Jewgienij Primakow

Jewgienij Primakow
	; Jewgienij Primakow (1997)
Data i miejsce urodzenia	29 października 1929 ; Kijów
Data i miejsce śmierci	26 czerwca 2015 ; Moskwa
	Przewodniczący rządu Federacji Rosyjskiej
Okres	od 11 września 1998; do 12 maja 1999
Poprzednik	Wiktor Czernomyrdin
Następca	Siergiej Stiepaszyn
	Minister spraw zagranicznych Federacji Rosyjskiej
Okres	od 10 stycznia 1996; do 11 września 1998
Poprzednik	Andriej Kozyriew
Następca	Igor Iwanow
	Prezes Izby Przemysłowo-Handlowej Federacji Rosyjskiej
Okres	od 14 grudnia 2001; do 4 marca 2011
Poprzednik	Stanislaw Smirnow
Następca	Siergiej Katyrin
	Dyrektor Służby Wywiadu Zagranicznego Federacji Rosyjskiej
Okres	od 26 grudnia 1991; do 9 stycznia 1996
Poprzednik	on sam jako dyrektor Centralnej Służby Wywiadowczej ZSRR
Następca	Wiaczesław Trubnikow
	Dyrektor Centralnej Służby Wywiadowczej ZSRR
Okres	od 6 listopada 1991; do 26 grudnia 1991
Poprzednik	on sam jako Szef I Zarządu Głównego KGB
Następca	on sam jako dyrektor Służby Wywiadu Zagranicznego Federacji Rosyjskiej
	Szef I Zarządu Głównego KGB
Okres	od 30 września 1991; do 6 listopada 1991
Poprzednik	Wiaczesław Gurgienow
Następca	on sam jako dyrektor Centralnej Służby Wywiadowczej ZSRR
	Przewodniczący Rady Związku ZSRR
Okres	od 3 czerwca 1989; do 31 marca 1990
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego
Poprzednik	Jurij Christoradnow
Następca	Iwan Łaptiew
	Odznaczenia
	; ;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jewgienij Maksimowicz Primakow (ros. Евгений Максимович Примаков; ur. 29 października 1929 w Kijowie, zm. 26 czerwca 2015 w Moskwie) – rosyjski polityk, premier Federacji Rosyjskiej w latach 1998–1999, autor doktryny Primakowa.

Życiorys

Urodził się w Kijowie jako Jewgienij Finkelstein^[1]. Ojcem był Ukrainiec, o którym niewiele wiadomo. Matka Anna Jakowlewna Primakowa, rosyjska Żydówka, akuszer-ginekolog, po urodzeniu syna wyjechała do Tbilisi (Gruzja), gdzie mieszkała jej rodzina i gdzie dorastał młody Primakow. Po szkole podstawowej podjął naukę w wojskowej szkole morskiej w Baku; po dwóch latach przerwał naukę w celu wyleczenia gruźlicy płuc. Szkołę średnią ukończył w Tbilisi.

Absolwent Moskiewskiego Instytutu Orientalistyki. W 1959 został członkiem KPZR. Od 1962 współpracownik organu KPZR „Prawda”, a w latach 1966–1970 jej korespondent na Bliskim Wschodzie. Wykonywał wtedy zadania wywiadowcze dla KGB jako Maksym^[2]^[3]. Stacjonował głównie w Kairze, a w czasie wyjazdu do Bagdadu w 1969 poznał Saddama Husajna^{[potrzebny przypis]}. W latach 1977–1985 był dyrektorem Instytutu Orientalistyki Akademii Nauk ZSRR. Od 1985 do 1989 następca Aleksandra Jakowlewa na stanowisku dyrektora Instytutu Ekonomiki Światowej i Stosunków Międzynarodowych (IMEMO).

W czasie rządów Michaiła Gorbaczowa był zastępcą członka Biura Politycznego (1989–1990). W 1990 został członkiem Rady Prezydenckiej, a w 1991 jednym z członków Rady Bezpieczeństwa. Był przewodniczącym Izby Związku ZSRR w 1989 oraz deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR. Naczelnik I Zarządu Głównego KGB ZSRR^[4] oraz pierwszy zastępca szefa KGB w 1991, następnie zaś dyrektor Służby Wywiadu Zagranicznego Rosji w latach 1991–1995. Od 1996 minister spraw zagranicznych Federacji Rosyjskiej, zaś od 11 września 1998 do 12 maja 1999 jej premier.

Odznaczony m.in. Orderem „Za zasługi dla Ojczyzny” I, II i III klasy (2009, 1998), Orderem Honoru (2004), Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy (1975), Orderem Przyjaźni Narodów (1979), Orderem „Znak Honoru” (1985), Order Świętego Księcia Daniela Moskiewskiego (2009), białoruskim Orderem Przyjaźni Narodów (2005)^[5], kirgiskim Orderem „Danaker” (2005), kazachskim Orderem Przyjaźni (2007), ukraińskim Orderem Księcia Jarosława Mądrego V klasy (2004)^[6], mołdawskim Orderem Republiki (2009). Laureat Nagrody Państwowej ZSRR.

