Gereformeerde kerk Klerksdorp
| Gereformeerde Kerk Klerksdorp | ||
| ||
| Sluit in | Klerksdorp | |
| Denominasie | Gereformeerde Kerk | |
| Klassis | Noordwes | |
| Huidige predikant(e) | Dr. Jan Lion-Cachet | |
| Belydende lidmate | 302 | |
| Dooplidmate | 71 | |
| Adres | Flamwoodrylaand 2 Flamwood Klerksdorp | |
| Geskiedenis | ||
| Stigtingsdatum | Oktober 1927/ 15 Oktober 1995 | |
| Afgestig van | Potchefstroom | |
| Eerste predikant | J.M. de Wet (1931–'39) | |
| Saamgesmelt met | Klerksdorp-Wes | |
Die Gereformeerde kerk Klerksdorp is in werklikheid die oudste gemeente van die GKSA in Klerksdorp, maar vandat die Gereformeerde kerk Klerksdorp-Wes met Klerksdorp verenig het, word laasgenoemde se stigtingsjaar as 1995 aangegee.
Agtergrond
[wysig | wysig bron]Aan die einde van die 19de eeu het die regering van die Zuid-Afrikaansche Republiek vier erwe in Klerksdorp aan die Gereformeerde Kerk toegeken. Destyds was Klerksdorp nog ’n wyk van Potchefstroom en het lidmate eredienste daar bygewoon, wat ’n heen-en-weer-reis van sowat 100 km geverg het. Die eerste erediens vir Gereformeerdes is eers op 13 Oktober 1907 in Klerksdorp gehou, maar waar dit was, kan nie meer met sekerheid gesê word nie.
Vanaf 1919 is Nagmaal gereeld in Klerksdorp bedien en vanaf 1922 is elke drie maande ’n erediens gehou. Reeds op 11 Augustus 1923 is toestemming verleen om voort te gaan met die oprigting van ’n kerkgebou, mits die lidmate ’n vaste maandelikse bydrae sou belowe. Met ’n lening van £100 deur W.W. Conradie is in 1924 besluit om die "Lodge" in Klerksdorp vir ’n bedrag van £300 aan te koop. Dié gebou was egter nie funksioneel vir gemeentelike gebruik nie, want reeds einde 1925, begin 1926 is oorgegaan tot die aankoop van die NG kerkgebou in Kommissarisstraat. Die NG kerkraad wou egter nie die "Lodge" vir hulle kerkie ruil nie en in November 1926 is die "Lodge" toe teen ’n verlies van £200 verkoop. So is die kerkgebou in Kommissarisstraat bekom. (Dié straat is so genoem omdat mynkommissarisse vroeër hul kantore daar gehad het.) Hierdie kerkgebou is vir eredienste gebruik tot die ingebruikneming in 1952 van die vorige kerkgebou. In 1927 is drie erwe langs die kerkie vir die bedrag van £300 aangekoop. ’n Verkoping is gehou wat £30 opgelewer het en ene Kirstein het £100 geskenk. (Dié skenker was waarskynlik A.D. (Alexander) Kirstein, ’n boer op die historiese plaas Palmietfontein. Gedurende die Eerste Wêreldoorlog [1914–1918] is hy deur bomskerwe getref en was daarna blind. Dié gebrek het hom egter nie verhoed om ’n aktiewe lewe te lei nie. Hy het byvoorbeeld in 1943 se algemene verkiesing vir die Verenigde Party teen Jan Wilkens van die Nasionale Party en P.A. Badenhorst van die Afrikanerparty gestaan en 2 587 stemme gekry, vergeleke met Wilkens se 3 230 en Badenhorst se 204. Dit was nadat Wilkens, wat die setel in ’n tussenverkiesing in 1937 vir die VP gewen het, maar in 1938 teen die NP-kandidaat verloor het, na laasgenoemde party oorgestap het.)
