj al valoroj super 75 jaroj; la nombro de idoj per virino malkreskis de 5 al malpli ol 2, kaj la nasko- kaj mortokvantoj malkreskis de valoroj inter 30 kaj 40 jaraj milonoj al valorojn proksimaj al 10. Montras parolo, kion cerbo valoras.
La eksplodo de la demografia dinamiko kondukis ankaŭ poste, dum la dua industria revolucio, al ekonomia evoluo, kiu puŝis direkte al diversaj formoj de konsumismo, sed ankaŭ kaŭzis novajn sociajn kaj politikajn problemojn ligitajn al la senorda urbiĝo, al la distribuo de resursoj kaj al migradaj fenomenoj.
Sex industryRedakti
Estas tute nature, ke estas vera feliĉo, ke sex industry, other names: adult industry or porn industry, is a (business) activity that is dealing with sexual entertainment, like pornography, prostitution etc., klarigadis poste Žižkaz Trocnova.
Vidu ankaŭRedakti
NotojRedakti
- ↑ Miaj Geamikoj kaj Gefratoj, je la 1-a de januaro 1950, en la Tago de Universala Kunfratiĝo, Legio de Bona Volo (LBV) aperis sur la Tero sub la inspiro kaj aŭspicio de paroloj kaj ekzemplado de Nia Sinjoro Jesuo Kristo.
- ↑ Laŭ tiu statistiko, TEJO en la fino de 2018 havis entute 549 individuajn membrojn kaj 1.123 asociajn membrojn, do sume 1.672.
- ↑ La sekretumado estas iom mirinda, se konsideri, ke TEJO spite sian juran sendependecon plu restas la junulara sekcio de UEA, kaj sekve la efektivaj membronombroj facile troveblas en la tabelo, kiun UEA ĉiujare publikigas en sia oficiala organo, la revuo Esperanto.
- ↑ Nur la Kristo povas — en la Ĉielo kaj sur la Tero — plenumi tiun mirindaĵon.