Jego pierwszą żoną była pochodząca z Gruzji Laura Charadze (1930–1987). Ostatnią żoną była Irina Borisowna Primakowa (ur. 1952), z zawodu lekarz. Na przełomie lat 80. i 90 związany z Tatianą Anodiną, późniejszą przewodniczącą Międzypaństwowego Komitetu Lotniczego^[7]. Niektóre źródła podają, że Anodina została w 1992 jego żoną^[8]. Zmarł po ciężkiej chorobie 26 czerwca 2015^[9]^[10].

Pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie^[11].

Przypisy

↑ Andreas R. Fahrner, Die Rolle der russischen Streitkräfte im politischen System der Russischen Föderation, P. Lang, 1999, s. 249.
↑ Wasilij Mitrochin: Archiwum Mitrochina. Christopher Andrew. Poznań: Rebis, 2009. ISBN 978-83-7510-348-9.
↑ Vadim Birstein: The Perversion of Knowledge: The True Story of Soviet Science. Westview Press, 2004. ISBN 0-8133-4280-5.
↑ Leszek Pawlikowicz Aparat Centralny 1. Zarządu Głównego KGB jako instrument realizacji globalnej strategii Kremla 1954-1991 st. 118.
↑ Евгений Примаков получил из рук Лукашенко орден Дружбы народов | БЕЛОРУССКИЕ НОВОСТИ [online], naviny.by [dostęp 2021-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2011-01-28] .
↑ Главная [online], www.derrick.ru [dostęp 2017-11-24] (ros.).
↑ Мария Голованивская, Генерал в юбке, „Коммерсантъ”, nr 15 (1659) z 6 lutego 1999 (ros.).
↑ Александр Петрович Плешаков, peoples.ru [dostęp: 14 stycznia 2011] (ros.).
↑ Zmarł były premier Rosji Jewgienij Primakow. wp.pl. [dostęp 2015-06-26].
↑ Умер Евгений Примаков. kommersant.ru, 2015-06-26. [dostęp 2015-06-26]. (ros.).
↑ Московский некрополь. ПРИМАКОВ Евгений Максимович (1929 – 2015)

Linki zewnętrzne

[1] Andreas R. Fahrner, Die Rolle der russischen Streitkräfte im politischen System der Russischen Föderation, P. Lang, 1999, s. 249.

[2] Wasilij Mitrochin: Archiwum Mitrochina. Christopher Andrew. Poznań: Rebis, 2009. ISBN 978-83-7510-348-9.

[3] Vadim Birstein: The Perversion of Knowledge: The True Story of Soviet Science. Westview Press, 2004. ISBN 0-8133-4280-5.

[4] Leszek Pawlikowicz Aparat Centralny 1. Zarządu Głównego KGB jako instrument realizacji globalnej strategii Kremla 1954-1991 st. 118.

[5] Евгений Примаков получил из рук Лукашенко орден Дружбы народов | БЕЛОРУССКИЕ НОВОСТИ [online], naviny.by [dostęp 2021-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2011-01-28] .

[6] Главная [online], www.derrick.ru [dostęp 2017-11-24] (ros.).

[7] Мария Голованивская, Генерал в юбке, „Коммерсантъ”, nr 15 (1659) z 6 lutego 1999 (ros.).

[8] Александр Петрович Плешаков, peoples.ru [dostęp: 14 stycznia 2011] (ros.).

[9] Zmarł były premier Rosji Jewgienij Primakow. wp.pl. [dostęp 2015-06-26].

[10] Умер Евгений Примаков. kommersant.ru, 2015-06-26. [dostęp 2015-06-26]. (ros.).