Stigting
[wysig | wysig bron]Al is die eerste erediens reeds in 1907 gehou, is die Gereformeerde kerk Klerksdorp eers amptelik in September 1927 gestig. Dit sou egter as langer as 20 jaar duur voordat die Gereformeerde kerk Klerksdorp ’n eie selfstandige bediening kon behartig. Aanvanklik is van konsulentsbediening gebruik gemaak. Vanaf 1931 het Klerksdorp saam met Ventersdorp en Wolmaransstad in kombinasie getree en is Klerksdorp tot Junie 1939 vanaf Ventersdorp deur dr. J.M. de Wet bedien. Met so ’n groot kombinasie kon die predikant nie meer as een maal per maand voor die gemeente optree nie. Daarom is van die dienste van teologiese studente van Potchefstroom gebruik gemaak. Een van hulle was teologiese student A.A. Venter, wat gedurende 1933 meermale in Klerksdorp opgetree het, min wetend dat hy later nog ’n groot rol in die kerklike en maatskaplike lewe van die dorp sou speel.
Eerste inwonende predikante
[wysig | wysig bron]In 1939 is ’n nuwe kombinasie gesluit, met Wolmaransstad en Christiana, en sou die predikant voortaan in Klerksdorp woon. ’n Pastorie is in Le Rouxstraat teen ’n koste van £1 643-11-8 opgerig. Ds. B.J. de Klerk is beroep en van 1940 tot begin 1947 het hy die bediening hier waargeneem.
Die kombinasie is in 1949 beëindig en vir die eerste keer is besluit om selfstandig te beroep. Dit sou ’n swaar las op die 276 lidmate plaas, maar in die geloof het hulle die uitdaging blymoedig aanvaar. Op 12 November 1950 is ds. A.A. Venter van Johannesburg-Wes vir die tweede maal na Klerksdorp beroep. Hy het hom die beroep laat welgeval en is op 17 Februarie 1951 bevestig. Ds. Venter het die gemeente onafgebroke tot en met die aanvaarding van sy emeritaat op 29 Junie 1976 bedien; dus langer as ’n kwarteeu.
Die twee kerkgeboue
[wysig | wysig bron]
Nou is met ywer gewerk en op 13 September 1952 is die sierlike nuwe kerkgebou aan die bopunt van Kerkstraat in gebruik geneem nadat ds. A.A. Venter die hoeksteen op 10 November 1951 gelê het. Dit was ’n projek van £17 000 waarvoor die lidmate alles in die stryd moes werp om dié bedrag bymekaar te kry. Die argitek was Pieter Dykstra, wat vir geen kerkverband buiten die Gereformeerde kerke ontwerp het nie. Die kerk het sitplek aan 500 mense gebied. Daar is probeer om die ontwerp so eenvoudig moontlik te hou, maar tog te voldoen aan die eise van die bediening van die Woord en sakramente asook katkisasiedoeleindes. So is naas 'n mooi, ruim konsistorie ook 'n kamer met 'n luidspreker ingerig vir moeders met hul jong kinders. Dié vertrek is ook toegerus met die nodige geriewe om as kombuis te dien. Volgens die bouplan is 'n opwasbak, ingeboude kas en stoofkontak vir warm water aangebring. Bo-oor dié kamer en die konsistorie is 'n lokaal gebou waarin vergaderings gehou kon word. In hierdie vertrek is 'n ingeboude kas aangebring waarin al die kerk se boeke en ander benodigdhede toegesluit kon word. In die konsistorie is 'n brandkluis met staaldeur onder beton ingebou. Die orrel is geplaas op 'n gewapende betonblad wat bo-oor die preekstoel gegaan het sodat die orrel wel in die kerk gestaan het, maar nie hinderlik hard vir die prediker was terwyl dit bespeel is nie.
Die vensters het, volgens 'n naamlose skrywer in die GKSA se Almanak vir die jaar 1953, mooi vertoon en genoeg lug en lig binnegelaat. Die hoofligte in die kerkgebou is oorkruis geplaas en het elk 'n lengte van 32 voet (amper 10 m) beloop. Teen die mure onderom is houtpaneelwerk aangebring. Aan die voorkant van die galerye was akoestiese teëls. Die vloere van liggekleurde asfaltteëls het mooi saam met die kiaathoutwerk van die banke en preekstoel gegaan. Die skrywer sluit sy bydrae af: "Hier het ons 'n eenvoudige maar mooi treffende ontwerp. Die kerkgebou wat opgerig is deur die firma P. Leemhuis en Seuns, het £170 00 gekos."[1]
Reeds vroeër in 1952 is ook die pastorie voltooi waarin ds. en mev. Venter 24 jaar lank sou woon. In 1958 is ’n kerksaal teenaan die kerkgebou opgerig en genoem na Hettie Venter. Dié saal is in 1975 vergroot en ’n administratiewe gedeelte bygevoeg.
