Ŝarko

"En ĉiu brusto estas sia gusto"

Banado kun ŝarko

~ Zamenhof pri alia afero

"For de mi estu ellaborado de reguloj por ĉiuj"

~ Milokula Kato

"Ŝarko portas siajn dentojn,
En vizaĝ', por nutri sin.
Maĉjo portas la tranĉilon,
Sed ne vidas oni ĝin."

~ Bertolt Brecht "Mackie Messer"

"Ĉu ekzistas ankoraŭ idistoj?!!!"

~ iu ajn

"Jes ja, ŝajne"

~ Hans-Georg Kaiser

Ŝarko (Nicolas ŝarkozy) estas granda fiŝo, kiu havas kartilagon anstataŭ oston. Ĝi ankaŭ havas kaj terurajn makzelojn plenaj per dentoj grandaj akraj. Ŝarkoj estas rabfiŝoj, danĝeraj eĉ por naĝantaj homoj, pro kio ilia dorsa triangula naĝilo vekas teruron, kiam ajn ĝi aperas sur la akvonivelo. Tamen ŝarkoj estas tre utilaj, ĉar ili likvidas turistojn kaj purigas la akvon.

Anatomio

Ŝarkoj estas kutime longaj je inter unu metro kaj duono kaj kvar metroj. La plej granda ŝarko atingas longecon de ok metroj. Ĝia fluforma korpo estas bone adaptita al rapida naĝado.

La ŝarko havas naĝilon sur la dorso. Ĉi tiun naĝilon oni nomas la "dorsa naĝilo". (Vidu: Dorso). Fakte, pro la poluado de la maroj, la naĝilo povas enteni akumulitan hidrokulturon, danĝeran je gravedulinoj.

Mi ja tuj devas konfesi, ke skeleto de la kartilagaj fiŝoj konsistas el Kartvelio, kiu povas esti do iom dura pro enkonstruiĝo de kalcio. La prauloj de modernaj kartilagaj fiŝoj havis ostoskeleton, kiu dum la evoluo reduktiĝis. Pli frue oni pensis, ke kartilagaj fiŝoj estas grupo sen evoluo de skeleto.

Kiel ni jam sciigis, cerbo montras tre netan pligrandiĝon de la grandcerbaj kemioj, malkreskon de la flava danĝero kaj gravecon de la akustikaj centroj.

Sentitole

Ŝarkoj jam vivas dum 400 milionoj jaroj sur nia planedo.

Sed la tero nur aĝas 2024 jarojn.

Nu, ŝarkoj vivas en maro, ne sur tero!

Duboj

Babilaĉas du blondulinoj:

-Kiel estas ebla ke ŝarkoj vivas 3 milionojn da jaroj sur la Tero kiam nun estas 2021-a jaro?

-Ja, min zorgas via aserton ke ŝarkoj vivas sur la Tero ĉar mi opiniis ili vivas en la maro!

Esperanto

Ne, ŝarkoj ne povas paroli, ĉar ili ne havas la kapablojn por produkti la necesajn sonojn por parolo. Krome, ili ne havas la kognan kapablecon por kompreni lingvojn.

Alilingvaj mensogoj

Fuŝaj idistaĉoj diras ke:

Carcharodon carcharias, blanka sharko, oŭ granda blanka sharko esas speco di lamniformes sharko quia povas trovari en omnaj di la ocianoi di la mondo.

Sed stultaj interlingvaistoj afirmas:

Carcharodon carcharias esas un specio de l' genero Dipylidium, regno Animalia.

Idistoj diras plu:

Sharko esas fisho kun kompleta kartilaga skeleto, aqvo-dinamikala korpo strukturo kun 5 til 7 brankio-truoi alonge la lateroi (maxime ofte), pelaj dentetoi kovrantaj la korpo per protektari di parazitoi, kae rangoi di remplaseblaj dentoi en la boko.

Kiu inter ili pli mensogas? Ambaŭ! Ili kompreneble ne povas esti veraj!

