Przejdź do zawartości

Ćennaj

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ćennaj (Madras)
Chennai
Ilustracja
Państwo

 Indie

Stan

Tamilnadu

Region

Ćennaj, Kanchipuram, Tiruvallur[a]

Data założenia

1639

Burmistrz

Saidai Duraisamy[1]

Powierzchnia

426 km²

Wysokość

6 m n.p.m.

Populacja (2016)
• liczba ludności
• gęstość


10 163 000[2]
23 857 os./km²

Nr kierunkowy

91 44

Kod pocztowy

600 xxx

Tablice rejestracyjne

TN-01, 02, 03, 04, 05, 06, 07, 09, 10

Podział miasta

14 dzielnic

Położenie na mapie Tamilnadu
Mapa konturowa Tamilnadu, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Ćennaj (Madras)”
Położenie na mapie Indii
Mapa konturowa Indii, na dole znajduje się punkt z opisem „Ćennaj (Madras)”
Ziemia13°03′36,34″N 80°14′57,29″E/13,060094 80,249247
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Ćennaj lub Madras[3] (hindi चेन्नई, trb.: Ćennaj, trl.: Cennai; tamilski சென்னை, trb.: Sennaj; ang. Chennai; do 2000 hindi मद्रास, trb.: Madras, trl.: Madrās; ang. Madras) – miasto w Indiach na Wybrzeżu Koromandelskim nad Zatoką Bengalską. Jest stolicą stanu Tamilnadu oraz największym ośrodkiem kulturalnym, ekonomicznym i edukacyjnym południowych Indii. Jest czwartą aglomeracją miejską w Indiach pod względem ludności[4]. Ćennaj jest wśród najczęściej odwiedzanych miast Indii, w 2015 był 45. miejscem na świecie pod względem ruchu turystycznego[5]. Według Wskaźnika Jakości Życia jest najbezpieczniejszym miastem Indii[6]. Miasto to nazywane jest „indyjską stolicą zdrowia”, 45% ruchu turystycznego to turystyka medyczna[7]. Z powodu dynamicznie zwiększającej się liczby ludności oraz ogólnego rozwoju gospodarczego Indii Ćennaj mierzy się wieloma problemami ekologicznymi, ekonomicznymi i społecznymi[8].

Obszar metropolitalny Ćennaj jest największą gospodarką miejską w Indiach i zajmuje trzecie miejsce pod względem wartości PKB na mieszkańca[9]. Nazywany jest „Detroit Indii” z uwagi na skoncentrowanie na tym obszarze ⅓ indyjskiego przemysłu samochodowego. W mieście rozwija się także przemysł filmowy, a region ten nazywany jest Kollywood[10]. Ćennaj zostało wybrane do sztandarowego projektu Narendry Modiego, który ma przekształcić 100 miast w smart city[11].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Założone w 1639 r. jako faktoria handlowa przez Brytyjską Kompanię Wschodnioindyjską. Rok później Brytyjczycy zbudowali Fort Św. Jerzego, który stał się rdzeniem przyszłego miasta. W 1746 r. Madras został zdobyty przez wojska francuskie pod dowództwem generała Bertranda Le Bourdonnais’go[12]. Trzy lata później jednak, Brytyjczycy odzyskali kontrolę nad miastem w wyniku postanowień traktatu pokojowego z Akwizgranu z 1748 r.

22 września 1914 niemiecki krążownik SMS Emden ostrzelał brytyjskie instalacje. Choć zniszczenia były stosunkowo niewielkie, w mieście wybuchła panika i epizod był ciosem w brytyjskie morale.

W 2000 roku zmieniono nazwę miasta w języku angielskim z Madras na Chennai, a w języku hindi z Madras na Ćennaj. Nie zmieniano zaś nazwy tamilskiej, która i wcześniej brzmiała Sennaj.

