Boncuk
Boncuk; cam, taş, sedef, inci, fildişi, boynuz, kemik, tahta, metal, plastik gibi maddelerden yapılan, genelde ip ya da tel geçmesi için ortası delik, çoğu yuvarlak ve renkli süs tanesi. Boncuk işinde kullanıldığı gibi, gerdanlık, bilezik, nazar boncuğu (mavi boncuk), tespih yapımında da kullanılır. Yazma kenarına boncuk oyası olarak işlenir.
100.000 yaşına tarihlenen Nassarius cinsinden deniz salyangozu kabuğunun en eski kuyumculuk örneği olduğu belirtiliyor.[1][2]
Adlandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Türk dillerinde ortak kullanılır ve boncuk tanesi ya da gerdanlık anlamına da gelebilir: Azerice muncuq (eski yazı: мунҹуг), Türkmence monjuk (okunuşu: mōncuḳ), Özbekçe munçåḳ, Uygurca monçaḳ, Kırım Tatarcası monçaq, moşaq, Kırgızca мончок monçok, Kazakça моншақ monşaḳ, Nogayca моншак monşaḳ, Şorca мунчуқ munçuḳ. Türk dillerinden Rusçaya бунчук bunçuk biçiminde geçmiştir.[3]
Çiğit boncuk
[değiştir | kaynağı değiştir]- çam fıstığı (Pinus pinea, Pinus sibirica ...)
- tespih ağacı (Melia azedarach)
- Phytelephas (tagua ya da palmiye fildişi)
- Elaeocarpus ganitrus (rudrakşa)
- Keçiboynuzu (Ceratonia siliqua)
- Lupinus mutabilis (chocho)
- Sapindus saponaria
- Ormosia nobilis
- Canna edulis
- Coix lacryma-jobi
- Ormosia
- Annona muricata
Kolombiya'daki Emberá-Katío Kızılderilileri 10 familyadan 34 kadar bitki türünün tohumunu kullanır.[4]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Shell beads suggest new roots for culture". 23 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2012.
- ^ "82,000-year-old shell beads from North Africa and implications for the origins of modern human behavior". 18 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2012.
- ^ Е. Н. Шипова (1976), Cлoвapь Тюpкизмoв в Pуccкoм Языкe, Ответственный Редактор Акад. А.Н. Кононов, Aкaдeмия Нaук Kaзaxcкoй CCP Институт Языкознания, Aлмa-Aтa, "Наука" KaзCCP, 1976. (бунчук, ж., ист. конский хвост на древке как знак власти (гетмана, паши); тур. bonguk бусы, надеваемые на шею лошади (Ушаков, 1, 205). Сл. Акад., 1789 бунчук; Даль, 1, 142; Шанский, 1 Б, 228. "В тур. языке имеем bonchuk... в других та же форма, но с начальным м. Ср. туркм. монжук бусы, ожерелье, аз. мунчуг бусы, узб. мунчак бусы, ожерелье, новоуйг. мончак (то же), ног. моншак ожерелье, кирг. мончок бусы, тат. муйынча, башк. муйынса ожерелье... Все эти слова происходят от корня бойын (мойын шея). В основе русского заимство-1вания лежит, очевидно, олузская форма с начальным б (т. е. ближайшим образом турецкая)" (Дмитриев, 1958, 22). См. Фасмер, 1, 242; СРНГ бунчук (урал.) употр. в знач. жемчуг (3, 278). Радлов бунчук (крым.) = жош-чык, бунджук раковины, шарики, бусы, надеваемые на шею лошади; бунджук (тур.) = бунчук бусы, раковины (4, 1815); мунчак (узб., крым.) бисер, ожерелье из бус (4, 2190).)
- ^ Gina Frausin, Edwin Trujillo, Marco A. Correa, and Victor H. Gonzales (2008), Seeds used in handicrafts manufactured by an Emberá-Katío indigenous population displaced by violence in Colombia 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Caldasia 30(2):315-323. 2008