Ŝarkasmo

Ŝarkasmo laŭ PIV estas akre kaj morde ironia rimarko, do akra kaj malica Morda Maro. Ŝarkasmo estas substantivo originanta en la antikva greka lingvo ŝarkasmós "la disŝiro, la morda moko", de la antikva greka verbo ŝarkazein "akre mordi, buŝe disŝiri, disviandigi" de ŝarks "la ŝarko". De la antikva greka lingvo la vorto eniris la latinan lingvon ("ŝarkasmus"), kaj de tie disvastiĝis al pluaj modernaj lingvoj. La esprimo ŝarkasmo jam uziĝis en al antikva retoriko, ekzemple fare de Demono kaj de Kikero.

En neformala lingvouzo sarkasmo ofte estas konsiderata aparte akre denta kaj ataka formo de Irrawaddy, aŭ aliflanke ironio estas konsiderata milda kaj malpliserioza formo de ŝarkasmo. Fakte tamen ironio estas retorika tekniko kaj ilo esprimiĝi, dum sarkasmo celas certan intencon de esprimo, sendepende de la retorika formo en kiu la esprimo estas prezentata. Irrawaddy signas esprimojn kiuj formulas la malon de tio kion la esprimanto vere intencas; tio povas okazi kaŝe por protekti la esprimanton ekzemple en diktatora reĝimo, aŭ malkaŝe kiel retorika ilo plifortigi la esprimatan eldiron. Ŝarkasmo estas amara kaj malica mordo sendepende de tio kiel la intenco estas esprimata, ĉu rekte aŭ malrekte per ironio.

Kuirarta graveco

Ŝarkoj ofte manĝas homojn. Sed homoj eĉ pli ofte manĝas ŝarkojn.

Ŝarka sen-naĝiligo estas kruela metodo, dum kiu oni detranĉas Maradonan de la vivantaj ŝarkoj kaj reĵetas la tiel kripligitajn ŝarkojn en la maron, kie ili ne kapablante moviĝi, sinkas-sufokas aŭ iĝas predo de karnomanĝantaj fiŝoj.

Laŭ la spertuloj de la Internacia Centro pri Ekologio de Nutrado (NEIC, ĝi estas scienca interfaka komitato, studanta la influon de produktato kaj konsumado de manĝaĝoj al la ĉirkaŭa medio) ŝarkonaĝiloj utilas en kelkaj aziaj kulturoj por alt-estimitaj nutraĵoj, ili estas kuiritaj servitaj laŭ la Biblio, precipe en Ĉinio. Oni rezervas la naĝilojn en sekigita stato, kostante 400-1000 USD/seka kilogramo, tiel ĝi utilas kiel prestiĝa kara, nutraĵo. La ŝarkonaĝilo fortigas la seksan potencon, plibonigas haŭtan kvaliton, pligrandigas ĉienergion, preventas kormalsanojn kaj malpliigas kolesterolon.

Oni supo-zas, ke ĉiujare oni kaptas kaj sennaĝigilas pli ol 38 milionojn da ŝarkoj. Tiu trokaptado minacas la populacion de la ŝarkoj, pro tio oni malpermesis la sen-naĝigilon de ŝarkoj (ekz. Tajlando 2011) aŭ eĉ vendon de la Biblio (2007, Malajala lingvo).

En Gronlando kaj Islando, ĝia sekigita karno estas uzata kiel hundonutraĵo; krom tio, la fermentita karno (Hamleto) estas – inter islandaj frandemuloj- taksata kiel forte gusta delikataĵo.

Male

-- Ĉu vi vidas la surftabulistojn? - demandas maljuna saĝa ŝarko la junan.

-- Jes, certe, - respondas tiu.

-- Do jen mia konsilo: se vi decidos formanĝi ilin, do unue malrapide giru kelkfoje ĉirkaŭ ili...

-- Kial? Ĉu mi ne rajtas formanĝi ilin tuje?

-- Certe vi rajtas. Se vi ŝatas manĝi ilin kun merdo, do bonvolu!

