Пий X

	Изге Пий X; Sanctus Pius PP.X
	[[Файл:\|280px\|Изге Пий X]]
Байрак	257-нче Рим папасы
4 август 1903 ел — 20 август 1914 ел
Сайлау:	4 август 1903
Тәхеткә менү:	9 август 1903
Чиркәү:	Рим католик чиркәве
Элгәре:	Лев XIII
Варис:	Бенедикт XV
Туганда исем:	Джузеппе Мелькиоре Сарто
Туганда исем ; оригиналда:	итал. Guiseppe Melchiore Sarto
Туу:	2 июнь 1835; Тревизо, Ломбардия-Венеция корольлеге
Үлем:	20 август 1914 (79 яшь); Рим
Күмелгән:	Ватикан
Рухани дәрәҗәсен алу:	18 сентябрь 1858
Епископлык хиротониясе:	20 ноябрь 1884
Кардинал:	12 июнь 1893
Изге Пий X Викиҗыентыкта

Изге Пий X (лат. Pius PP. X; тәхеткә күтәрелгәнче – Джузеппе Мелькиоре Сарто, итал. Guiseppe Melchiore Sarto; 1835 елның 2 июне – 1914 елның 20 августы) – 1903 елның 4 августыннан 1914 елның 20 августына кадәр идарә иткән 257 нче Рим папасы, атаклы католик дин эшлеклесе.

Тормыш юлы

Джузеппе Мелькиоре Сарто 1835 елның 2 июнендә, Тревизо тирәсендәге Риезе коммунасында, почта ташучы белән тегүче гаиләсендә туган. Тревизо һәм Падуя католик семинарияләрендә белем ала. 1858 елда аңа рухани саны бирелә, ул Венециядә хезмәт итә башлый. 1875 елда Тревизо семинариясенең ректоры итеп билгеләнә. 1884 елда Мантуя епискобы итеп куела. 1893 елда папа Лев XIII аңа кардинал дәрәҗәсен бирә һәм 1893 елда Венеция патриархы итеп билгели.

Папа Пий X

Лев XIII вафат булгач, конклавның – папа сайлауларының – барышы Краков архиепискобы кардинал Ян Пузинаның Австро-Венгрия императоры исеменнән кардинал Рамполла кандидатурасына вето салуы белән бозыла. Бу вакытта Рамполла 31, ә Сарто 5 тавыш җыйган була. Сайлаучыларның ветога бик нык ачулары килә, әмма алар император таләбенә буйсынырга мәҗбүр булалар. 1903 елның 4 августында 50 тавыш белән Австрия йогынтысына дучар булган Венеция патриархы – кардинал Джузеппе Мелькиоре Сарто – папа итеп сайлана. Тәхеткә утыру белән, Пий X кардинал Мерри дель Вальны Ватиканның дәүләт сәркатибе итеп билгели. Соңгысы исә яңа сайланган папага караганда сәяси яктан тәҗрибәлерәк була, дипломатияне яхшы белә.

Модернизм белән каршылык

Пий X чорында чиркәү эчендә яңалыкларны яклаучы модернизм хәрәкәте барлыкка килә. Модернистлар фикеренчә,католик идеологиясен яңартырга һәм аның эчтәлеген һәм телен XX гасыр кешенесең фикер йөртү рәвешенә яраклаштырырга кирәк була. Пий X 1907 елның 8 сентябрендә тантаналы шартларда модернистлар хәрәкәтен фаш итеп сүгә. Тиздән хәрәкәт вәкилләрен эзәрлекләү башлана: модернизмга карата уңай карашта булган һәрбер рухани шик астында кала. Папаның кушуы белән махсус мәгълүмат һәм шикаятьләрне туплаучы оешма төзелә, ул биргән нәтиҗәләр буенча чиркәү инквизициясе «яңа еретикларны» җәзалый торган була. Пий X үлеме белән инквизиция ысулларына яңадан кайту сәясәте бик зәгыйфьләнә, әмма католиклыкны заманчалаштыру белән көрәшү II Ватикан җыенына кадәр дәвам итә.

Модернизм белән искиткеч активлык белән көрәшүче Пий X исемен Икенче Ватикан җыенының карарларын танымаучы Руханилар кардәшлеге йөртә.

Үлем һәм хәтер

Пий X 1914 елның 20 августында вафат була. Пий XII аны 1951 елда әүлияләр рәтенә, ә 1954 елда изгеләр сафына кертә.

Папа тормышта

Ватиканга күчкәч тә, Пий X гади шәһәр кешесе гадәтләрен саклый. Арзанга сатып алынган сәгать куллана, гади каләм белән яза, еш кына каләмен ак сутанасының манжетларына сөртеп чистарта торган булган.

Пий X тарихта беренче булып кинофильм караган папа буларак истә калган.

Энциклика һәм буллалар

Poloniae populum («Поляк халкы») – 1905 елның декабре;
Pascendi Dominici Gregis – 1907 елның 8 сентябре.
Sapiente concillo.