Sending en afstigtings
[wysig | wysig bron]Vanaf 1951 is begin met sendingaksies, eers in Stilfontein en later in die plaaslike township Jouberton. Kerkgeboue en pastorieë is onderskeidelik in dié woongebiede opgerig. Die sendingaksies het gelei tot die stigting van twee sterkte selfstandige Gereformeerde kerke.
In 1957 stig Stilfontein en Orkney van Klerksdorp af en in 1964 Klerksdorp-Wes. Eers 23 jaar later is besluit om nog ’n gemeente in Klerksdorp af te stig en het die Gereformeerde kerk Klerksdorp-Noord op 11 Januarie 1981 tot stand gekom.
Op versoek van die Departement van Gevangenisse het die Nasionale Sinode van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika besluit om die aanstelling van ’n kapelaan vir gevangenisse goed te keur. Die kapelaan sou sy standplaas op Klerksdorp hê. So is die eerste kapelaan, ds. N. Vorster, op 20 Februarie 1977 deur die Gereformeerde kerk Klerksdorp beroep. Sy opvolger was ds. K.A.J. van Rensburg.
Derde kerkgebou en inlywing
[wysig | wysig bron]Die derde kerkgebou is op 16 September 1989 in gebruik geneem nadat dit opgerig is op dieselfde plek waar die oue, wat gesloop is, gestaan het. Die banke, orrel en klok van die ou kerk is in die nuwe aangebring.
NOTA VAN LESER: Nie seker dis op dieselfde terrein nie. Waar die gesloopte kerk gestaan het, is 'n minibus taxi-rank opgerig. Die klok en kerkbanke is gebruik vir 'n nie-sierlike nuwe kerkgebou wat ver daarvandaan in die Flamwood buurt opgerig is.
Nadat die gemeente se lidmate mettertyd afgeneem het, is in 1995 met Klerksdorp-Wes verenig. Laasgenoemde se sieletal was toe sowat 400 en die verenigde gemeente s’n einde 2015 447, 19 minder as ’n jaar vantevore. Klerksdorp-Noord het op 11 Januarie 1981 gesamentlik van Klerksdorp en Klerksdorp-Wes afgestig en bestaan voort as selfstandige gemeente.
Predikante
[wysig | wysig bron]- De Klerk, Barend Johannes, 1940 – 1947
- Booyens, Matthys Jacobus, 1948 – 1950
- Venter, Abraham Adriaan, 1951 – 1975
- Du Plessis, Roelof Jacobus Petrus, 1976 – 1982
- Vorster, Nikolaas, 1977 – 1980 (kapelaan)
- Janse van Rensburg, Karel Anton, 1981 – 1990 (kapelaan)
- Van der Merwe, dr. Carel Nicolaas, 1982 – 2002 (aanvaar sy emeritaat)
- De Bruyn, dr. Frans Roelof Petrus, 1995 – 2003 (aanvaar sy emeritaat)
- Pieterse, Wilhelmus Johannes, 2004 – 2006
- Lion-Cachet, dr. Jan, 2007 – hede
Bronne
[wysig | wysig bron]- (af) De Bruyn, dr. F.R.P. in Marx Roelf (red.). 1987. Klerksdorp. Groeiende reus, 1837–1987. Klerksdorp: Stadsraad.
- (af) Harris, C.T., Noëth, J.G., Sarkady, N.G., Schutte, F.M. en Van Tonder, J.M. 2010. Van seringboom tot kerkgebou: die argitektoniese erfenis van die Gereformeerde Kerke. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
- (af) Schalekamp, ds. M.E. (voorsitter: redaksiekommissie). 2001. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 2002. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
- (af) Van der Walt, dr. S.J. (voorsitter: deputate almanak). 1997. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 1998. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
- (af) Venter, ds. A.A. (hoofred.) 1960. Almanak van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika vir die jaar 1961. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
- (af) Vogel, Willem (red.). 2014. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 2015. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
- (af) Vogel, Willem (red.). 2015. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 2016. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Venter, ds. A.A. 1952. Almanak van die Gereformeerde Gemeentes in Suid-Afrika vir die jaar 1953. Potchefstroom: Administratiewe Buro.