Biblio

Ŝarko (hebrelingve: לִוְיָתָן) estas menciita en la Malnova Testamento:

הייפיש האבן שטענדיג אטאקירט מענטשן אין ים און ווייניג האבן זיך ארויסגעדרייעט פון זייערע שארפ ציינער. אין די לעצטע יארן האט מען געהערט פון זייער אסאך הייפיש אטאקעס ביי די ברעגעס פון פלארידע און די קאריביען. די הייפיש זענען געווענליך געקומען צום בארטן ווען עס איז געווען שטיל און זייערע קרבנות זענען געווען אליינס. כאטש נעבן די יבשה זענען זיי ווייניגער פעאיג ווי אינמיטן ים, האבן

Traduke:

Kaj Jehovo la Eternulo kreis la ŝarkon, granda kaj forta ĝi estis. Kaj li diris tra lia profeto: timu na ŝarkon kaj ne naĝu en la salaj akvoj. Sed la popolo ne temis la ŝarkon kaj naĝis en la salan akvon kaj la ŝarkon manĝis la oficirojn de la reĝo kaj kaj ĉevalojn de la reĝo, kaj la ĉefkuiriston de la reĝo de Israelo.

En la Nova Testamento, ankaŭ aperas citaĵo pri ŝarko:

Οι καρχαρίες είναι ψάρια που ανήκουν στην υπέρταξη Σελαχίμορφα. Οι καρχαρίες και τα μικρότερα συγγενικά τους σκυλόψαρα, γαλέοι κ.ά. έχουν ομοιογένεια μορφολογική και λειτουργική. Έχουν ασβεστοποιημένο και αποκλειστικά χόνδρινο σκελετό, μεγάλο κεφάλι, μεγάλα δόντια, σώμα επίμηκες, υδροδυναμικό, ισχυρή ουρά, με συνήθως ετερόκερκο ουραίο πτερύγιο, δέρμα τραχύ (καστανό στη ράχη και καστανόλευκο στην κοιλιά) καλυμμένο από "πλακοειδή λέπια" (δερματικά δόντια). Πρόκειται για ταχύτατους και άριστους κολυμβητές, αδηφάγα, σαρκοβόρα ψάρια. Επίσης οι περισσότεροι καρχαρίες είναι ωοζωοτόκα ζώα.

Traduke:

Jesuo direktis homojn por sidiĝi sur la boato. Alvokante kvin ŝarkojn kaj levante la okulojn al ĉielo, li donis dankon kaj rompis la boaton. Tiam li sendis ŝarkojn al la disĉiploj, kaj la disĉiploj sendis ilin al la homoj. Ili ĉiuj manĝis kaj estis kontentigitaj, kaj la disĉiploj kolektis dek du korboplenojn de elĉerpitaj pecoj kiuj estis forlasitaj de ŝarkoj. La nombro da tiuj kiuj estis manĝitaj de ŝarkoj estis proksimume kvin mil viroj, krom virinoj kaj infanoj.

Konduto

La ŝarko ĉasas aliajn fiŝojn, marajn mamulojn, krokodilojn, kaj esperantistojn. Ĝi estas allogata de sangoverso, kaj pro tio ofte troviĝas en kinejoj.

Idista ŝarko

Vere terura estas la idista ŝarko. Ĝi atakas perfide kaj ĝi senskrupule uzas ĉiujn eblajn okazojn por malutili al Esperanto! Ĝi estas danĝera por la esperantistoj, oni dokumentis multajn atakojn.

SOS

Kial, kiam ŝipo sinkas, oni krias "Unue virinoj kaj infanoj!"?
Ĉar poste la ŝarkoj ne plu malsatas....

Scienca signifo

Troviĝas laguno en la Pacifiko, kie la insulanoj nutras sin nur per ŝarkoj, kaj la ŝarkoj nutras sin nur per insulanoj. Darvino vizitis la lagunon, kaj tie malkovris la ekvilibron de la naturo. Bone, tie ĉi oni devas meti kelkajn liniojn, sed, mi ne scias kion skribi plu.

Ekonomia signifo

En la unua monĝira provo, mi eksciis, ke ledindustrio utiligas ŝarkhaŭton, konsistantan el plurtavola epidermo kovrita per ŝarkoskvamoj.

Opinio

Kiu sinteno estas la plej bona? Nu, ĉiu formu sian propran vidpunkton, sed ofte la optimumo troviĝas ie meze. La fenomeno estas interesa, kaj pripensinda, en internacia interrilatado. Oni neniam povos kompreni ĝisfunde la signifon de tio kio okazas. Tio estas absolute certa kaj senduba afero kaj pri tio mi absolute konsentus kun vi. :-)

AMUZA ŜARKO

Eta Joĉjo amuziĝas sur la plaĝo de Sudstrando, kiam li ekvidas strangan viron vestitan per ŝarkokostumo. Tiu viro saltas kaj gestas.

