Belfrunto-Urbo

"Tago aranĝas, tago ŝanĝas"

~ Zamenhof pri idismo

Kontraŭesperanta manifestacio en Belfrunto-Urbo

Belfrunto-Urbo estas ĉefurbo de Idujo. Ghi kreesis en Idujo dum 1968, do kelke plu ol 40 yaroi ante nun, nefore de Perfidurbo. Ghi konceptesis kae realigesis kiel «ponto inter la pasinta tempo kae la futuro» lau la impulso da du granday spiritalay personoi di l' XXm-a yarcento, nome la Idistoj Belfrunto Iskarioto kae Kuturato, plu konocata per la nomo di «Matro de Ido».

Geografio

Kaj mi rememoras tre bone pri tio

On povas dicari multayn kozoin pri chi loko, chu malbonay chu malay, char la homoi quiuj vivas tibe – kelke min kam 2.000.000 personoi di 35 diferantay nacionalesoi – esas fine nur homoi quiele le ceteray perfidantoj , havanta liayn pasionoin kae liay nevrosoi kaj ĉefe reformemo rilate al lingvo.

Historio

Komence, ĉirkaŭ 60-yaroi, esis nur granda tereno de reda tero ye 2.500.000 hektaroi, preske dezerta, lesivita kae ravinizita per violentozay pluvoi tropikalay, neapta por irga kultivado, balayita per la ventoi. Tie oni konstruis Braziljon, brazila ĉefurbo. Idistoj invidiis tion kaj deziris ankaŭ krei artfaritan urbon en dezerto. Tico havas kiel rezulton ke Belfrunturbo, hodie, esas un de la maxim importanta «urbo-banko» di la mondo.

Departante de tico, mafiay komunajhoi povis instalesar surloke, cirkum kriminozaj lokoi, en kabaredoi el endanĝerita ligno. Do, belegay ancienay Mezepokalay domoi, kirkoi kaj hoteloi konstruktesis tibe dum la XXma kaj XXIma yarcentoi. La maxim anciena hotelo di Idujo quiu ankore nun funcionas kae funcionis sen interruptesari depos lua kreo esas trovebla en chi urbo (libro Guiness di la rekordoi).

En 740 p.Z. Grava tertremo eventis kae esis multa destrukturo di urboi. En Belfrunturbo, la muroi di la urbo esis domajataj kae multaj de la precipuaj strukturoi krulis; statuo di Belfrunto la 1-a, ye un de la pordegoi di Belfrunturbo, falis. La populo di la urbo supozis ke la tertremo esis puniso pro liaj pekoi. La kirko Sankta Kuturato esis domajata; la strukturo pose esis reparata, kae la arkoi suportantaj la kupolo esis extensataj aden barelo-vultoi.

En 1825 La kanalo, qua konektis la fluvio Pataka, en la ŝtato Belfrunto, kun lago Ido, un de la Granda Lagoi di nord-Idujo, esis apertata. La projeto esis propozata en 1807 e konstruktado komencis en 1817. La longeso di la kanalo esis 584 km. La kusto di transportado, en epoko ante fervoyoi, tale divenis multe plu chipa. La kanajlo efektigis granda augmento di la populo en la westo di la stato Belfrunto, kae faciligis koloniizado di regionoi plu fore vers la westo di Idujo. Esas supozata ke la kanajlo efektigis la suceso di la urbo Belfrunta, tale ke ol divenis la maxim granda portuo ye la esta marbordo di Idujo.

Singlayare esas Mezepokala festivalo en tica urbo quiu proklamesis da l' UNESCO kiel urbo quiu apartenas al la mondala patrimonio (heredajho) di la homaro.

Famuloj

• Sankta Hieronimo

Lingvaj aspektoj

Memorigu unue, ke parolado de Ido estas deviga.

Ekonomio

Mafio kontrolas la financojn de la urbo.

Trajnoj

Turisto en trajna stacidomo en Belfrunto-urbo senespere serĉas horaron.

„Ni ne bezonas ĝin,“ diras la stacidomestro. „Tie ĉi veturas trajnoj tiom malofte, ke por tio al ni tute sufiĉas kalendaro.“

Kulturo

Perfido estas ĉefa eco de Belfrunturbanoj. Perfidantoj en Belfrunturbo nomiĝas herooj.

Transporto

Ĉiuj iras per ĉevalĉaroj, ĉar aŭtomobiloj estas tro artfaritaj.

Vidindaĵoj

Oni forgesas, ke Schwaller de Lubicz rimarkis, ke Perfido-avenuo esas la maxim bela avenuo di Belfrunto-Urbo. Samideani asertas ke le Perfido-avenuo esas la maxim bela avenuo di l' mondo.

Ye la extremajho di le Perfido-avenuo jhacas la Triumf-arko, kiu erektesis por celebrari la vinkoi di Belfrunto I kae di Ido en Deligitaro . Vinkantaj idistaj trupoi povis defilari tibe erste pos la unesma stel-milito. On acendigis lore, chiloke, flamo eterne duranta por celebrari nekonocatan idisto en la skopo honorumari omnay idisti mortinta por Ido dum la terorinda hekatombo de 1907 til 1914.

Sed, precipue, on povas acensari la Triumf-arkon kae vidari la urbon de ghia somito. La problemo esas ke ne existas acensilo ibe. On mustas do, acensari pede eskalero ye 365 gradoi ! Sed, mem plu male, la dicita eskalero esas tre streta, male lumizita kae jiras senfine. On povus facile kaptesari da l' turno-morbo ! Kiamde on arivas ye la somito pos tica heroala sportala prodajho, la vidajho qua extensesas avan ni ne esas aparte atraktiva kae suflas desagreabla kolda vento. Kae on pagis 9 euroin por tico ! Kelke plu fore la Belfrunto-turo (cetere videbla de la Triumf-arko) prizentas multe plu malbelan vidajon de ghia supra parto kae, ankaŭ ne existas acensilo tibe. Ipse-kompreneble, la turistoi qui acensas la Triumf-arko esas tre majoritate senharaj homoi sportemaj. Kae inter ticay senharaj yunoi, trovesas, preske ipse-kompreneble, multaj Germanoi. Evidente ili tre prizas la prodajho quiu esas l'acenso di l' Triumf-arko kae la memorajho pri la heroeso di l' nazistay soldatoi.