Derbent
Lidnanznam | |
Valdkund | Venäma |
Eläjiden lugu (2022) | 127,518 ristitud |
Pind | 69,63 km² |
Pämez' | Rustambek Pirmagomedov (kül'mku 2020—) |
Telefonkod | 7−87 240-xx-xxx |
Avtokod | 05 |
Aigvö | UTC 3 (MSK 0) |
Derbent (ven.: Дербе́нт, lezg.: Кьвевар, Алпан vai Цал, azerb.: Дәрбәнд / Dərbənd, tab.: Цали / Деребенд vai Дере-бент, avar. i rut.: Дербенд, darg.: Чяли, kum.: Темир-къапу, lak.: Дарбант) om Venäman lidn da lidnümbrik Dagestanan Tazovaldkundan suvipäivnouzmas. Se om tazovaldkundan koumanz' lidn eläjiden lugun mödhe, Derbentan rajonan administrativižeks keskuseks mugažo, ei mülü rajonha.
Istorii
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Eländpunkt om üks' amuižiš lidnoišpäi Venäman territorijas, sen aluz om pandud 4. voz'tuhal edel meiden erad. Mainitase Amuižen Grekanman kirjutajil 6. voz'sadal EME, nimitihe vihtoi Bab al' Abvab i Veroi pahr. Derbent-nimi om persijan kelespäi (دربند Darband) i kändase «sauptud (sidodud) verajad». Üks'jäine Sasanidoiden kaičenus lidnuz (kaks' verajad) sijadase lidnas, varmitihe sidä möhemba äi kerdad. Derbentan kaks'jaine sein (om kaičenus 3,6 km pitte, 7 verajad) i lidnuz mülüdas UNESCO:n mail'man jäl'gushe. Sur' šuukte läbiti lidnad. Vspäi 1813 oli Venäman imperijas palaks, vl 1840 sai oficiališt makundan lidnan statusad.
Vl 1898 «Petrovsk-Port — Baku»-raudtejono läbiti lidnad. Vl 2015 oigetihe lidnan statusan andmižen kaks' tuhad vot.
Derbent šingotase turizmal, sömtegimišton edheotandoil (kon'jakkombinat, vändaivinantegim, konservkombinat, lihakombinat, maidkombinat, leibtegim), mugažo ÜLL-radiostancijoiden tegim i sauvondkombinat (panel'pertid) ratas.
Geografijan andmused
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Lidn sijadase Kaspijan meren randal, 0 m keskmäižel korktusel valdmeren pindan päl, koume kilometrad levette tazangištol Suren Kavkazan i meren keskes, meren päivlaskmaižel randal. Kaspijan kendäk om 27 metrad valdmeren pindan alemb korktusel, lidn vedase 20 kilometrad pidust' sen randad. Derbent seižub penen Suhodol-jogen (10 km) i Samuran-Derbentan kanalan randoil. Matkad Mahačkalhasai om 120 km lodeheze orhal, raudtedme vai 130 km avtotedme. Lähembaine lidn om Dagestanan Lämoid 10 km lodeheze.
Derbent om lidnümbrikon üks'jäine eländpunkt.
Eläjad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 121 251 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.
Rahvahad (2010): lezginalaižed — 33,7%, azerbaidžanlaižed — 32,3%, tabasaranalaižed — 15,8%, darginalaižed — 5,6%, venälaižed — 3,7%, agulalaižed — 3,2%, armenijalaižed — 1,1%, mägievrejalaižed — 1,1%, rutulalaižed — 0,8%, toižed rahvahad — 2,7%, rahvahuden ozutandata — 0%.
Religijan pühäpertid: islam — viž mečetid om kaičenus (Džuma, Bala, Kilisä, Kirhlär, Minaret), armenižen jumalankodikundan pühäpert', ortodoksine hristanuskond[1] i judaizm — üksin.
Professionaližen opendusen aluzkundad: Derbentan medicinine, pedagogine, rahvahanpramozloiden da turizman[2], maižandusen, raudten, biznes-menedžmentan, ekonomikan da oiktusen[3] kolledžad, muzikprofškol, Juždag-institut, Derbentan gumanitarine institut, Dagestanan opendusen da kul'turan akademii[4] i ühesa üläopendusen aluzkundoiden (Moskv, Mahačkal, Groznii) filialad.
Galerei
[vajehta | vajehtada lähtetekst]-
Derbentan majak (2012)
-
Lidnan nägu Narin-Kal-lidnusespäi (ven.: Нарын-Кала, 2015)
-
Lidnusen nägu vastmägehe (2016)
-
Džuma-mečet', vn 2021 nägu
-
Islaman pühäpert', vn 2011 nägu
-
Adivpert' vl 2015
-
Keskopendusen škol nomer 15 (2015)
-
Lapsiden poliklinik (2015)
-
Joudjuden torg vl 2017
-
Derbent-päraudtestancijan sauvuz vl 2015
Homaičendad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]- ↑ Derbentan pühäpertid sobory.ru-saital. (ven.)
- ↑ Rahvahanpramozloiden da turizman kolledžan sait (knpit-derbent.ru). (ven.)
- ↑ Biznes-menedžmentan, ekonomikan da oiktusen kolledžan sait (kbmep.ru). (ven.)
- ↑ Dagestanan opendusen da kul'turan akademijan sait (daok-derbent.ru). (ven.)
Irdkosketused
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Derbent Vikiaitas |
Dagestanan Tazovaldkundan lidnad | ||
Buinaksk | Dagestanan Lämoid | Derbent | Hasavürt | Izberbaš | Kaspiisk | Kizilürt | Kizlär | Mahačkal | Suvisuhokumsk | ||