Klimat

[edytuj | edytuj kod]

Klimat jest gorący i wilgotny przez większą część roku. Najgorętszy jest maj i pierwsza część czerwca z temperaturą maksymalną od 38 do 42 °C. Najzimniejszy jest styczeń z temperaturą minimalną około 18–20 °C. Rekord najniższej temperatury to 15,8 °C, a najwyższej 45 °C[13]. Średni roczny opad to 1300 mm, z czego większość przypada na północno-wschodni monsun od połowy września do połowy grudnia. Cyklony z Zatoki Bengalskiej czasem docierają do miasta. Najwyższy roczny opad zanotowano w roku 2005 (2570 mm).

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]
Siedziba Tata Group w Ćennaj

Według szacunków PKB (PSN) obszaru metropolitalnego Ćennaj wynosi między 58,6 a 66 mld dolarów, co daje 4. lub 6. miejsce wśród miast Indii[14][15][16]. W mieście dynamicznie rozwija się przemysł samochodowy, nowych technologii, zdrowotny oraz produkcyjny. Od 2012 roku Ćennaj jest drugim ośrodkiem informatycznym i outsourcingu procesów biznesowych w Indiach[17][18]. Jedna trzecia całego przemysłu samochodowego Indii znajduje się w Ćennaj, dlatego miasto zwane jest „Detroit Indii”[19][20]. Miasto znane jest jako kulturalna stolica południowych Indii[21] i jest 3. indyjskim miastem pod względem liczby odwiedzin przez zagranicznych turystów[5]. Miasto jest siedzibą Madras Stock Exchange, 4. pod względem kapitalizacji w Indiach oraz 3. pod względem wielkości obrotów akcjami (między Bombay Stock Exchange a National Stock Exchange of India)[22].

Budynki India Land Tech Park

Industrializacja miasta rozpoczęła się w XVI wieku, kiedy zaczęły powstawać zakłady włókiennicze eksportujące towary do Wielkiej Brytanii. Według magazynu Forbes Ćennaj jest jednym z najszybciej rozwijających się miast świata[23]. Jest na 4. miejscu wśród miast z największą liczbą oddziałów przedsiębiorstw z listy Fortune 500, zaraz po Mumbaju, Delhi i Kalkucie. W mieście tym znajdują się również siedziby 24 indyjskich firm, których wartość przekracza 1 mld dolarów[24].

Ćennaj ma zdywersyfikowaną gospodarkę opartą na przemyśle samochodowym, komputerowym, produkcyjnym, medycznym i finansowym[25]. Według Confederation of Indian Industry(inne języki) w 2025 wartość gospodarki aglomeracji wyniesie 100 mld dolarów[26]. W 2012 roku ukończono budowę gazociągu, który zaoptatruje strefę przemysłową w mieście. Koszt inwestycji wyniósł 1 lakh koti (ok. 15,4 mld dolarów)[27]. Ćennaj jest klasyfikowane przez GaWC jako miasto globalne kategorii Beta[28].

40% samochodów i 45% podzespołów samochodowych produkowanych w Indiach pochodzi z Ćennaj[29]. W mieście znajdują się zakłady takich firm, jak Royal Enfield, Hyundai, Renault, Robert Bosch, Nissan Motors, Ashok Leyland, Yamaha Motor, Daimler AG, Caterpillar, Ford, BMW, Mitsubishi, Komatsu oraz BharatBenz(inne języki)[30]. W Heavy Vehicles Factory produkuje się pojazdy wojskowe, głównie czołgi Arjun MBT[31]. Integral Coach Factory produkuje wagony kolejowe oraz pojazdy szynowe dla Indian Railways(inne języki)[32]. W strefie przemysłowej Ambattur–Padi działają głównie fabryki odzieży, a na południowych obrzeżach miasta powstała specjalna strefa ekonomiczna, w której zlokalizowane są zakłady odzieżowe oraz obuwnicze[33]. 50% indyjskiego eksportu skór pochodzi z Ćennaj[18].

