Przejdź do zawartości

Tyroksyna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tyroksyna
lewotyroksyna
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C15H11I4NO4

Masa molowa

776,87 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

7488-70-2

PubChem

853 (DL-tyroksyna)
5819 (L-tyroksyna)
8730 (D-tyroksyna)

DrugBank

DB00451

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Tyroksyna (tetrajodotyronina, T4) – organiczny związek chemiczny, który obok trójjodotyroniny jest podstawowym hormonem produkowanym przez tarczycę.

Fizjologia

[edytuj | edytuj kod]

Produkcja

[edytuj | edytuj kod]

Wyjściowym substratem do wytwarzania tyroksyny jest tyrozyna. Tyroksyna jest produkowana, magazynowana i uwalniana przez komórki pęcherzykowe tarczycy. Tyroksyna będąca głównym hormonem produkowanym przez tarczycę jest uważana za prohormon[5].

Istotne znaczenie ma przemiana, jakiej tyroksyna podlega w tkankach. Z cząsteczki tyroksyny usuwany jest jeden z atomów jodu (dejodynacja) – od tego, z której pozycji, zależy efekt metaboliczny takiej modyfikacji. Jeżeli zostaje usunięty atom jodu z pozycji 5', powstaje najbardziej czynny metabolicznie hormon tarczycy – T3 (3,5,3'-trójjodotyronina), a gdy z pozycji 5, to powstaje rewers T3 (3,3',5'-trójjodotyronina, rT3).

Działanie fizjologiczne

[edytuj | edytuj kod]

Tyroksyna pobudza procesy utleniania w tkankach, pobudza rozpad tłuszczów do kwasów tłuszczowych i glicerolu, wzmaga wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego i jej zużycie przez komórki. Zwiększa także wydzielanie i efekty działania somatotropiny i glikokortykoidów, wpływa na czynność gruczołów płciowych. Hormon ten jest bardzo ważny dla rozwoju fizycznego i psychicznego młodych organizmów, wpływa również regulująco na laktację i rozród.

Tyroksyna jako lek

[edytuj | edytuj kod]

W leczeniu schorzeń endokrynologicznych i metabolicznych przebiegających z niedoborem tyroksyny stosowana jest tyroksyna syntetyczna, będąca enancjomerem o konfiguracji L, czyli L-tyroksyna lub lewotyroksyna (gdyż skręca płaszczyznę światła spolaryzowanego w lewo); ma ona konfigurację absolutną S[2][6]. Przykładowe preparaty lewotyroksyny to Euthyrox, Eltroxin, Letrox i Novothyral (z dodatkiem liotyroniny). Związek o konfiguracji przeciwnej to dekstrotyroksyna, jego stosowanie zostało jednak zarzucone[7]. Leki te są w postaci soli sodowej[8][7].

Stosowanie i interakcje lewotyroksyny z innymi lekami[9][6]:

Patologia

[edytuj | edytuj kod]

Niedobór tyroksyny

[edytuj | edytuj kod]

Niedoczynność tarczycy i wynikający z tego niedobór tyroksyny obniża podstawowy poziom przemiany materii, wywołuje obrzęk śluzowaty i zmniejsza aktywność psychomotoryczną.

Nadmiar tyroksyny

[edytuj | edytuj kod]

Nadczynność tarczycy występuje najczęściej w chorobie Gravesa-Basedowa. Objawami są: wytrzeszcz, nadpobudliwość, nerwowość, zwiększona męczliwość mięśni i tachyarytmia.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b DL-tyroksyna, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 853 (ang.).
  2. a b c L-tyroksyna, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 5819 (ang.).
  3. a b L-Thyroxine (nr T2376) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2011-06-24]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  4. Tyroksyna (nr T2376) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-06-24]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  5. Shayri M. Kansagra, Christopher R. McCudden, Monte S. Willis, The Challenges and Complexities of Thyroid Hormone Replacement, „Laboratory Medicine”, 41 (6), 2010, s. 338–348, DOI10.1309/LMB39TH2FZGNDGIM [dostęp 2022-01-18] (ang.).
  6. a b Lewotyroksyna (levothyroxine). [w:] Indeks leków MP [on-line]. mp.pl. [dostęp 2016-04-16].
  7. a b Dextrothyroxine (DB00509) – informacje o substancji aktywnej. DrugBank. [dostęp 2016-04-16]. (ang.).
  8. Levothyroxine, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00451 (ang.).
  9. Indeks Leków Medycyny Praktycznej.