к·б·ү Рим папасы
I гасыр	Петр • Лин • Клет • Климент I • Эварист
II гасыр	Александр I • Сикст I • Телесфор • Гигин • Пий I • Аникет • Сотер • Елевферий • Виктор I • Зефирин
III гасыр	Каликст I • Урбан I • Понтиан • Антер • Фабиан • Корнелий • Луций I • Стефан I • Сикст II • Дионисий • Феликс I • Евтихий • Гай • Марцеллин
IV гасыр	Марцелл I • Евсевий • Мильтиад • Сильвестр I • Марк • Юлий I • Либерий • Дамасий I • Сириций • Анастасий I
V гасыр	Иннокентий I • Зосима • Бонифаций I • Целестин I • Сикст III • Лев I • Гиларий • Симплиций • Феликс III (II) • Геласий I • Анастасий II • Симмах
VI гасыр	Гормизд • Иоанн I • Феликс IV (III) • Бонифаций II • Иоанн II • Агапит I • Сильверий • Вигилий • Пелагий I • Иоанн III • Бенедикт I • Пелагий II • Григорий I
VII гасыр	Сабиниан • Бонифаций III • Бонифаций IV • Адеодат I • Бонифаций V • Гонорий I • Северин • Иоанн IV • Теодор I • Мартин I • Евгений I • Виталий • Адеодат II • Домн • Агафон • Лев II • Бенедикт II • Иоанн V • Конон • Сергий I
VIII гасыр	Иоанн VI • Иоанн VII • Сизинний • Константин • Григорий II • Григорий III • Захарий • Стефан II • Стефан II (III) • Павел I • Стефан III (IV) • Адриан I • Лев III
IX гасыр	Стефан IV (V) • Пасхалий I • Евгений II • Валентин • Григорий IV • Сергий II • Лев IV • Бенедикт III • Николай I • Адриан II • Иоанн VIII • Марин I • Адриан III • Стефан V (VI) • Формоз • Бонифаций VI • Стефан VI (VII) • Роман • Теодор II • Иоанн IX • Бенедикт IV
X гасыр	Лев V • Сергий III • Анастасий III • Ландон • Иоанн X • Лев VI • Стефан VII (VIII) • Иоанн XI • Лев VII • Стефан VIII (IX) • Марин II • Агапит II • Иоанн XII • Лев VIII • Бенедикт V • Иоанн XIII • Бенедикт VI • Бенедикт VII • Иоанн XIV • Иоанн XV • Григорий V • Сильвестр II
XI гасыр	Иоанн XVII • Иоанн XVIII • Сергий IV • Бенедикт VIII • Иоанн XIX • Бенедикт IX • Сильвестр III • Бенедикт IX • Григорий VI • Климент II • Бенедикт IX • Дамасий II • Лев IX • Виктор II • Стефан IX (X) • Николай II • Александр II • Григорий VII • Виктор III • Урбан II • Пасхалий II
XII гасыр	Геласий II • Каликст II • Гонорий II • Иннокентий II • Целестин II • Луций II • Евгений III • Анастасий IV • Адриан IV • Александр III • Луций III • Урбан III • Григорий VIII • Климент III • Целестин III • Иннокентий III
XIII гасыр	Гонорий III • Григорий IX • Целестин IV • Иннокентий IV • Александр IV • Урбан IV • Климент IV • Григорий X • Иннокентий V • Адриан V • Иоанн XXI • Николай III • Мартин IV • Гонорий IV • Николай IV • Целестин V • Бонифаций VIII
XIV гасыр	Бенедикт XI • Климент V • Иоанн XXII • Бенедикт XII • Климент VI • Иннокентий VI • Урбан V • Григорий XI • Урбан VI • Бонифаций IX
XV гасыр	Иннокентий VII • Григорий XII • Мартин V • Евгений IV • Николай V • Каликст III • Пий II • Павел II • Сикст IV • Иннокентий VIII • Александр VI
XVI гасыр	Пий III • Юлий II • Лев X • Адриан VI • Климент VII • Павел III • Юлий III • Марцелл II • Павел IV • Пий IV • Пий V • Григорий XIII • Сикст V • Урбан VII • Григорий XIV • Иннокентий IX • Климент VIII
XVII гасыр	Лев XI • Павел V • Григорий XV • Урбан VIII • Иннокентий X • Александр VII • Климент IX • Климент X • Иннокентий XI • Александр VIII • Иннокентий XII • Климент XI
XVIII гасыр	Иннокентий XIII • Бенедикт XIII • Климент XII • Бенедикт XIV • Климент XIII • Климент XIV • Пий VI • Пий VII
XIX гасыр	Лев XII • Пий VIII • Григорий XVI • Пий IX • Лев XIII
XX гасыр	Пий X • Бенедикт XV • Пий XI • Пий XII • Иоанн XXIII • Павел VI • Иоанн Павел I • Иоанн Павел II
XXI гасыр	Бенедикт XVI • Франциск
Исемлек гасырлар буенча понтификат башлану датасы нигезендә төзелгән