W Ćennaj znajdują się oddziały wielu instytucji finansowych takich, jak Bank Światowy, ABN AMRO, Bank of America, Royal Bank of Scotland, Goldman Sachs, Barclays, HSBC, ING, Allianz, Azjatycki Bank Rozwoju, Credit Suisse, BNP Paribas, Deutsche Bank oraz Citibank. Ponadto w mieście znajdują się siedziby banków krajowych i lokalnych, a także firm ubezpieczeniowych. W Ćennaj znajdują się siedziby firm telekomunikacyjnych, m.in. Samsung, Nokia Siemens, Motorola, Lenovo, Dell oraz wiele innych. Miasto to jest największym eksporterem sprzętu elektronicznego w Indiach, stanowiąc 45% eksportu krajowego[34]. W mieście znajdują się także centra badawcze m.in. Ericsson, Alcatel-Lucent, Pfizer oraz Dow Chemicals. W Ćennaj zlokalizowane jest kilka parków technologicznych[35][36].

Siedziba SUN Network, największej prywatnej stacji telewizyjnej w Indiach

Badania przeprowadzone przez National Housing Bank(inne języki) wykazały, że w Ćennaj odnotowano najwyższy wzrost cen nieruchomości po kryzysie w latach 2008–2012[37]. Duże znaczenie w gospodarce miasta ma turystyka medyczna[38] oraz przemysł filmowy i telewizyjny[39]. Z 385 superbogaczami Ćennaj znajduje się na 6. miejscu wśród indyjskich miast z największą liczbą miliarderów[40]. Miasto jest 3. co do wielkości rynkiem dla samochodów luksusowych w Indiach[41].

Edukacja

[edytuj | edytuj kod]

Ćennaj zajmuje drugie miejsce wśród indyjskich miast z 90,33% wskaźnikiem alfabetyzacji[42]. W mieście znajduje się wiele szkół publicznych i prywatnych, z których część otrzymuje wsparcie finansowe od rządu.

Szkoły publiczne są finansowe ze środków Chennai Corporation(inne języki) (korporacja miejska zarządzająca miastem); do 330 szkół publicznych uczęszcza 142 387 uczniów[43]. Zajęcia szkolne prowadzone są w językach tamilskim i angielskim, ale w niektórych szkołach używa się również języka telugu oraz urdu[43]. Szkoły publiczne i prywatne zrzeszone są w kilku komisjach edukacyjnych, które zajmują się ich nadzorowaniem oraz prowadzeniem nauczania w określonych rejonach kraju[44][45]. Obowiązkowa edukacja w Ćennaj zaczyna się w wieku trzech lat, kiedy dziecko zapisywane jest do dwuletniego przedszkola. Później zgodnie z system oświaty Indii dziecko uczy się w 10-letniej szkole podstawowej, 2-letniej szkole średniej niższego stopnia oraz na 3-letniej szkole średniej wyższego stopnia[46][47].

Budynek Indyjskiego Instytutu Technologicznego w Ćennaj
Budynek administracyjny University of Madras

Angielski jest językiem wykładowym w większości szkół wyższych[43]. Uniwersytet Madras, założony w 1857, jest jedną z trzech pierwszych nowożytnych uczelni w Indiach[48]. Innymi większymi uczelniami wyższymi w mieście są: Indyjski Instytut Technologiczny, College Kobiet Chrześcijańskich, Międzynarodowa Szkoła Dziennikarstwa oraz Narodowy Instytut Technologii Mody.

