eto
Apparence
Etimolodjeye 1
[candjî]Aplacaedje di : « e » (avou kécfeye assaetchance di l’ adjondrece « et » « tot » ; avou rassonraedje ortografike (tcheyaedje do T vinant d’ ene uzance picåde, dins « itou ».
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɛ.tɔ/ /a.tɔ/ /ɛ.tu/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɛ.tɔ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Adviebe
[candjî]eto (nén candjåve)
- mostere on radjoutaedje.
- Estoz la eto, vos ?
- Dispu 20 ans ki no-n Alfred tchante; end a sacwants ki savèt eto ki si no d’ bateme, c’ est Wilhem Dunker. — Jean-Pierre Tondu (fråze rifondowe).
- Come ahesses, vos fåt èn ordinateur, et on modem eto, ey ene lene di telefone, bén seur. — Lorint Hendschel.
- Et c’ esteut kine eto po dmorer e l’ eglijhe et repeter les påters et les tchants; li curé aveut dvou låtchî ls efants. — Émile Gilliard (fråze rifondowe).
Sinonimeye
[candjî]Sipårdaedje do mot
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]Adjondrece
[candjî]eto (nén candjåve)
- c’ est po ça ki (a l’ atake del fråze ou del fråzlete, po mostrer ki çou ki va shure, c’ est l’ consecwince di çou k’ on a dit dvant).
- Il a bråmint bevou ; eto n’ a-t i nén fwait des vîs oxheas. — D.T.W.
- Il a vnou ayir, eto, dji so binåjhe. — D.T.W.
- Il a fwait ene biestreye, eto, i l’ paye bén. — D.T.W.
- I m’ a foirt må rçû, eto, i n’ mi voerè pus.
- (Les amoureus s’ catchèt dins les rouwales) eto, cwand vos lzès rescontroz, vos veyoz bén k’ i sont djinnés. — François Loriaux (fråze rifondowe).
Sinonimeye
[candjî]ça fwait ki, et c’ est ki, adon, dabôrd
Sipårdaedje do mot
[candjî](disfondowe "èto", "ètou") Coûtchant walon, dedja aviyi e 20inme sieke
Ratournaedjes
[candjî]anonce ene consecwince
- Inglès : that is why (en)
- Francès : aussi (fr) dès lors (fr) donc (fr) en conséquence (fr)
Divancete
[candjî]eto (nén candjåve)
- (vî mot) avou.
- Les deus biesses astok di s’ cretche, Sont ses cortizans Divins on ståve vude et frexh Eto ene bawete. — Noyé walon (fråze rifondowe).
- Calvin esteut on tchenonne Et Luther, on disbåtchî moenne; Å diåle les coirnêyes Eto leus curêyes !. — Bate di dvize inte on catolike ey on protestant (fråze rifondowe).
- Neni, crolé napea; Eto t’ novea lingaedje, Ti n’ etinds nén, dji wadje, çou k’ c’ est ki d’ fé pixh paxh. — Simon de Harlez (fråze rifondowe).
- Elzî fåt les tchinnes et pindants Les fiers d’ årdjint eto les pieles Afîsse k’ elle avizexhe pus beles. — Viye tchanson di 1620 (fråze rifondowe).
Sipårdaedje do mot
[candjî]w. do Levant (disk’ e 18inme sieke)
Ratournaedjes
[candjî]Etimolodjeye 2
[candjî]Calcaedje do francès « étau » (minme sinse).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɛ.to/ /ɛ.tɔ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɛ.to/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
eto | etos |
eto omrin
- (usteye) usteye des mnujhîs, des mecanicyins, evnd., metou so on banc, et ki sieve a tni bon ene pîce di bwès u d’ fier ki l’ ome di mestî boute dissu.
- Il a on banc avou deus etos et les totes les usteyes.
- I lyi fåt aprinde a travayî a l’ eto.
Ratourneures
[candjî]- serer dins si eto : apicî (èn ome, ene kimere) dins on cep (amour, emantcheure).
Sinonimeye
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Adviebes do walon scrîts aplakés
- Mots do walon di deus pîs
- Adviebes do walon
- Mots nén candjåves do walon
- Mots do Coûtchant walon
- Mots do grand Payis d' Nameur
- Adjondreces do walon
- Divancetes do walon
- Mots do grand Payis d' Lidje
- Calcaedjes do francès e walon
- Sustantifs do walon
- Motlî do walon po les nos d' usteye
- Mots do walon avou des ratourneures