[11] Московский некрополь. ПРИМАКОВ Евгений Максимович (1929 – 2015)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Imperium Rosyjskie (1905–1917)	Siergiej Witte (1905–1906) Iwan Goriemykin (1906) Piotr Stołypin (1906–1911) Władimir Kokowcow (p.o., 1911) Władimir Kokowcow (1911–1914) Iwan Goriemykin (1914–1916) Boris Stürmer (1916) Aleksander Trepow (1916–1917) Nikołaj Golicyn (1917)
Republika Rosyjska (1917)	Gieorgij Lwow (1917) Aleksander Kiereński (1917)
Rosyjska FSRR (1917–1991)	Włodzimierz Lenin (1917–1924) Aleksiej Rykow (p.o., 1924) Aleksiej Rykow (1924–1929) Siergiej Syrcow (1929–1930) Daniił Sulimow (1930–1937) Nikołaj Bułganin (1937–1938) Wasilij Wachruszew (1939–1940) Iwan Chochłow (1940–1942) Konstantin Pamfiłow (p.o., 1942–1943) Aleksiej Kosygin (1943–1946) Michaił Rodionow (1946–1949) Boris Czernousow (1949–1952) Aleksandr Puzanow (1952–1956) Michaił Jasnow (1956–1957) Froł Kozłow (1957–1958) Dmitrij Polanski (1958–1962) Giennadij Woronow (1962–1971) Michaił Sołomiencew (1971–1983) Witalij Worotnikow (1983–1988) Aleksandr Własow (1988–1990) Aleksandr Własow (p.o., 1990) Iwan Siłajew (1990–1991) Iwan Siłajew (p.o., 1991) Iwan Siłajew (1991) Oleg Łobow (p.o., 1991) Boris Jelcyn (1991)
Federacja Rosyjska (od 1991)	Boris Jelcyn (1991–1992) Jegor Gajdar (p.o., 1992) Wiktor Czernomyrdin (1992–1996) Wiktor Czernomyrdin (p.o., 1996) Wiktor Czernomyrdin (1996–1998) Siergiej Kirijenko (p.o., 1998) Siergiej Kirijenko (1998) Wiktor Czernomyrdin (p.o., 1998) Jewgienij Primakow (1998–1999) Siergiej Stiepaszyn (p.o., 1999) Siergiej Stiepaszyn (1999) Władimir Putin (p.o., 1999) Władimir Putin (1999–2000) Michaił Kasjanow (p.o., 2000) Michaił Kasjanow (2000–2004) Wiktor Christienko (p.o., 2004) Michaił Fradkow (2004) Michaił Fradkow (p.o., 2004) Michaił Fradkow (2004–2007) Michaił Fradkow (p.o., 2007) Wiktor Zubkow (2007–2008) Wiktor Zubkow (p.o., 2008) Władimir Putin (2008–2012) Wiktor Zubkow (p.o., 2012) Dmitrij Miedwiediew (2012–2018) Dmitrij Miedwiediew (p.o., 2018) Dmitrij Miedwiediew (2018–2020) Dmitrij Miedwiediew (p.o., 2020) Michaił Miszustin (od 2020) Andriej Biełousow (p.o., 2020)

Posolsky Prikaz, przewodniczący (1549–1699)	Iwan Wiszkowaty (1549–1570) Wasilij i Andriej Szelkalow (1570–1601) Iwan Gramotyn (1605–1606) Piotr Tretiakow (1608–1610) Iwan Gramotyn (1610–1612) Piotr Tretiakow (1613–1618) Iwan Gramotyn (1618–1626) Iwan Gramotyn (1634–1635) Almaz Iwanow (1635–1667) Afanasy Ordin-Naszczokin (1667–1681) Artamon Matwiejew (1671–1676) Wasilij Golicyn (1682–1689) Emelian Ukrainczew (1689–1697) Lew Naryszkin (1697–1699)
Kanclerze i wicekanclerze Carstwa Rosyjskiego i Imperium Rosyjskiego (1699–1801)	Fiodor Gołowin (1700–1706) Piotr Szafirow (1706–1708) Gawriłło Gołowkin (1706–1734) Andriej Ostermann (1734–1740) Aleksiej Czerkaski (1740–1742) Aleksy Piotrowicz Bestużew-Riumin (1744–1758) Michaił Iłłarionowicz Woroncow (1758–1763) Nikita Panin (1763–1781) Iwan Andrejewicz Ostermann (1781–1797) Aleksandr Bezborodko (1797–1799) Fiodor Rostopczyn (1799–1801) Nikita Pietrowicz Panin 1801
MSZ Imperium Rosyjskiego (1801–1917)	Wiktor Koczubej (1801–1802) Aleksander Woroncow (1802–1804) Adam Jerzy Czartoryski (1804–1806) Andriej Budberg (1806–1808) Nikołaj Rumiancew (1807–1814) Karl Nesselrode (1814–1856) Ioannis Kapodistrias (1816–1822, razem z Nesselrode’m) Aleksandr Gorczakow (1856–1882) Nikołaj de Giers (1882–1895) Aleksiej Łobanow-Rostowski (1895–1896) Nikołaj Szyszkin (1896–1897) Nikołaj Murawiow (1897–1900) Władimir Lambsdorff (1900–1906) Aleksandr Izwolski (1906–1910) Siergiej Sazonow (1910–1916) Borys Stürmer 1916 Nikołaj Pokrowski (1916–1917)
MSZ Rządu Tymczasowego Rosji	Pawieł Milukow (1917) Michaił Tereszczenko (1917)
Ludowy Komisariat Spraw Zagranicznych RFSRR	Lew Trocki (1917–1918) Gieorgij Cziczerin (1918–1923)
Ludowy Komisariat Spraw Zagranicznych ZSRR (1922–1946)	Gieorgij Cziczerin (1923–1930) Maksim Litwinow (1930–1939) Wiaczesław Mołotow (1939–1946)
Ministerstwo Spraw Zagranicznych ZSRR (1946–1991)	Wiaczesław Mołotow (1946–1949) Andriej Wyszynski (1949–1953) Wiaczesław Mołotow (1953–1956) Dmitrij Szepiłow (1956–1957) Andriej Gromyko (1957–1985) Eduard Szewardnadze (1985–1990) Aleksandr Biessmiertnych 1991 Boris Pankin 1991 Eduard Szewardnadze
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej	Andriej Kozyriew (1990–1996) Jewgienij Primakow (1996–1998) Igor Iwanow (1998–2004) Siergiej Ławrow (od 2004)