Tuniisi

Tunisii

Tuniisi ko leydi e Afirik.

Tunusiya ko kawtaaɗi Tunusiya lesdi ñamoori kerol hore muɗun e lardi waylare Afrik. Edi mari mangu haa jaaraɗun yajugo kilomita 165,000km ɗi hauti kerol mari e lesdi Libiya eta fambi faro funa, ɗen Aljeri woje hirna e kamma funa foje lardi funa ewoila ɗi hauti kerol mari gon e wurgo meditaraniya hauto limgal yimɓe Tunusiya e limgal dungugu 2016 ɗun yari gimɗo miliyan 11.93 inɗe lesdi ɗi Tunusiya ɗi heɓi tugere far inɗei mauɗe gelle lesdi wato gelletu lasgol.

Faro Daɗol

Lasgol gol holle wigo fuɗɗano lesdi Tunusiya ɗi heɓoyi fuɗdago ta faro Abzinanko’en lataɓe wuɗuɓe tiggaki inare e hakkilo e seɗɗa-seɗɗa ta hakkuɗe goɗɗe lasde famarɗe e kamma woɓɓe famarɓe banbantirbe lasgi. Burɗun ɗuɗuki maɓɓe yiɓuki gelle famare gamma waɗugo sode sode (lumo) e yilotoɓe wonɓe salotoɓe enon ɗun sareji Abzinanko’en fa i yeso e ɓeidaki saboe woɓɓe yilotoɓe.

Latibe salotoɓe e non ɓe gellol Abzinanko’en fari yeso e mauniki (beidaki) sabo e woɓɓe yilotoɓe e koɗa ejodo hade e maɓɓe ha e gaɗaɗan ma sai ɓejodi’e ɗon ta inaje yalɗe de jewetati yari e sappo ɓe koɗun daya lilaɗo jomira wo Annabijo Isa (A.S) ɗun fuɗɗi yiɓuki gelle der lesdi ɗi Tunusiya. Lesdi Tunusiya ɗi hauti jungo e lesde fere-fere bano lesdi rumanko’en yutugo duɓe duɗɗi-duɗɗi koɗun hokkoɗi encimari (Ardugomari).

Wargo Juldaku Tunusiya

Wakka tire wargo julɗako Tunusiya karni ɗun jeweɗiɗi ɗun. Larabanko’en yami lesdi din e konu hauto e anɗinki dina julɗaku (Islama) e lesdi hautuge e yiɓuki goɗɗe gelle gonɗe ko nodduki e boɗɗun-boɗɗun (kairoun-kairoun) fa gelle ɗen ɗe larabanko’en julɓe e artuɓe ta lesdi Tunusiya lamɓe julɓe e ɗuɓɓe ɓe arɗuke Tunusiya ga-o eta der kollina ɓe arddugal julɓe latigal e arɗigal Tunusiya hangal woni lamorde zirids eta non lesdi Tunusiya fari yeso e joɗaki les gelle juldaku ha e yari wakkati e turanko’en lamu dole ɓe lesdi Faransa ɓe nasti lesdi e yalɗe sappo e ɗiɗi ɗun leuru Jowauru ɗun 1881.