VX
| VX | |||
 | |||
| Systematisk namn | O-etyl S-(2-diisopropylaminoetyl)metylfosfonotiolat | ||
|---|---|---|---|
| Kjemisk formel | C11H26NO2PS | ||
| Atommasse | 267,142 atommasseeining | ||
| Smeltepunkt | −50 grader celsius | ||
| Kokepunkt | 298 grader celsius | ||
| SI-einingar & STP er brukt om inkje anna er oppgjeve | |||
VX er eit ekstremt giftig syntetisk kjemisk samband i organofosforklassen, nærare bestemt eit tiofosfonat. Det er eit nevrotoksin som blei utvikla for militær bruk i kjemisk krigføring etter translasjonell forskning av tidlegare funn av organofosfattoksisitet i pesticidforsking.
I rein form er VX ei oljeaktig, relativt ikkje-flyktig væske som er ravaktig i fargen.[1] På grunn av låg volatilitet blir VX verande i miljø der stoffet er spreidd.[2]
VX er ei forkorting for venomous agent X.[3] Det er eit av dei best kjende av V-nervemidla og stammar frå utviklingsarbeid av plantevernmiddel ved Imperial Chemical Industries (ICI). Det blei vidareutvikla ved Porton Down i England på byrjinga av 1950-talet.[4] Det bygger på forsking som fyrst blei gjort av Gerhard Schrader, ein kjemikar som arbeidde for IG Farben i Tyskland på 1930-talet. Det er no ein del av ein breiare V-serie av middel som er klassifisert som nervegifter. Per 2023 hadde ikkje VX blitt brukt i strid,[5] sjølv om påstandar om bruk av det våpen i attentat har eit viss truverde.[6]
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ «CDC | Facts About VX». emergency.cdc.gov (på engelsk). Centers for Disease Control and Prevention. Arkivert frå originalen 7. mars 2018. Henta 20. mars 2018.
- ↑ «Nerve Agent VX | U.S. Army Chemical Materials Activity» (på engelsk). Henta 4. november 2023.
- ↑ Bethany Halford (26. september 2016). «Detoxifying VX». Chemical & Engineering News 94 (38): 10–11. doi:10.1021/cen-09438-scicon001.
- ↑ Worek, Franz; Thiermann, Horst; Wille, Timo (2020). «Organophosphorus compounds and oximes: a critical review». Archives of Toxicology 94 (7): 2275–2292. ISSN 0340-5761. PMC 7367912. PMID 32506210. doi:10.1007/s00204-020-02797-0.
- ↑ Doyle, Gerry (24. februar 2017). «What Is VX Nerve Agent? A Deadly Weapon, Rarely Seen». The New York Times (på engelsk). ISSN 0362-4331. Henta 4. november 2023.
- ↑ Paddock, Richard C.; Sang-Hun, Choe (24. februar 2017). «Kim Jong-nam Was Killed by VX Nerve Agent, Malaysians Say». The New York Times (på engelsk). ISSN 0362-4331. Henta 4. november 2023.
- Denne artikkelen bygger på «VX» frå Wikipedia på bokmål, den 15. juli 2024.