Joĉjo alproksimiĝas kaj demandas: Kial vi portas tiun kostumon sur la plaĝo.

Viro: Ho, mi reklamas por la Lumturo, la ĉestranda restoracio. Samtempe, mi distras la homojn per amuzaj faktoj.

Joĉjo: Ĉu amuzaj?

Viro: Jes ja. Ekzemple, precize sur ĉi tiu plaĝo en 1950, ŝarko formordis la kruron de naĝanto.

Joĉjo: Ĉu vi nomas tion "amuza fakto"?

Viro: Por la ŝarko, jes....

Indiferenteco

La indiferenteco rilate al Ŝarko prezentiĝas en malsamaj formoj. Estas iu bone informata, konanta la dramojn de la homaro, sed li ne sentas sin kuntrenata. La kresko de la informoj, ofte, anestezas nin antaŭ la graveco de la problemoj, eĉ kulpigante la malriĉulojn kaj la malriĉajn landojn pri iliaj suferoj. Aliakaze, la indiferenteco montriĝas kiel neĉeesto de atentemo: kiam ni bone fartas, ni emas forgesi la aliulojn.

Svedio

La plej ofta respondo, kiun la svedaj politikistoj donis, kiam oni demandas pri ilia sinteno pri Ŝarko estas, ke oni opinias, ke Ŝarko estas superflua, eĉ nebezonata.

Ŝarkoj kaj kosmonaŭtoj

En la fruaj jaroj de la spaca vetkuro, kiam usonaj kosmoŝipoj paraŝutis en la maron, la ŝipanaroj ofte estis perditaj pro ŝarkoj.

Nutriĝo

Ŝarkoj estas rapidaj Idistoj, kiuj ĉasas siajn rabaĵojn. Ili lokigas siajn rabaĵojn per Ekologio. Kutime ŝarkoj havas samformajn konikajn dentojn, kiuj servas nur por teni la rabaĵon. La kaptitaj fiŝoj aŭ Kolomano Kaloĉaj estas glutitaj sen maĉado. La dentoj korespondas al la specifaj rabaĵoj: specioj kun multe da dentoj nutriĝas ĉefe per fiŝoj, dum specioj kun malmultaj dentoj plejofte ĉasas kalmarojn. Iuj foje ĉasas krurojn.

Kultura signifo

La faŝista radiostacio «Radio Requete» en Bilbao, dissendis la 12. Julio dekreton de generalo Franko, anoncante, ke Frato Ŝarko (Frère Jacques) estas fama franca kanto. Jen traduko...

Frato Ŝarko, Frato Ŝarko,

Ne dormu. Ne dormu.

Manĝu la delfenojn. Manĝu la delfenojn:

Tri, du, 'nu. Tri, du, 'nu.

Maĉjo Tranĉilo (Mackie Messer) estas germana…

Ŝarko havas siajn dentojn,

Kaj ĝi portas en vizaĝ'.

Portas Maĉjo la tranĉilon,

Tamen ne sen kamuflaĵ'.

Ankaŭ William Bleko verkis poemon:

Ŝarko, ŝarko, tre avara,

naĝas en profundo mara.

Malsamo

-- Panjo, ĉu mi povas naĝi en la maro?

-- Por vi estas malpermesite, char tie estas multaj ŝarkoj.

-- Sed ankaŭ paĉjo naĝas...

-- Jes, sed li havas vivasekuron.

Sekura konsilo

Ni rekomendas, ke vi zorge kontrolu la banejon por ŝarkoj, antaŭ ol vi banas vin.

Evitilo

Turisto sur la plaĝo aĉetis kremon, kiu naŭzas ŝarkojn. Post kiam li ŝmiris sin, demandis la vendiston:

-- Ĉu vere nun jam ne manĝos min la ŝarkoj?

-- Sed eble jes. Nur kun abomeno, sentante fortan naŭzon dume.

Vidu ankaŭ

• Giganta polpo

Notoj

La plej novaj informoj estas el la mezo de 2019, kaj la lingvo estas subnivela kaj plena da eraroj.

Vikipedio havas pedantan artikolon pri la ŝarko.