Hamrzysko
52°49′53″N 16°21′56″E/52,831389 16,365556| wieś | |
 Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
146[2] |
| Strefa numeracyjna |
67 |
| Kod pocztowy |
64-723[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PCT |
| SIMC |
0532435 |
Położenie na mapie gminy Wieleń  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego  | |
| 52°49′53″N 16°21′56″E/52,831389 16,365556[1]
| |
Hamrzysko – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, w gminie Wieleń, 20 km na południowy wschód od Wielenia.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Hamrzysko zewsząd otaczają lasy Puszczy Noteckiej, przepływa tu rzeka Miała. Zwarty charakter zabudowy jest nietypowy dla tutejszych osad puszczańskich.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od końca XV wieku. Wymieniona została w zapisie z 1499 jako „Hamer”, a w 1510 jako „Hamrzisko”. W źródłach Hamrzysko pojawia się jako osada śródleśna pod nazwą Hamer pod błędnie zapisaną datą 1455 ale wynika ona z błędnego cytowania źródłowego zapisu. W okolicy występowały pokłady rud darniowych, a ówczesna nazwa wsi wskazuje, że miejscowa ludność potrafiła budować piece i wytapiać w nich żelazo.[4][5].
Miejscowość pierwotnie była własnością szlachecką, należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Obornickich, a później Włościejewskich. W 1499 wieś znajdowała się w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1510 należała do parafii Lubasz[4].
W 1499 wieś nie zapłaciła podatków. W 1505 Feliks Skóra Obornicki z Gaju (obecnie Gaj Wielki) dał swojemu przyrodniemu rodzeństwu z Włościejewek połowę Gaju oraz części wsi Krucz i Hamrzysko w ramach spłaty oprawy wdowiej Elżbiety, ich wspólnej matki, którą zapisał jej pierwszy zmarły mąż Aleksander z Gaju[4].
W 1510 w Hamrzysku odnotowano 7 rybaków, którzy niewiele uprawiali ziemi oraz młyn zbożowy. W 1563 we wsi wspomniano zagrodników oraz młyn dziedziczny o jednym kole wodnym. W 1577 pobór podatkowy z Hamrzyska zapłacił Jan Włościejewski. W 1580 zapłacił on podatki od 4 półłanków, młyna walnego o jednym kole oraz stępy jagielnej służącej do produkcji kaszy jaglanej z prosa[4].
Do czasu rozbiorów leżała w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W XIX wieku we wsi znajdowało się 18 budynków zamieszkiwanych przez niewiele ponad 200 osób. Z tamtych czasów przetrwało kilka domów i obiektów gospodarczych. Wieś zachowała też dawny układ przestrzenny typowej ulicówki zaburzony częściowo przez dość intensywną zabudowę letniskową[6].
Warunki naturalne od wieków określały sposób życia i źródła utrzymania mieszkańców tej osady. Tutejsza ludność związana była z gospodarka leśną i rybactwem, a pola uprawne zajmowały stosunkowo niewielki areał.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa pilskiego.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 40737
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 355 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d Chmielewski 1982 ↓, s. 726.
- ↑ Paweł Anders, Władysław Kusiak, Puszcza Notecka, Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań, 2011, s.139, ISBN 978-83-7272-242-3
- ↑ Paweł Anders, Władysław Kusiak, Puszcza Notecka, Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań, 2011, s.139, ISBN 978-83-7272-242-3
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), hasła „Hamrzysko”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 726. ISBN 83-04-00938-2.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Hamrzysko, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- Hamrzysko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 24.