Znane osobistości

[edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Obszar metropolitalny Ćennaj położony jest w dystrykcie Ćennaj oraz częściowo w dystryktach Kanchipuram i Tiruvallur.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Welcome to Greater Chennai Corporation [online], chennaicorporation.gov.in [dostęp 2018-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2009-02-21].
  2. ↑ Agata Sumara, Ranking 30 największych miast świata [2016] – Inżynieria.com [online], inzynieria.com [dostęp 2018-02-17] (pol.).
  3. ↑ Według zaleceń Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski, przyjętych na 71. posiedzeniu (30 maja 2012 roku), nazwa Ćennaj to polska nazwa główna miasta, nazwą wariantową pozostaje zaś historyczna Madras.
  4. ↑ Million plus cities in India as per Census 2011, Mumbaj: National Informatics Centre – Press Information Bureau, 2012 [dostęp 2018-02-17] (ang.).
  5. ↑ a b Caroline Bremner, Top 100 City Destinations Ranking [PDF], Euromonitor International, 2016 (ang.).
  6. ↑ K. Lakshmi, Chennai rated the safest city in India, „The Hindu”, 25 lutego 2016, ISSN 0971-751X [dostęp 2018-02-17] (ang.).
  7. ↑ Chennai – India’s Health Capital [online], India Health Visit, 2012 [dostęp 2018-02-17] (ang.).
  8. ↑ Rukmini S, Samarth Bansal, The quality of air you breathe in Chennai is worse than in Delhi, „The Hindu”, New Delhi, 15 lipca 2015, ISSN 0971-751X [dostęp 2018-02-17] (ang.).
  9. ↑ T.C.A. Sharad Raghavan, Linking urban India to drive growth, „livemint”, 28 stycznia 2015 [dostęp 2018-02-17] (ang.).
  10. ↑ Our Regional Bureau, Tamil, Telugu film industries outshine Bollywood, „Business Standard India”, 25 stycznia 2006 [dostęp 2018-02-17].
  11. ↑ Meet the Smart Cities: Bhubaneswar, Pune, Jaipur top the list [online], CNN-IBN [dostęp 2018-02-17] (ang.).
  12. ↑ Historia Ćennaju. chennai.tn.nic.in. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-14)]. (ang.).
  13. ↑ Climate of India. [w:] National Environment Agency – Singapore [on-line]. [dostęp 2005-08-04].
  14. ↑ Alan Berube i inni, Global Metro Monitor, „Brookings”, 22 stycznia 2015 [dostęp 2018-02-18] (ang.).
  15. ↑ Global city GDP rankings 2008-2025, PwC, 4 maja 2011 [dostęp 2018-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2011-05-04].
  16. ↑ The Most Dynamic Cities of 2025 [online], Foreign Policy [dostęp 2018-02-18] (ang.).
  17. ↑ Chennai Activities [online], 16 listopada 2012 [dostęp 2018-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-16].
  18. ↑ a b Rajesh Chandramouli, Chennai emerging as India’s Silicon Valley?, „The Economic Times”, 1 maja 2008 [dostęp 2018-02-18].
  19. ↑ Why Chennai turned into ‘Detroit Of India’, „The Financial Express” [dostęp 2018-02-18] (ang.).
  20. ↑ Devonshire-Ellis, Chris., Dezan Shira & Associates., Doing business in India, wyd. 3rd ed, Berlin: Springer, 2012, ISBN 978-3-642-27617-0, OCLC 787860572.
  21. ↑ Rina Kamath, Chennai, Orient Blackswan, s. 66, ISBN 978-81-250-1378-5 (ang.).
  22. ↑ Belajar Forex Trading Untuk Pemula – Belajar Forex Trading Untuk Pemula Mudah Dan Bisa Di Fahami [online], madrasstockexchange.in [dostęp 2018-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2009-01-24] (ang.).
  23. ↑ Joel Kotkin, In Pictures: The Next Decade’s Fastest-Growing Cities, „Forbes” [dostęp 2018-02-18] (ang.).
  24. ↑ Staff Reporter, Company tax upped, capped at Rs. 30,000, „The Hindu”, Chennai, 30 października 2012, ISSN 0971-751X [dostęp 2018-02-18] (ang.).
  25. ↑ Chennai Activities, NASSCOM, 16 listopada 2012 [dostęp 2018-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-16] (ang.).
  26. ↑ Seminar to focus on Chennai’s growth potential, „The Hindu”, 2008 [dostęp 2018-02-18] (ang.).
  27. ↑ Chennai tops in occupancy level in hospitality sector [online], 13 grudnia 2012 [dostęp 2018-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-13].
