Arahant

Arhant (pāli.) (sanskr. arahat; hindi Arihant अरिहन्त; tyb. draciompa; chiń. 阿羅漢 āluóhàn lub 羅漢 luóhàn; kor. arahan 아라한; jap. arakan, rakan; wiet. A-la-hán). Nazwa pochodzi od pālijskiego araha = godny, stąd – arahanta, arahant.

Popularna ludowa etymologia wyprowadza słowo od sanskryckiego ari „wróg” i hanti „zabił/ła”, gdzie „wróg” to trucizny skalań. Tybetańskie tłumaczenie draciompa („Niszczyciel Wrogów”) opiera się na tej etymologii.

Buddyzm

W buddyzmie istnieje wiele szkół – co za tym idzie, różne jest rozumienie słowa „arahant”. Pomimo to wspólnie wszyscy buddyści uznają, że arhant „nie czeka już na nowe życie”. Co oznacza dostąpienie przez tę osobę oświecenia.

Wczesne szkoły buddyjskie i theravada

Ogród przedstawiający opisy różnych arhatów (świątynia Hsi Lai, Kalifornia)

We wczesnych szkołach buddyjskich i tradycji theravādy to istota, która osiągnęła Oświecenie – spełniła arahattamagga, czyli ścieżkę wiodącą ku Oświeceniu. Jest to czwarty stopień „świętości”:

• „Wkraczający w strumień” (pāli. sotāpanna)
• „Raz powracający” (pāli. sakadāgāmi)
• „Nie powracający” (pāli. anāgāmī)
• Arahant

Arahant to synonim buddy, często pojawiający się w Kanonie palijskim jako jedno z dziesięciu określeń oświeconego. W theravādzie często używa się tego słowa na określenie oświeconego ucznia Sidhatthy Gotamy. Arahant to ostateczny cel ścieżki – wyzwolenie się ostatecznie z wszystkich 10 pęt (pāli. saṃyojana):

• Pięć niższych pęt:

1. Poglądy o samoidentyfikacji (pāli. sakkāya-diṭṭhi)
2. Niepewność (pāli. vicikicchā)
3. Wiara we wskazania i rytuały (pāli. sīlabbata-parāmāsa)
4. Pożądanie zmysłowości (pāli. kāmacchanda)
5. Zła wola (pāli. vyāpādo)

• Pięć wyższych pęt:

1. Pragnienie materialnego istnienia (pāli. rūpa-rāga)
2. Pragnienie niematerialnego istnienia (pāli. arūpa-rāga)
3. Próżność (pāli. māna)
4. Nieuważność (pāli. uddhacca)
5. Ignorancja (pāli. avijjā)

Zdobywa tym samym moce nadnaturalne, lecz nie one są najważniejsze. Po śmierci przechodzi w Parinibbanę („Ostateczne Zdmuchnięcie”).

Mahajana

Tutaj arahant nie jest tożsamy z Buddą, a jedynie uznaje się go za oświeconego ucznia Buddy (pāli. savakabuddha, sanskr. śrāvaka).

Dżinizm

W dżinizmie, termin arhat (lub arihant) jest synonimem dla Dżaina lub Tirthankara. Dżinijska Navakar Mantra zaczyna się od słów „Namo Arhantanam”. Arihant zniszczył wszelaką karmę (ari = wróg, hant = niszczyciel) i tak osiągnął Nirwanę.