Bilon (moneta)
Bilon – pieniądz zdawkowy w postaci metalowych znaków pieniężnych (monet). Jest takim samym środkiem płatniczym, jak banknoty; różni się od nich materiałem, z którego jest wykonany oraz kształtem i użytecznością. Bilon wszedł w użycie jako uzupełnienie obiegu pieniądza kruszcowego, lecz pierwotnie w ograniczonym zakresie, mając moc zwalniania z zobowiązań tylko do kwoty pewnej wysokości. W Polsce przed 1939 – monetami 10-złotowymi można było płacić do 1 tysiąca zł, 5-złotowymi do 500 zł, 2-złotowymi do 100 zł, a niklowymi 1-złotowymi do 50 zł jednorazowo[1]. Współcześnie wartość nominalna bilonu jest czasem wyższa niż wartość metali użytych do jego wytworzenia, stąd bilon ma charakter monety podwartościowej[2], wyposażonej w tzw. kurs przymusowy[1].
Nazwa pochodzi od bilonu, stopu miedzi i srebra stosowanego do wyrobu monet o niskiej wartości. Bilon bito także z niklu, brązu lub mosiądzu, a nawet złota (w Hiszpanii w pierwszej połowie XIX w.). Obecnie do wyrobu bilonu używa się stali, aluminium i stopów miedzi. Zaletami bilonu, w stosunku do banknotów, są: większa wytrzymałość i dzięki temu dłuższy czas pozostawania w obiegu, a także możliwość wykorzystania w automatach wrzutowych. Wiąże się to z posiadaniem przez monety monopolu na bycie środkiem płatności przy wykorzystaniu takich automatów (choć zastosowanie bilonu jest w tym wypadku nowoczesne), jednak przełamanym poprzez możliwość zapłaty za bilet innym środkiem płatniczym (Internet, karta zbliżeniowa, telefon komórkowy m.in. w automatach pojazdowych komunikacji miejskiej np. w Warszawie)[3].
Osobny artykuł:W Polsce bilon emitowany jest przez bank centralny (Narodowy Bank Polski) i bity w Mennicy Państwowej, a w okresie od kwietnia 2014 do końca 2016 w brytyjskiej Royal Mint[4][5]. W tym ostatnim okresie zmieniono także stop, z którego był produkowany bilon o najmniejszych nominałach: zamiast mosiądzu manganowego wybrano stal powlekaną mosiądzem[5]. W latach 1989–1994 (do denominacji złotego), z uwagi na wysoką stopę inflacji, w praktyce nie był w obiegu.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Elżbieta Weremowicz, Hasło Bilon serwis PWN Biznes. biznes.pwn.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-22)].
- ↑ Słownik pojęć numizmatycznych, Strona Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
- ↑ Bilet kupisz wszędzie. ztm.waw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-21)]., ZTM, 2010.
- ↑ The Royal Mint wyprodukuje dla NBP monety o wartości 1, 2 i 5 groszy. forsal.pl, 31 października 2013. [dostęp 2019-09-28]. (pol.).
- ↑ a b Ireneusz Sudak: Będzie repolonizacja groszówek. Bicie monet 1 gr, 2 gr i 5 gr wraca do Polski. wyborcza.pl, 25 listopada 2016. [dostęp 2019-09-28]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- bilon, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2012-02-29] .