  28. ↑ GaWC – The World According to GaWC 2010 [online], 10 października 2013 [dostęp 2018-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-10].
  29. ↑ Chennai: The next global auto manufacturing hub? [online], Moneycontrol [dostęp 2018-02-18] (ang.).
  30. ↑ Chennai will be world’s largest auto-manufacturing hub, „The India Times”, 13 lutego 2011 [dostęp 2018-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2011-02-13] (ang.).
  31. ↑ Trials of Arjun mark II start in Pokhran – Times of India, „The Times of India” [dostęp 2018-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2013-04-30].
  32. ↑ Integral Coach Factory [online], icf.indianrailways.gov.in [dostęp 2018-02-18].
  33. ↑ Mahindra City, a world of its own [online], The Hindu Times [dostęp 2018-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2004-12-23] (ang.).
  34. ↑ Electronics Hardware Export 2010-11 [PDF], ECSIndia, 2014 [zarchiwizowane 2014-01-02] (ang.).
  35. ↑ Ticel Bio Park, Ticel Bio Park – Clients [online], ticelbiopark.com [dostęp 2018-02-18].
  36. ↑ :: Golden Jubilee Biotech Park for Women Society [online], 19 maja 2012 [dostęp 2018-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-19].
  37. ↑ High-rise Market, „The Times of India” [dostęp 2018-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-14].
  38. ↑ Connell, John, 1946-, Medical tourism, Wallingford, Oxfordshire: CABI, 2011, ISBN 978-1-84593-660-0, OCLC 712294914.
  39. ↑ Annual report 2011, Central Board of Film Certification, 2013 [zarchiwizowane 2013-01-24] (ang.).
  40. ↑ Chennai comes sixth among India’s super-rich cities – TruthDiveTruthDive [online], 20 października 2013 [dostęp 2018-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-20].
  41. ↑ Indulekha Aravind, Chennai swank, „Business Standard India”, 27 października 2012 [dostęp 2018-02-18].
  42. ↑ Indian metro cities with the highest literacy rates, Yahoo! India Finance, 2012 [dostęp 2018-02-24] (ang.).
  43. ↑ a b c Welcome to Corporation of Chennai [online], 15 grudnia 2012 [dostęp 2018-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-15] (ang.).
  44. ↑ Balancing uniformity and diversity, „The Hindu”, 20 listopada 2006, ISSN 0971-751X [dostęp 2018-02-24] (ang.).
  45. ↑ Indian Certificate of Secondary Education schools achieve 100% pass percentage., „The Times of India” [dostęp 2018-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-04-29] (ang.).
  46. ↑ School Education Department [online], 4 lipca 2013 [dostęp 2018-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-04] (ang.).
  47. ↑ Educational System in Tamil Nadu [online], 7 września 2012 [dostęp 2018-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-07] (ang.).
  48. ↑ A brief history of the modern Indian university, „Times Higher Education (THE)”, 24 listopada 2016 [dostęp 2018-02-24] (ang.).
  49. ↑ Overview of Chennai, India: Denver Sister Cities International [online], 5 czerwca 2008 [dostęp 2018-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2008-06-05].
  50. ↑ Sister Cities Program [online], sainternationalrelations.org [dostęp 2018-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2011-05-14].
  51. ↑ Chennai, Kuala Lumpur sign sister city pact. [online], The Hindu, 2010 [dostęp 2018-02-17] (ang.).
  52. ↑ Volgograd: 80 Kilometers of Industry and War Heroes, „The Moscow Times”, 2011 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-03] (ang.).
  53. ↑ Staff Reporter, Another Sister City pact, this time with South Korea’s Ulsan, „The Hindu”, Chennai, 3 sierpnia 2016, ISSN 0971-751X [dostęp 2018-02-17] (ang.).
  54. ↑ Joint Statement between the India and China during Prime Minister’s visit to China [online], mea.gov.in [dostęp 2018-02-17] (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Stan Tamilnadu
Stolica
Dystrykty
Większe miasta

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ćennaj&oldid=74733593”